Το θαύμα του Αγίου Μηνά στις 18-4-1826

ΤΟ ΠΕΡΙΛΑΜΠΡΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΩ ΤΟ 1826

Το περίλαμπρο θαύμα του Αγίου Μηνά, που συγκλόνισε όλη τη Κρήτη εκείνη την εποχή. Πρόσφατα ιστορικά γεγονότα, συνδεόμε­να με τη πόλη του Ηρακλείου και τη ζωή των Χρι­στιανών. Ως μόνη πηγή των πληροφοριών, υπήρξε η ζώσα τοπική ιστορία και η παράδοση, δηλαδή η από του στόματος συμπολιτών, οι οποίοι υπήρξαν μάρ­τυρες αυτόπτες των γεγονότων, επιζήσαντες δε για πολλά χρόνια μετά. Βρισκόμαστε στο έτος 1826, 18 Απριλίου, εορτή του Πάσχα, τότε τελούνταν αρχιερατική θεία λειτουργία τη νύκτα της Αναστάσεως στον μικρό Άγιο Μήνα.

Το Εθνεγερτήριο σάλπισμα της επανάστασης του 1821, είχε φθάσει και στη Κρήτη ταυτόχρονα με τις άλλες επαναστατημένες ελληνικές περιοχές. Φήμες και ειδήσεις έρχονταν από τις επαναστατημένες περιοχές, που συγκινούν και κρατούν σε αγωνία τους Χριστιανούς της Κρήτης. Οι ειδήσεις αυτές επέτειναν και εξήπταν τον φανατισμό των Τούρκων. Στο Ηράκλειο εκτρέφονταν οι φανατι­κότεροι των Τούρκων, αμιλλώμενοι τα Γενιτσαρικά τάγματα σε αγριότητα. Το Ηράκλειο πλήρωσε πάλι φόρο αίματος, μόλις πληροφορήθηκαν τις σφαγές του Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη και αλλού λίγα χρόνια πριν.

Η συνεχιζόμενη έκτοτε επανάσταση, υποδαύλιζε το μίσος και τον φανατισμό των Τούρκων, οι οποίοι με κάθε συνδυασμό και τρόπο καταπίεζαν τους Χριστιανούς, επιβουλεύονταν δε ακόμη και αυ­τή τη ζωή και τη τιμή τους. Υπό αυτούς τους όρους, δημιουργήθηκε μία ατμόσφαιρα κεκορεσμένη σε βάρος των Χριστιανών. Ώστε μόνο ευκαιρίες επεδίωκαν οι Τούρκοι για να δοθεί το σύνθημα των βιαιοπραγιών, πάσα δε ανάπαυλα προετοίμαζε νέες συμφορές κατά των Χρι­στιανών.

Κατάλληλη λοιπόν η μεγάλη εορτή του Πάσχα των Χριστιανών, 18 Απριλίου του 1826. Νύκτα ακόμη και συνεχίζεται η ακολουθία της Λαμπροφόρου Αναστάσεως στον παλαιό ναό του Αγ. Μήνα. Ευρισκόμεθα ήδη εις το μέσον της χαρμοσύνου λειτουργίας και καθ’ ήν ώρα αναγιγνώσκεται το ιερό Ευαγγέλιο, προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Κρή­της Καλλινίκου του εξ Αγχιάλου, τότε ακούεται η πυκνή κλαγγή των οπλών. Ο ναός του Αγ. Μήνα περικυκλώθηκε αμέσως από τα μανιώδη στίφη των Τούρκων στρατιωτών και Βαζιβουζούκων, φερόντων σπάθας, μαχαίρας, ρόπαλα και διάφορα άλλα φονικά όργανα.

Κατά την εκτέλεση της απαίσιας και δολοφονι­κής απόπειρας, οι εκκλησιαζόμενοι βρέθηκαν ανύποπτοι απαράσκευοι και ανίκανοι να υπερασπίσουν τούς εαυτούς τους.

Η στρατιωτική διάταξη τούρκων, ήταν τόσο πλήρης και αριστοτεχνική, ώστε δεν θα επέτρεπε την δια­φυγή κανενός Χριστιανού, καθόσον εκτός του στενού κλοιού της Εκκλησίας και έτερες βέβαια γραμμές είχαν σχηματιστή καθ’ όλες τις παρόδους και κατευθύνσεις. Για να παραπλανήσουν και να αποσπάσουν τη προσοχή της ασθενούς τότε Διοικήσεως — έθεσαν πυρ εις τα διάφορα μέρη της πόλεως και προκάλεσαν πυρκαγιές στις συνοικίες μακριά του ναού του Αγίου Μήνα.

Ξαφνικά και πριν ακόμη αρχίσουν το απαίσιο έργο τους, και μόλις τις θύρες του ναού πλησίασαν, εμφανίζεται ένας ηλικιωμένος αξιωματικός λευκογένης, έφιππος επί με­γαλοπρεπούς ίππου, μετά σπάθης γυμνής και ύ­φους απειλητικού, ομοιάζων δε καταπληκτικώς στον αρχηγό των Αγιά Αγά, ο οποίος επιτίθεται εναν­τίον τους με ακάθεκτο ορμή.

