Κωνσταντίνος Καραμανλής

Αξίωμα: Πρόεδρος της Δημοκρατίας θητείες 15 Μαΐου 1980 – 10 Μαρτίου 1985 και 4 Μαΐου 1990 – 10 Μαρτίου 1995

Πρωθυπουργός και πρόεδρος της Δημοκρατίας, αναμφισβήτητα ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη επιρροή στη μεταπολεμική περίοδο. Γεννήθηκε στην Πρώτη Σερ­ρών το 1907. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Εκλέχθηκε για πρώτη φορά πληρε­ξούσιος Σερρών στην Ε’ Εθνική Συνέλευση (1935) και για πρώτη φορά βουλευ­τής (Σερρών) το 1936 με το Λαϊκό Κόμμα. Επανεκλέχθηκε βουλευτής με το ίδιο κόμμα στις εκλογές του 1946. Εντάχθηκε στο κόμμα του Ελληνικού Συναγερμού του στρατάρχη Α.Παπάγου το 1951 και ανέλαβε διάφορες κυβερνητικές θέσεις με τελευταία, προτού αναλάβει την πρωθυπουργία, αυτή του υπουργού των Συ­γκοινωνιών και συγχρόνως των Δημοσίων Έργων.

Το 1955, μετά το θάνατο του Παπάγου, ο βασιλιάς Παύλος ανέθεσε στον Καρα­μανλή το σχηματισμό κυβέρνησης. Η επιλογή αυτή από την πλευρά του βασιλιά μπορεί εύκολα να ερμηνευτεί. Ο Μακεδόνας πολιτικός ήταν ένας από τους πρω­ταγωνιστές της διάσπασης του Λαϊκού Κόμματος, κίνηση που οδήγησε τελικά στη δημιουργία ενός νέου συντηρητικού κομματικού πόλου, εκείνου του Ελληνι­κού Συναγερμού του Α.Παπάγου. Στο υπουργείο που ανέλαβε εργάστηκε σκληρά, ενώ η υπόθεση της εκδίωξης των τραμ και της αγγλικής εταιρείας Πάουερ, που είχε την εκμετάλλευσή τους, τον είχαν κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή. Η παρουσία του στην πολιτική σκηνή ήταν πλέον αξιοσημείωτη, ενώ, αντίθετα, με τον Στεφανόπουλο και τον Κανελλόπουλο, ο Καραμανλής αποτελούσε μια νέα «πρόταση». Συνεπώς, η επιλογή του δεν μπορεί να θεωρηθεί σκάνδαλο ή εκτροπή, αφού η ανάθεση του σχηματισμού κυβέρνησης σε πρόσωπο προερχό­μενο από την πλειονότητα προβλεπόταν από τα άρθρα 30 και 31 του Συντάγμα­τος 1952.

Βέβαια, υπάρχει και ο αντίλογος: Ένα δημοσίευμα της εφημερίδας Νεολόγος Πατρών, το Δεκέμβριο του 1958, με συντάκτη τον τέως διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Π.Πιπινέλη, Σωτηρόπουλο, αποκάλυπτε την ύπαρξη μνημονίου (δίκην προσυμφώνου ανάληψης εξουσίας μετά το θάνατο του Παπάγου) που είχε συνταχθεί το Σεπτέμβριο του 1955, δηλαδή πριν από το θάνατο του στρα­τάρχη, το οποίο περιλάμβανε τις υποχρεώσεις του Καραμανλή, μετά την ανά­ληψη της εξουσίας, για επίλυση του Κυπριακού με βάση προδιαγεγραμμένο σχέ­διο. Ο Καραμανλής δεν αρνήθηκε την ύπαρξη του μνημονίου, εξηγώντας παράλ­ληλα ότι επρόκειτο για ανεπίσημες και προσωπικές υποδείξεις του Πιπινέλη, χωρίς κανένα δεσμευτικό χαρακτήρα, κάτι εξάλλου που ισχυρίστηκε και ο ίδιος ο Πιπινέλης. Το ερώτημα που ανακύπτει από όλα αυτά είναι γιατί, ενώ ο Παπάγος ήταν βαριά άρρωστος, ο Πιπινέλης έκρινε σκόπιμο να στείλει το μνημόνιο στον υπουργό Δημόσιων Έργων και Συγκοινωνίας και όχι σε έναν από τους αντιπροέ­δρους της κυβέρνησης, και μάλιστα στον Στέφανο Στεφανόπουλο, ο οποίος ήταν και υπουργός Εξωτερικών.

