Ποιος ήταν ο Ησίοδος

Ησίοδος.

Είναι ο παλαιότερος μετά τον ‘Όμηρο ‘Έλληνας ποιητής. Έζησε πε­ρίπου μεταξύ του 750 και 700 π.Χ.

Γεννή­θηκε στην ’Άσκρα της Βοιωτίας. Στην ’Άσκρα είχε φθάσει προερχόμενη από το Βορ­ρά» μια φυλή συγγενική με τούς ‘Έλληνες και τούς Θράκες, πού ήταν πριν εγκαταστημένη στις Β. πλαγιές του Ολύμπου, στην Πιερία. Οι νέοι αυτοί άποικοι, εγκαταστάθηκαν στους ΝΑ. πρόποδες του Ελικώνα, έφεραν μαζί τους και καλλιέργησαν τους πρωτόγονους θρησκευτικούς ύμνους της πατρίδας τους και ίδρυσαν και την Άσκρα, όπου αναπτύχθηκε μια νέα ποίηση.

Από τότε οι Πιέριες Μούσες, γεννημέ­νες στην Πιερία, τοποθετήθηκαν α­πό τους πιστούς αποίκους, στον Ελικώνα και εκεί από τότε και ύστε­ρα λατρεύονταν επίσημα άπ’ όλο τον κόσμο.

Μέσα στο ιερό και αγροτικό αυτό περιβάλλον της Βοιωτίας, γεννήθηκε και μεγάλωσε ό γεωργός Ησίοδος, πού τραγούδησε για να πραΰνει και να γλυκάνει το  μόχθο του και να ξεθυμάνει, όταν οι άρχοντες καταπίε­ζαν με αδικίες το λαό. Η φωνή τού πρώτου αγρότη ποιητή διασώθηκε μέσα στους αιώνες και σήμερα τη μελετούν όλες οι  λογοτεχνίες τού κόσμου.

Με τον Ησίοδο ή Ελλάδα τού 8ου και 7ου αιώνα π.Χ. βγαίνει από το σκοτάδι τού μύθου και του θρύλου, κι αρχίζει να φωτίζεται ιστορικά. Στον Ησίοδο βρίσκο­με πρώτη φορά την Ιωνική Ελλάδα (Μι­κρά Ασία και νήσοι), να καλλιεργεί  ένα ζωηρό και πλούσιο πολιτισμό και να γίνεται σε λίγο το λίκνο της μεγάλης ελληνικής λυρικής ποιήσεως, αφού πρώτα γαλούχησε το έπος.

Στον Ησίοδο πρωτοφανερώνεται ή ηπειρωτική Ελλάδα κι ή ενδοχώρα της, κατοικημένη από φτωχούς αγροτικούς πληθυσμούς, τραχείς και άξεστους καλλιεργητές και μικρέμπορους. Κυβερνούν επτά άρχοντες—βασιλείς, πού Αντιπροσωπεύουν Ισάριθμες οικογένειες φυλάρ­χων, πού συγχωνεύθηκαν και δικάζουν τις διαφορές του λαού, σύμφωνα με τα παλαιά έθιμα «του άγραφου φυσικού δικαίου».

Δύο μεγάλα ποιήματα έγραψε ό ποιη­τής : Το «έργα και ημέρες» και το «θεο­γονία».

 Το έργα και ημέρες» (στίχοι 828). ’Ονομάστηκε έτσι γιατί ό ποιητής σ’ αυτό δί­νει συμβουλές και οδηγίες στους γεωρ­γούς για την καλλιέργεια των χωραφιών και για την εργασία, πού είναι ό μόνος δρόμος για την επιτυχία του ανθρώπου. «Έργον δ ουδέν όνειδος, άεργίη δέ τ’ ό­νειδος», έλεγε. (Ή εργασία δεν είναι εντροπή, αλλά εντροπή είναι το να μην εργάζεσαι).

Συνιστά ακόμη στο ποίημά του αυτό ό ποιητής τη δικαιοσύνη και την εργασία και δίνει σοφές συμβουλές περί γεωργίας, εμπορίας, ναυτιλίας, περί γάμου και ανατροφής των τέκνων, καθώς και άλλα βιο­τικά, ηθικά, θρησκευτικά και ωφέλιμα πα­ραγγέλματα.

Ή «Θεογονία».

Ή «Θεογονία». Είναι έπος, δηλ. μεγά­λο διηγηματικό ποίημα (βλ. λ.). Αποτελείται από 1022 στίχους. Σ’ αυτό ό ποιη­τής πραγματεύεται τη γένεση, τα Αξιώμα­τα και την ιστορία των ελληνικών θεών και τη γένεση του κόσμου.

Ή «θεογονία» διαιρείται σε 5 τμήμα­τα : 1) Προοίμιο. 2) Κοσμογονία και θεο­γονία. 3) Τιτανομαχία. 4) Δεύτερη φάση της «θεογονίας». 5) Ηρωογονία.

Στο Προοίμιο ο Ησίοδος υμνεί τις Μούσες, πού τις ονομάζει άλλοτε Ελικωνιάδες και άλλοτε ’Ολυμπιάδες και τις παρακαλεί να τού δώσουν το δώρο της έμ­πνευσης, για να γράψει το θέμα του : «Εί· πέτε(ώ Μοϋσες), λέγει, πώς πρώτα-πρώτα, μαζί μέ τούς θεούς, γεννήθηκε ή γη, οι πο­ταμοί, ή απέραντη θάλασσα, πού εκδηλώνει τη μανία της με τα κύματα, και τα λαμπερά αστέρια και ο πλατύς πάνω άπ’ αυτά ουρανός. Και είπε ακόμα ποιοι θεοί γεννήθηκαν άπ αυτά, πού δωρίζουν Αγα­θά, και πώς μοίρασαν τα πλούτη και πώς καθόρισαν για τον καθένα τα τιμητικά αξιώματα και πώς κυρίευσαν κατά πρώτο τον “Όλυμπο με τις πολλές πτυχές».