Κατάπληκτοι, πανικόβλητοι και περιδεείς, υπό ακατανόητου φόβου καταληφθέντες, ως εν μάχη, διασκορπίστηκαν και διελύθησαν. Επανελθόντες εις τα ίδια, εν πλήρη αποσυνθέσει και διά των μάλ­λον απόκεντρων οδών, διαμαρτυρήθηκαν εις τον Διοικητή, διότι απέστειλε τον αρχηγό των Αγιά Αγά, ο οποίος τούς εξεδίωξε και τούς εμπόδισε να εκτελέσουν το έργο τους. Αντιληφθείς ούτος και διαισθανθείς τα συμβάντα τούς εξεδίωξε, εφ όσον ούτε ο ίδιος προέβη εις την ενέργεια αύτη, ούτε αξιωματικός άλλος στάλθηκε, ο δε Αγιά Αγάς, ως εξακριβώθηκε, κοιμόνταν ήσυχος και αμέριμνος. Εδόθη δε η εξήγηση, ότι επρόκειτο περί θαυματουργού επεμβάσεως του Αγίου Μηνά προς διάσωση των Χριστιανών.

Εκ του γενομένου θορύβου και του πανικού, ουδείς εκ των Χριστιανών έπαθε, πλην μιάς γυναικός, που κατέπεσε από το γυναικωνίτη συνέπεια του τρόμου, και εξέπνευσε αμέσως. Εις την Ι. Λειτουργία ουδείς των Χριστιανών παρέμεινε, έκτος του προαναφερθέντος αοιδίμου Μητροπολίτου Κρήτης Καλλινίκου, που εντελώς μόνος ολοκλήρωσε τή I. Μυσταγωγία, μηδ’ αυτού του ιεροδιακόνου του παραμείναντος εν αυτή. Πάντες οι λοιποί μετέβησαν εις τις οικίες τους για να προφυλαχθούν.

Επί τη θαυματουργία ταύτη του πολιούχου Α­γίου Μηνά, γενομένης συσκέψεως μεταξύ του Μητροπολίτου και των Επισκόπων Αρκαδίας Μαξίμου, Σητείας Μελετίου, Πέτρας Δωροθέου, απεφασίσθη και θεσπιστεί, ότι κάθε έτος θα τελείται κατά την Τρίτη της Διακαινησίμου ιδιαιτέρα εορτή του Αγίου, προς διαιώνιση της σωτηριώδους θαυματουργίας Αυτού. Συνετάχθη μάλιστα τότε ιδιαιτέ­ρα ακολουθία του Αγίου, η οποία συμψάλλεται μετά της Αναστάσιμου τοιαύτης ημέρας. Ακόμη και κόκκινα αυγά διανέμονται εις τους πιστούς υπό της διοικούσης επιτροπείας του Αγ. Μηνά, ευγνωμοσύ­νης και σεβασμού ένεκεν, προς την τόσο τρανή δύναμη και προστασία αυτού επιδείξαντα Άγιο, εις τους Χριστιανούς της πόλεως του Ηρακλείου. Σήμερον δε και κάθε έτος, εξακολουθεί να γίνεται κηροδοσία δωρεάν προς όλο το εκκλησίασμα.

Επειδή υποτέθηκε κατ’ αρχήν μήπως ο έφιππος εκείνος, τον όποιο είδε το πλήθος ιδίοις όμμασι, ήτο αξιωματικός, απο­σταλείς υπό του Τούρκου Διοικητή, μετέβη το επόμενο πρωί ο Μητροπολίτης εις το διοικητήριο, για να ευχαριστήσει τον διοικητή διά την φιλοχριστιανική του αυτή ενέργεια. Ο βαθύτερος όμως και ουσιαστικότερος λόγος του διαβήματος τούτου, υπήρξε πολιτικοθρησκευτικός. Υπό τον τύ­πο της τηρήσεως των προσχημάτων, θέλησε να επισημοποιήσει περισσότερο το θαύμα του Αγίου αφ’ ενός, να καταισχύνη δε και εξευτελίσει προσω­πικός τον Τούρκο διοικητή αφ’ ετέρου.

Ας σημειωθεί, καίτοι γνωστόν, ότι η επιφανής, αλλά φανατική οικογένεια του Τούρκου Τσαλικάκι, της οποίας η οικία βρίσκονταν δυτικός προς τον Αγ. Μηνά, αντελήφθη κατά την ώρα του θαύμα­τος ιδίοις όμμασι τον Άγιο. Έκτοτε δε απέστελλε κατ’ έτος, ένα ασκό πλήρη εκλεκτού ε­λαίου εις τον Άγιο. Τούτο εξακολούθησε να πράττει η εν λόγω οικογένεια, μέχρι της εξ Ηρα­κλείου αναχωρήσεως των Τούρκων, κατά την Αν­ταλλαγή των πληθυσμών, αποκαλούσα πάντοτε τον Άγιο Μηνά, «ο καλός μας γείτονας».

Μετά την πιστή ιστόρηση όλων των σχετιζομένων γεγονότων και του θαύματος, λύεται καθ’ ημάς, πως και γιατί, έγινε προστάτης της πόλεως του Ηρακλείου ο Άγιος Μήνας, ο οποίος, ας μας επιτραπεί η έκφραση και ο χαρακτηρισμός, πολιτογραφήθηκε έκτοτε εις την συνείδηση και την ψυχή των Ηρακλειωτών. Υπεράνω της εισόδου του μικρού ναού υπάρχει απεικόνιση του θαύματος τούτου, φιλοτεχνηθείσα υπό του ζωγράφου, Αντ. Αλεξανδρίδη.

Το κείμενο αντλήθηκε από το βιβλίο: Ο Μουκαβίας 1866-1919, του Ευαγγέλου Γ. Σαπουντζάκη. Αθήνα 1986.

Το κείμενο έχει απλοποιηθεί ελαφρός χάριν της καλύτερης αναγνωσιμότητας του από τους σύγχρονους ανθρώπους.