Δείτε και διαβάστε για τις πεταλούδες της Πάρου!

Ήλιος, θάλασσα,άσπρες αμμουδιές, ξωκλήσια, ελαιώνες, χαμηλή βλάστηση, αμπέλια, χωράφια: και ξαφνικά, «μια όαση».

Από την Παροικία και 7 χιλιόμετρα νότια δυτικά, κοντά στο μοναστήρι Χριστός στο δάσος (η Άγιος Αρσένιος) υπάρχει ένα μέρος γνωστό σαν «Πεταλούδες» ένα ειδυλλιακό τοπίο με πυκνή βλάστηση και άφθονο πηγαίο νερό ένα μοναδικό μνημείο φυσικής ομορφιάς. Η περιοχή είναι ένα μικρό πάρκο με μονοπάτια και σκαλιά για να κάνουν τον περίπατό σας ευκολότερο και ανετότερο και είναι εύκολα αντιληπτή από τον κεντρικό δρόμο. Υπάρχει μια μικρή αμοιβή για είσοδο, αλλά αξίζει για τη δροσιά και την ησυχία που σου προσφέρει για ξεκούραση. Το πάρκο είναι ανοιχτό από Ιούνιο μέχρι και Σεπτέμβριο από τις 9 το πρωί έως τις 8 το απόγευμα. 0 καλύτερος τρόπος για να επισκεφθεί κανείς την περιοχή είναι να νοικιάσει, μοτοποδήλατο, η αυτοκίνητο, η με οργανωμένη εκδρομή από τα τουριστικά γραφεία στην Παροικία η στη Νάουσα.

Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, πολυάριθμα σμήνη από πεταλούδες, του είδους Panaxia quadripunctaria (ρoda). εγκαθίστανται στα φυλλώματα και στους κορμούς των δένδρων που τους καλύπτουν οι κισσοί. Όταν πετούνε το θέαμα είναι φανταστικό, γιατί το χρώμα κάτω από τα φτερά τους είναι έντονο κόκκινο, σε αντίθεση με το υπόλοιπο σώμα τους που είναι σκοτεινό. Οι επισκέπτες μένουν κατάπληκτοι από αυτό το παραδεισένιο μέρος όπου χιλιάδες πεταλούδες πεταρίζουν γύρω – γύρω αδιάκοπα δημιουργώντας μια μαγευτική εικόνα.

Στην αρχαία Ελλάδα οι πεταλούδες ονομάζονταν ψυχές, γιατί οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι οι πεταλούδες είναι ψυχές νεκρών. Για τον λόγο αυτό, ο βιότοπος, σε όλους τους παλιούς χάρτες της Πάρου αλλά ακόμα και σήμερα αναφέρεται σαν Ψυχοπιανά, (δηλαδή τον τόπο που πιάνει ψυχές – μαζεύει πεταλούδες). Αξίζει να σημειώσουμε ότι και οι Λατίνοι ονόμαζαν την πεταλούδα animula – μικρή ψυχή. Συναντούμε ακόμα και το όνομα πυραύστες, προφανώς για τις νυχτοπεταλούδες – έτσι αποκαλούμε τις. συνήθως σκουρόχρωμες νυχτόβιες πεταλούδες – που τις ελκύουν οι φωτεινές πηγές. Για την κάμπια οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το όνομα σκώληξ ή κάμπη. ενώ τη χρυσαλλίδα ονόμαζαν νεκύδαλλο. που σημαίνει «περίβλημα νεκρού». Χαρακτηριστικό όνομα για τις νυχτοπεταλούδες είναι το όνομα πέρπερα. που σημαίνει πεταλούδες πού τρέχουν στη φωτιά – προς το πυρ.

Εξάπλωση

Η ύπαρξη της έχει εξακριβωθεί σε αρκετά νησιά του Αιγαίου. Οι κύριοι όμως βιότοποι όπου η πεταλούδα εμφανίζεται σε τεράστιους αριθμούς είναι κατά πρώτον το νησί της Ρόδου και κατά δεύτερον το νησί της Πάρου. Το φαινόμενο που παρατηρείται στα δύο αυτά νησιά είναι ανεπανάληπτα μοναδικό. Η μαζική παρουσία των πεταλούδων τους καλοκαιρινούς μήνες στους βιότοπους και η παντελής απουσία τους από τις γύρω εκτάσεις χαρακτηρίζει σημαντικά το φαινόμενο αυτό. Αυτή η παρουσία γίνεται σταδιακά και ήρεμα, παίρνοντας πάνω από δύο μήνες χρόνο. Αρχίζει στα μέσα Ιουνίου και ολοκληρώνεται τον Αύγουστο όπου η πυκνότητα του πληθυσμού βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα.

