Δομήνικος Θεοτοκόπουλος η ιστορία του

Θεοτοκόπουλος Δομήνικος

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπου­λος ήταν ένας από τους σημα­ντικότερους ζωγράφους της Αναγέννησης. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, το 1541 και καταγόταν από οικογένεια που είχε εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη, μετά την άλωσή της από τους Τούρ­κους. Πέθανε στο Τολέδο της Ισπανίας, το 1614.

Νεώτατος, ο Δομήνικος παρακολούθησε μαθήματα στην καλλιτεχνική και γραμ­ματική Σχολή της Μονής του Σιναϊτικού Μετοχιού της Αγίας Αικατερίνης, όπου είχε δασκάλους τα φωτεινότερα πνεύματα της εποχής, όπως το μοναχό Θεοφάνη, τον Ιάκωβο Μορζήνο, το Μακρή κ.α. Συναδέλ­φους στη Σχολή είχε πολλούς από τους σπουδαιότερους ζωγρά­φους, που αργότερα αποτέλεσαν την κρητική σχολή, όπως το Γεώργιο Κλόντζα, το Στραβοσχιάδη, τον Παλλαδά τον Ευριπιώτη κ.α.

Το 1566, ο Θεοτοκόπουλος έφυγε από την Κρήτη και πήγε στη Βενετία, γιατί ήθελε να εμβαθύνει περισσότερο στα καινούργια ρεύματα της ιταλικής αναγέννησης. Στη Βενετία, συνάντησε πολλούς Έλληνες, ανάμεσά τους και Κρητικούς ζωγράφους, που είχαν εγκατασταθεί εκεί, πριν από εκείνον. Βρήκε δουλειά στο εργαστήριο του Τιτσιάνο, ο οποίος διηύθυνε τη βενετική σχολή, όπου ο Δομήνικος παρακολούθησε μαθήματα, για τέσσερα χρό­νια. Παράλληλα, ασχολήθηκε και με τη γλυπτική και το 1570, πήγε στη Ρώμη, όπου σύντομα άρχισε να απλώνεται η φήμη του (εκεί ονομάστηκε για πρώτη φορά EL GRECO = Έλληνας). Λέγε­ται ότι πρότεινε στον πάπα Πίο Ε’, ο οποίος είχε δώσει εντολή να σκεπαστούν ορισμένα τμήματα της τοιχογραφίας του Μιχαήλ ‘Αγγέλου, Δευτέρα Παρουσία, στην Καπέλα Σιξτίνα (τα οποία, λόγω των γυμνών μορφών, θεωρήθηκαν άσεμνα), να τα ζωγρα­φίσει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι το έργο του θα ήταν ισάξιο του προηγούμενου. Η ενέργειά του αυτή ενόχλησε τους Ιταλούς συναδέλφους του, οι οποίοι τον συκοφάντησαν, γεγονός που αποτέλεσε μια από τις αιτίες που τον ώθησαν να φύγει από τη Ρώμη.

Έτσι, το 1575, ο Θεοτοκόπουλος έφτασε στην Ισπανία και εγκαταστάθηκε, αρχικά στη Μαδρίτη και από το 1577, στο Τολέδο. Εκεί, ο Θεοτοκόπουλος, που ονομαζόταν πια EL GRECO, εργά­στηκε στην αρχή δίπλα στον αρχιτέκτονα Χερέρα, ο οποίος δια­κοσμούσε τη βιβλιοθήκη του Εσκοριάλ. Οι ισχυροί φίλοι του, καθώς και η μεγάλη του φήμη τον βοήθησαν στο να επιβληθεί σύντομα στους καλλιτεχνικούς κύκλους της παλιάς ισπανικής πρωτεύουσας και να λύσει ταυτόχρονα και το βιοποριστικό του πρό­βλημα. Στο Τολέδο ο Θεοτοκόπουλος έζησε 37 χρόνια. Παντρεύ­τηκε τη Δόνα Χερόνιμα ντε Λας Κουέβας, με την οποία απέκτη­σε ένα γιο, το Γεώργιο-Μανουήλ.

