Ο καπετάν Πανασσανός

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΄Η ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΑΝΑΣΣΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΑΝΕΣ
Γράφει: Ο Νίκος Γ.Χριστινίδης

Ο Γεώργιος Δασκαλάκης ή Καπετάν Πανασσανός γεννήθηκε το 1848 στα Ακούμια Ρεθύμνου .
Σε νηπιακή ηλικία μετεγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Πανασσό Ηρακλείου Κρήτης. Παντρεύτηκε δύο φορές. Η πρώτη του γυναίκα, καταγόταν από τον Πρινιά, το γένος Γιαννακάκη. Η δεύτερη από τη Μεγάλη Βρύση και ονομαζόταν Μαρία Ακουμιανάκη. Από τις δύο αυτές γυναίκες απέκτησε συνολικά δέκα παιδιά. Η ενεργός του παρουσία τόσο με τους αγώνες ενάντια στους Τούρκους, όσον και στο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώθηκε μετά την αυτονομία της Κρήτης ξεπερνάει τα σαράντα χρόνια.
Η επαναστατική του δράση ξεκινά το Μάρτη του 1867 που ανταποκρίνεται ,στο ,κάλεσμα του Μιχάλη Κόρακα για να αντιμετωπιστεί ο στρατός των Τουρκοαιγυπτίων του Ομέρ Πασά , όπως μας πληροφορεί με την έμμετρη μορφή της ιστορικής του αφήγησης ο Χατζηζαχαριάδης.
Την ίδια χρονιά ο Γεώργιος Δασκαλάκης αναφέρεται ως οπλαρχηγός .Παίρνει μέρος στη μάχη του Λασιθίου 21 – 30 Μαΐου 1867.Εκεί σημειώνεται ο πρώτος τραυματισμός του .Το εχθρικό βόλι τον βρήκε επιδερμικά στο δεξί χέρι.
Μετά τη μάχη της Γέργερης , τις μέρες εκείνες του Ιουνίου του 1867 ,οί εκκλησίες της Παναγίας και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος του Πανασσού , αφού βεβηλώνονται, καίγονται και περιουσίες καταστρέφονται περισσότερες οικογένειες εγκαταστείνονται στο δάσος του Ρούβα , όπου πέρασε το χειμώνα και ο Μιχάλης Κόρακας.
Στο επόμενο διάστημα ο Γ.Δασκαλάκης συμμετέχει μαζί με το Γιάννη Αϊνικολιώτη σε μάχη στην Πουλιά Μονοφατσίου , όπου τραυματίστηκε ο συμπολεμιστής και φίλος του στο πόδι.
Στον ξεσηκωμό του 1878 παίρνει μέρος σε δύο συμπλοκές στο Γάζι. Στη δεύτερη εξ αυτών σκοτώθηκε το άλογο του και ο ίδιος σώθηκε με τη βοήθεια του Καπετάν Μαρογιώργη από τον ΄Αγιο Θωμά.Το ίδιο έτος πρέπει να τοποθετήσουμε χρονικά τη συμμετοχή του σε πολεμικές συμπλοκές στη περιοχή της Ζήντα Μονοφατσίου.
Μετά τη σύμβαση της Χαλέπας , τον Οκτώβριο του 1878 , « το Κρητικό ζήτημα» κάνει ένα σημαντικό βήμα αφού δημιουργείται καθεστώς ημιαυτόνομης επαρχίας με κάποια προνόμια. Στην ήσυχη δεκαετία που ακολουθεί ο Γ. Δασκαλάκης ενεργοποιείται στα δημοτικά πράγματα του δήμου Ζαρού στον οποίο ανήκε τότε και ο Πανασσός ως ένας από τους 17 οικισμούς που αποτελούσαν αυτόν το Δήμο. ΄Ετσι το 1880 εκλέγεται Δημοτικός ΄Εφορος στο πενταμελές Δημοτικό Συμβούλιο με Δήμαρχο τον επίσης Πανασσανό Ζαχαρία Δαμιανάκη .Το 1882 επανεκλέγεται Δημοτικός ΄Εφορος με Δήμαρχο τον Ζαριανό Δημήτριο Τσικριτσή. Από τη χρονιά αυτή ξεκινά μεταξύ των δύο αυτών αντρών μια φιλία , που θα διατηρηθεί μέχρι το θάνατο του δεύτερου στις Αρχάνες το 1897 , όπου και πάλι συμπολεμούν. Στις 29 Νοεμβρίου 1891 διορίζεται Λοχαγός του Δ’ λόχου του τάγματος Κρητικής Χωροφυλακής Ηρακλείου. Το 1892 οι δύο φίλοι
Δασκαλάκης και Τσικριτσής φέρονται να σκοτώνουν ένα αγά που δημιουργούσε πολλά προβλήματα στην περιοχή.