Κατά τον Ησίοδο, ή Κοσμογονία Αρχί­ζει Από το Χάος. Κατόπιν γεννιέται ή Γή, ο Τάρταρος και ό “Έρως. Από το Χάος γεννήθηκε υστέρα το “Έρεβος και ή. Μαύρη νύκτα και άπ’ αυτή ό Αιθέρας και ή Ημέ­ρα. ‘Ύστερα ή Γή γέννησε τον Ουρανό, από
δε τη σύζευξή τους γεννήθηκε ό ’Ωκεανός, οι Τιτάνες, οι Κύκλωπες και οι Εκατόγχειρες. Οι Τιτάνες είναι το αρχαιότερο γέ­νος των θεών, από το όποιο κατάγεται το νεώτερο, το γένος των Κρονιδών. Ό Κρό­νος, επειδή φοβόταν μη χάση την αρχή, πού άρπαξε από τον πατέρα του τον Ουρανό, κατάπινε τα δικά του παιδιά. Ό Ζεύς όμως κατόρθωσε να διαφύγει.

’Αναφέρεται κατόπι στον Προμηθέα, πώς εξαπάτησε το Δία. Ό Ζεύς οργισμένος απέκρυψε το πυρ από τούς ανθρώπους, άλλ’ ό Προμηθέας το έκλεψε και το χάρισε πάλι στους θνητούς. Ό Ζεύς θύ­μωσε και διέταξε τον ‘Ήφαιστο να πλάση την Πανδώρα, την πρώτη γυναίκα στον κόσμο, για να αποβεί πηγή δυστυχίας στους ανθρώπους. Δεν αρκέστηκε μόνο σ’ αυτό ό Ζεύς αλλά έδεσε και με άλυτα δεσμά τον Προμηθέα.

Ή διήγηση στρέφεται υστέρα προς τούς Εκατόγχειρες (βλ. λ.), πού τούς είχε δέσει στο άκρο της Γης ό Κρόνος. Ό Ζεύς όμως τούς ελευθέρωσε και τούς χρησιμοποίησε ως βοηθούς στη μάχη κατά των Τιτάνων, στην οποία θριάμβευσαν οι θεοί.

Στη Δεύτερη θεογονία ό ποιητής εκθέτει πώς οι θεοί, μετά την νίκη κατά των Τιτάνων, αναγνώρισαν για βασιλιά το Δία. ‘Ύστερα δίνει κατάλογο του γένους του Δία, της Ήρας,’ του Ποσειδώνα, του Άρη και του Ήλιου.

Το τελευταίο τμήμα της «θεογονίας» αποτελεί την «Ηρωογονία», πού απαριθμεί τούς ισόθεους ήρωες, πού γεννήθηκαν από θνητούς πατέρες και από μητέρες αθάνατες θεές. Το ποίημα τελειώνει στις «Ήοΐες», όπου εξυμνούνταν θνητές γυναί­κες, πού γέννησαν θνητά τέκνα από αθάνατους θεούς.

Ή «θεογονία» υπήρξε πολύ σπουδαίο έργο για την ελληνική θρησκεία, γιατί οι διάφορες δοξασίες για τούς θεούς, πού υπήρχαν στους ‘Έλληνες, βρήκαν τη «θεο­γονία» σαν λυδία λίθο, για να ελέγχουν ποιές άπ’ αυτές είναι έγκυρες.

Γι’ αυτό, κάθε μύθος πού διαφωνούσε προς τη «θεογονία» σιγά-σιγά αποβλήθηκε. Αυτή αποτελεί πάντοτε το θρησκευτικό κανόνα στην Ελλάδα, όπως ή βίβλος του Μωυσή στους Εβραίους, και είχε πολύ μεγάλη επιρροή στη θρησκεία των Ελ­λήνων, οι οποίοι ήθελαν την ομοφωνία στα θεία πράγματα.

Ο Ησίοδος εκπροσωπεί το διδακτικό έπος. Στο ποίημα αυτό περιγράφεται ακόμα και το ησιόδειο άροτρο, πού είναι το
αρχαιότερο ξύλινο άροτρο και δεν αναποδογυρίζει το χώμα.

Ο ’Ησίοδος πέθανε στην “Ασκρα, σύμ­φωνα με τον ’Αριστοτέλη, όταν ή κωμόπο­λη καταστράφηκε, άγνωστο γιατί, από τούς θεσπιεΐς κι οι κάτοικοί της κατέφυγαν στον Ορχομενό. Οι Ορχομένιοι ζήτησαν τα οστά του ποιητή στην “Ασκρα και τα μετέφεραν στον Ορχομενό, όπου τιμών­τας τον Ησίοδο, τα έθαψαν στο κέντρο της Αγοράς τους καί πλάι στον τάφο του τοπικού τους ήρωα Μινύα.

Το κείμενο και η φωτογραφία αντλήθηκαν από το βιβλίο: (Θησαυρός γνώσεων). Το βιβλίο είναι αρκετά παλιό, γραμμένο στο πολυτονικό σύστημα, χωρίς να αναγράφει έτος συγγραφής του.