Η παραμονή του στο Τολέδο χαρακτηρίζεται από την απόλυτη πλέον ωριμότητα του ζωγράφου, ο οποίος, δίχως να αποκοπεί από τις ρίζες του, ανέπτυξε μια καινούργια καλλιτεχνική προσω­πικότητα. Σε όλα τα έργα του, είναι αισθητή η επίδραση της βυζαντινής τεχνοτροπίας και της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Στο Τολέδο, ο Θεοτοκόπουλος δημιούργησε ένα τεράστιο κύκλο από μαθητές και φίλους και, παρά την εχθρότητα ορισμένων Ισπανών ζωγράφων που τον έβλεπαν σαν παρείσακτο, αλλά και σαν επικίνδυνο αντίπαλο, έδωσε τα μεγαλύτερα αριστουργήματά του.

Τα έργα του Θεοτοκόπουλου χωρίζονται σε τρεις περιόδους:

1. Πριν τη μετάβασή του στην Ιταλία

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζοντας τη Θεοτόκο

Η Προσκύνηση των Μάγων

2. Στη διάρκεια της παραμονής του στην Ιταλία

Η Βάπτιση του Χριστού

Η Θεραπεία του Τυφλού

Ευαγγελισμός

Ο Άγιος Φραγκίσκος δεχόμενος τα στίγματα

Η Δευτέρα Παρουσία

Η δίωξη των εμπόρων από το ναό

Η προσκύνηση των ποιμένων

Η αρπαγή της Περσεφόνης

Προσωπογραφία του Παλλάδιο Προσωπογραφία μιας Κρητικιάς κ.α.

3. Κατά τη διάρκεια παραμονής του στην Ισπανία

Πιετά

Ο ιππότης με το χέρι στο στήθος

Ο Χριστός σηκώνοντας το Σταυρό του

Η Βάπτιση του Χριστού

Ευαγγελισμός

Άγιος Ανδρέας

Η προσκύνηση των ποιμένων

Η Μετάσταση της Θεοτόκου

Η Πεντηκοστή

Η Ανάσταση του Χριστού

Ο θάνατος του Λαοκόοντα

Πέτρος και Παύλος

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης

Ο Άγιος Σεβαστιανός κ.α

Είναι γεγονός ότι ο Θεοτοκόπουλος δεν αφομοιώθηκε ολο­κληρωτικά από την αναγεννησιακή τέχνη. Ήταν διαρκής η προσπάθειά του να υποτάξει την ύλη στο πνεύμα. Στα έργα του, είναι έντονη η αντίθεση φωτός και σκιάς και δε δίνεται προσοχή στις αναλογίες των σωμάτων, αντίθετα με τις επιταγές των ζωγράφων της Αναγέννησης. Το μεγάλο κατόρθωμα του Θεοτοκόπουλου είναι ότι, μέσα στα πλαίσια του υπαρκτού κόσμου, κατάφερε να παρουσιάσει με τρόπο αξιοθαύμαστο ένα ανώτερο πνευματικό κόσμο. Δίκαια θεωρείται ένας από τους σημαντικό­τερους ζωγράφους όλων των εποχών.

Πριν πεθάνει ο Θεοτοκόπουλος, έκανε τη διαθήκη του, στις 31 Μαρτίου 1614, με την οποία όρισε αποκλειστικό κληρονόμο το γιο του, Χόρχε Μανουέλι. Πέθανε στις 7 Απριλίου του ίδιου έτους. Κοινώνησε τα άχραντα μυστήρια, κατά το ρωμαιοκαθολι­κό τυπικό, και τάφηκε σε τάφο που είχε αγοράσει, μέσα στο ναό του Σαν Ντομίγκο Ελ Αντίγκουο, στο Τολέδο.

Το κείμενο αντλήθηκε από το βιβλίο: Κορυφαίοι Κρήτες όλων των εποχών, Στυλιανού Νικ. Παπαδογιαννάκη δασκάλου Ηράκλειο Κρήτης 2009.