Στην επανάσταση του 1895 – 96 , σπεύδει ως Λοχαγός της Κρητικής Χωροφυλακής , στα χωριά της Επαρχίας Πεδιάδας για προστατεύσει , μαζί με τους εθελοντές του Τάγματος των Επίλεκτων Κρητών του Ιωάννη Νταφώτη τον ντόπιο πληθυσμό από τα « κακοποιά στοιχεία» . Σε μια διένεξη μεταξύ του Γεωργίου Δασκαλάκη και του Υποδιοικητή του Τάγματος Γεωργίου Χριστινίδη του Αντωνίου ή Καπετάν Γιαλέλη, καταγομένου από τις Αρχάνες, Τεμένους, (Ο οποίος ήταν θείος του Πατέρα του δασκάλου Νικολάου Χριστινίδη, και ο οποίος δυστυχώς σκοτώθηκε από αδέσποτη σφαίρα , ενώ έπινε νερό σε βρύση έξω της Επισκοπής Πεδιάδας ,στις 25 Ιουνίου 1896 – το όνομά του είναι γραμμένο στο ηρώο των Αρχανών – κι οποίος είχε επιλεγεί αρχικά για την αρχηγία του Τάγματος , αλλά τελικά , με παρέμβαση του Τζανακάκη , η αρχηγία δόθηκε στον Νταφώτη και ο Γιαλέλης αρκέστηκε στη θέση του υπαρχηγού ) , παρενέβη ο Νταφώτης και επέπληξε το Γιαλέλη χαρακτηρίζοντας την πράξη του: «… μεγάλη ασέβεια και προσβολή κατά ενός μεγάλου πατριώτη , ανωτέρου από ημάς, ο οποίος πρόκειται να μας οδηγήσει εις το καθήκον μας» , αναφερόμενος στον Γ.Δασκαλάκη. Αυτά καταγράφονται ,μεταξύ άλλων ,στο ημερολόγιο του Κων/νου Τζανακάκη , υπασπιστού του Τάγματος ,που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του επεισοδίου. ( πού να φανταζότανε αμφότεροι ότι αργότερα θα γινόντουσαν συμπέθεροι , αφού ο γιος του Καπετάνιου Στυλιανός , ιατρός το επάγγελμα , θα παντρευτεί την κόρη του αδελφού του Γιαλέλη , Ιωάννου ,τη Γεωργία , η οποία θα πήρε το όνομα του θείου της , του Γιαλέλη , για να τιμήσει τον ήδη αποθανόντα αδελφό του ο Ιωάννης . Ο καπετάν Γιαλέλης δεν ζούσε τότε για να χαρεί κι αυτός αυτόν τον αναπάντεχο δεσμό δύο γόνων επιφανών οικογενειών της εποχής τους ) . Μετά από λίγους μήνες θα προσφέρει τις υπηρεσίες του , από αρχηγική θέση , πολεμώντας στις μάχες του 1897 στις Αρχάνες.Στό όνομά του και στη δράση του συχνές και ιδιαίτερα θερμές αναφορές στις εκδόσεις του τ.Δήμου Αρχανών , τόσο από τον Ηλία Βουτιερίδη στο βιβλίο του «Ημερολόγιο του Τάγματος των Επιλέκτων Κρητών» , όσο και από το Νίκο Γ. Χριστινίδη σε πολλά βιβλία του .Σε μια από τις μάχες αυτές , που έγινε εντός του οικισμού των Κάτω Αρχανών ο Δασκαλάκης τραυματίστηκε στο βραχίονα.
Η συμμετοχή του Γ.Δασκαλάκη στα γεγονότα των Αρχανών το 1897 ήταν συνεχής και η θέση από την οποία υπηρέτησε το διάστημα αυτό το όραμα της ΄Ενωσης κρίνεται, σύμφωνα με τις πηγές μας ,ιδιαίτερα υψηλή , αφού συμμετείχε στις αποφάσεις που λαμβάνονταν και υπέγραφε μαζί με λίγους , σημαντικά έγγραφα , όπως αυτό που στάλθηκε προς τους ναυάρχους των μεγάλων δυνάμεων της εποχής , που βρίσκονταν με τα πλοία τους στα λιμάνια της Κρήτης , για να επιβλέπουν , εκτός των άλλων , και το σεβασμό από τους αντιμαχόμενους , ΄Ελληνες και Τούρκους , των ουδέτερων ζωνών , όπως είχαν καθοριστεί και συχνά παραβιάζονταν από τους δεύτερους. ΄Εχει ημερομηνία 28 Απριλίου 1897 και χαρακτηρίζεται από τον ιστορικό Ι. Μουρέλλο ως «περήφανο και αντρικό».