Ο Καραμανλής προχώρησε στην ίδρυση της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως (ΕΡΕ) και στη διενέργεια εκλογών το Φεβρουάριο του 1956 (τότε ψήφισαν για | πρώτη φορά οι γυναίκες), στις οποίες αναδείχθηκε νικητής (ίσχυσε το περίφημο «τριφασικό» εκλογικό σύστημα και στις εκλογές αυτές ο Καραμανλής αντιμετώ­πισε τη Δημοκρατική Ένωση, έναν ευρύτατο συνασπισμό κομμάτων που περιελάμβανε το Λαϊκό Κόμμα, τους Φιλελευθέρους, την ΕΠΕΚ, το Αγροτικό Κόμμα, το Δημοκρατικό, τη Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση και την ΕΔΑ). Η ΕΡΕ υπό την ηγεσία του κέρδισε τις εκλογές του 1958 και του 1961. Η νίκη του στις εκλογές του 1961 αμφισβητήθηκε από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Ο Καραμανλής υποστήριξε εκ των υστέρων ότι «η υπεροχή της ΕΡΕ ήταν τόσο μεγάλη, ώστε να μην είναι λογικά δυνατόν να αποδοθεί εις καλπονοθεύσεις». Η ΕΡΕ στις εκλογές του 1961 πέτυχε ποσοστό ψήφων 50, 81%. Την περίοδο 1956-1963 προσπάθησε να δημιουργήσει δεσμούς με τις χώρες της δυτικής Ευ­ρώπης, αλλά και με άλλες χώρες, όπως η Γιουγκοσλαβία, η Αίγυπτος κ.λπ. Επί­σης, τότε η Ελλάδα υπέγραψε συμφωνία ένωσης με την ΕΟΚ (Ιούλιος 1961). Η δολοφονία του αριστερού βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς (είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση δεν είχε καμιά σχέση με τη συγκεκριμένη πράξη) και η ολοένα μεγαλύτερη «πολιτικοποίηση» του παλατιού ανάγκασαν τον Καρα­μανλή να παραιτηθεί και να αναχωρήσει προσωρινά στο εξωτερικό. Πήρε κανο­νικά μέρος στις εκλογές του 1963, αλλά μετά την εκλογική ήττα του κόμματός του έφυγε στο εξωτερικό και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι.

Επέστρεψε θριαμβευτής το 1974 και ηγήθηκε της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, η οποία οδήγησε τη χώρα στις εκλογές του Νοεμβρίου 1974 και στο δημοψήφι­σμα για το πολιτειακό ζήτημα το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου. Στο μεταξύ ο Κα­ραμανλής είχε ιδρύσει το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, που νίκησε στις εκλογές με ποσοστό 54,37%, (το μεγαλύτερο που έχει επιτύχει σε εκλογές ελληνικό πολι­τικό κόμμα σε συνθήκες ομαλότητας και συμμετοχής όλων των πολιτικών δυνά­μεων της χώρας). Το 1977 κέρδισε και πάλι τις εκλογές. Στο διάστημα μετά το 1974 μέχρι το 1979 ο Καραμανλής προσπάθησε και κατάφερε να προσεγγίσει χώ­ρες, όπως η ΕΣΣΔ, η Κίνα, χώρες του κινήματος των Αδεσμεύτων. Προώθησε επίσης τη διαβαλκανική συνεργασία. Το πιο σημαντικό του έργο όμως ήταν η ένωση της Ελλάδας με την ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Ένωση), που τελικά ολοκληρώθηκε το 1979 με την υπογραφή στην Αθήνα της συνθήκης ένωσης της χώρας με τις Κοινότητες.

Το 1980 εκλέχθηκε από τη Βουλή πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το 1985, λίγο πριν από τη λήξη της θητείας του, παραιτήθηκε μετά την απόφαση του ΠΑΣΟΚ να μην τον υποστηρίξει πάλι ως υποψήφιο και για το προεδρικό αξίωμα (αν και αρ­χικά είχε θεωρηθεί δεδομένη η στήριξη της υποψηφιότητάς του). Το 1990 εκλέ­χθηκε και πάλι από τη Βουλή των Ελλήνων για το ύπατο αξίωμα. Πέθανε στην Αθήνα το 1998.

Ο Καραμανλής, άφησε τη σφραγίδα του ως πρωθυπουργός της ανασυγκρότησης στην καταστραμμένη από τους πολέμους χώρα, και στη συνέχεια συνέβαλε κα­θοριστικά στην εδραίωση της δημοκρατίας και στην προσχώρηση της χώρας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Το κείμενο και η φωτογραφία αντλήθηκαν από το βιβλίο: National Geographic Ηγέτες της Ελλάδας 1822-2011.