Κατά την περίοδο της Αυτονομίας , 1898-1913 , Διορίζεται , στις 27 Δεκεμβρίου 1901 , από την ύπατη αρμοστεία Κρήτης , ως μέλος της συσταθείσας επιτροπής για την παραλαβή και εκδίκαση αιτήσεων των χηρών , των ορφανών , των τραυματιών και των αγωνιστών του πολέμου. Εκτός από τη συμμετοχή του στα δημοτικά, ενεργοποιείται και στην πολιτική σκηνή και εκλέγεται βουλευτής της Κρητικής Βουλής στις εκλογές του Μαρτίου του 1903 και παραμένει βουλευτής μέχρι τις εκλογές της 20ης Μαρτίου 1905 , στις οποίες δεν φαίνεται να θέτει υποψηφιότητα , συμμεριζόμενος προφανώς την πρόταση της αντιπολίτευσης που είχε συνασπιστεί γύρω από τον Ελευθέριο Βενιζέλο , για αποχή.
Μια σημαντική παράμετρος της κρητικής ιστορίας τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα είναι η εθελοντική συμμετοχή των Κρητών στο Μακεδονικό Αγώνα 1903 – 1908.Καθοριστικό ρόλο τόσο στην οργάνωση της προσπάθειας , όσο και στη στρατολόγηση των εθελοντών διαδραμάτισε , για τον Νομό Ηρακλείου , το ιδρυθέν τότε Κομιτάτο. Το Μάρτιο του 1905 ο Γεώργιος Δασκαλάκης εκλέγεται μέλος στο 16μελές Διοικητικό Συμβούλιο του συσταθέντος κομιτάτου μαζί με παλιούς συναγωνιστές του , όπως τους Ιωάννη Αϊνικολιώτη , το Μιχάλη Καλημεράκη , το Γεώργιο Κοκκινάκη κ.ά.
Τα επόμενα χρόνια ασχολείται με τα δημοτικά δρώμενα.Το 1908 αναφέρεται ως δήμαρχος Ζαρού και υπογράφει μαζί με άλλους δημάρχους ένα ψήφισμα για την ΄Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Ο Γεώργιος Δασκαλάκης ή Καπετάν – Γιώργης , όπως τον ήξεραν στην περιφέρεια , απεβίωσε τον Αύγουστο του 1926.Τάφηκε στο χώρο που αργότερα κτίστηκε , με τη βοήθεια και τη φρονττίδα της εγγονής του Πόπης Δασκαλάκη – Σουρή , το γένος Ιωάννη Χριστινίδη και του συζύγου της Παναγιώτη Σουρή, ο ναός της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΩΤΙΣΣΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΑΣΟ , με τιμές που του άρμοζαν .Παραυρέθηκε ο ,τότε ,Μητροπολίτης Κρήτης ΤΙΤΟΣ (Ζωγραφίδης), συναγωνιστής του κι αυτός στις περιόδους που αναφερόμαστε παραπάνω , πολλοί ιερείς και πλήθος κόσμου.Κατά την κάθοδο της σωρού στον τάφο , τιμητικό άγημα απέδιδε τιμές.Στον ίδιο χώρο στήθηκε επίσης ο τάφος και η προτομή του ήρωα.Ομιλητής των εγκαινίων και των αποκαλυπτηρίων, που έγιναν στις 8-9-2005 ,ήταν ο συνταξιούχος δάσκαλος Χαρίδημος Α.Φραγκομιχελάκης.Την ομιλία αυτή,που περιλαμβάνει αρκετά από τα παραπάνω δημοσιευόμενα στοιχεία, έλαβα σοβαρά υπόψη μου κατά τη σύνταξη της παρούσας ανακοίνωσης.
Με τη με αριθμ.52/1926 απόφασή του το Κοινοτικό Συμβούλιο των Επάνω Αρχανών τιμά τον Καπετάν Πανασσανό με την παρουσία του στην κηδεία του και την κατάθεση στεφάνου στη σωρό του , για τη μεγάλη συμβολή του στους αγώνες Αμύνης των Αρχανών 1897-1898 . Το 2008 , με πρόταση επιτροπής που είχε συστήσει ο Δήμος Αρχανών και με εισήγηση του υποφαινόμενου , κομβικός δρόμος της Κωμόπολης Επ. Αρχανών πήρε το όνομά του ως «οδός ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΑΝΑΣΣΑΝΟΥ».Επίσης η ίδια πρόταση υπάρχει για ονοματοθεσία οδού και εντός των Κάτω Αρχανών , αλλά με το όνομα εδώ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ ,Οπλαρχηγού , για να μην υπάρξει σύγχυση στις υπηρεσίες των ΕΛ.ΤΑ.
Σημείωση: Για τη σύνταξη της εν λόγω μελέτης βοηθήθηκα αρκούντως και από την σχετική εισήγηση,επί του ίδιου θέματος,του Χαρίδημου Φραγκομιχελάκη,συνταξιούχου δασκάλου,σε συνέδριο του Δήμου Γέργερης στις 10-11/8/2007,τα στοιχεία της οποίας μου είχε κάμει γνωστά όταν ζούσε η εγγονή του Καπετάνιου Πόπη Δασκαλάκη-Σουρή.

Για την έρευνα και τη συμπλήρωση.
Νίκος Γεωργίου Χριστινίδης-2013