Μορφολογία: Εξελικτικά στάδια

Σαν έντομο η ΡΑΝΑΧΙΑ QUADRIPUNCTARIA υφίσταται κατά την διάρκεια της ζωής της μια περίπλοκη σειρά αλλαγών, συνολικά γνωστών σαν μεταμόρφωση. Κατά την ανάπτυξή της λοιπόν διακρίνονται τέσσερα ξεχωριστά στάδια: αυγό, προνύμφη (ή κάμπια ή λάβρα),η νύμφη (ή πούπα ή χρυσαλίδα), ώριμο άτομο. Το κάθε στάδιο του εντόμου έχει να επιτελέσει ένα ξεχωριστό ρόλο: Έτσι ο ρόλος του τέλειου εντόμου είναι η αναπαραγωγή, της προνύμφης η θρέψη και της νύμφης η δομική αναδιοργάνωση.

Τα διάφορα εξελικτικά στάδια του βιολογικού κύκλου της πεταλούδας λαμβάνουν χώρα σε περισσότερους από ένα βιότοπο. Έτσι υπάρχουν οι πρωταρχικοί ή πρώτοι ή αρχικοί βιότοποι όπου εξελίσσονται τα στάδια από το αυγό έως το τέλειο έντομο. Το τελευταίο μεταναστεύει, όμως, στον δεύτερο βιότοπο για να επιτελέσει τον σκοπό του.

Το αυγό

Τα αυγά της πεταλούδας είναι σφαιρικά και στη βάση τους κάπως επίπεδα. Είναι αρκετά τον αριθμό, περίπου πάνω από 100 ανά πεταλούδα. Είναι τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο σαν στρώμα ή και άτακτα και μονήρη, με λευκό χρώμα. Γενικά τα αυγά φαίνονται αρκετά σκληρά και ανθεκτικά, γλιστρούν δε εύκολα.

Είναι πολύτιμα επειδή αποτελούν την συμπυκνωμένη μονάδα ζωής που μπορεί να αναπαραγάγει το είδος σε τεράστιους αριθμούς. Η ΡΑΝΑΧΙΑ είναι μονοετές και μονόκυκλο έντομο. Έτσι όταν αποθέσει τα αυγά ψοφάει, πράγμα που προσδίδει στο αυγό τεράστια σημασία για την διατήρηση του είδους.

Η προνύμφη

Η προνύμφη είναι ένα σκωληκοειδές ον μεγέθους κατ’ αρχή ενός χιλιοστού. Σε κάπως προηγμένη φάση διακρίνονται τα μέρη του σώματος της κάμπιας, ήτοί: κεφάλι, απλοί οφθαλμοί, κεραίες, μασητικά μόρια, σώμα με δακτυλίους και πόδια. Το μέγεθος της κάμπιας αλλάζει συγχρόνως με την κατανάλωση τροφής. Το τρίχωμα χρωματίζεται διαφορετικά και τα σχήματα και οι λωρίδες αλλάζουν χρώματα ανάλογα με την ηλικία. Η αύξηση στον όγκο του σώματος προκαλεί την ρήξη του εξωσκελετού. Στο στάδιο αυτό γίνονται 6 εκδύσεις, μετά δε την τελευταία η προνύμφη αλλάζει στάδιο μεταμόρφωσης. Κατά το προνυμφικό στάδιο που κρατά όλο τον χειμώνα και γίνεται στους αρχικούς βιότοπους, η κατανάλωση τροφής είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό. Τεράστιες ποσότητες φυτικής ύλης μετατρέπονται σε ιστούς κατ’ αυτό το θρεπτικό στάδιο που βιολογικά αποτελεί το πραγματικό στάδιο ανάπτυξης της ΡΑΝΑΧΙΑ.

Η νύμφη

Η νύμφη ή πούπα ή χρυσαλίδα είναι εντελώς ακίνητη, μουμιοποιημένη μέσα σε ένα χιτινώδες περίβλημα. Η νύμφωση γίνεται κάτω από πέτρες, φύλλα ή μερικά εκατοστά μέσα στη γη και αρχίζει συνήθως το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Μάη. Το νυμφικό στάδιο διαρκεί ένα μήνα. Κατά την διάρκεια αυτού το ζώο είναι σε θέση να επιτελέσει όλες τις αναγκαίες διαδικασίες αναδιοργάνωσης των ιστών του, εντελώς δραστικά, ενώ φαινομενικά μένει ακίνητο: Οι προνυμφικοί ιστοί διαλύονται και απορροφώνται. Στην θέση τους νέοι ιστοί δημιουργούνταί: αυτοί του τέλειου εντόμου. Πρόκειται για ένα στάδιο δραστικής διαφοροποίησης.

Το τέλειο έντομο

Το τέλος του σταδίου νύμφωσης σημαίνει η ανάδυση του ωρίμου εντόμου της γνωστής πεταλούδας, τη θέση ανάπαυσης φαίνεται σαν ένα ισόπλευρο τρίγωνο. Τα μπροστινά φτερά έχουν ένα μαύρο καφέ χρώμα διακοπτόμενο από λευκοκίτρινες ραβδώσεις. Ότι δεν δηλώνει το «κάθισμα» της το υπογραμμίζει το φευγαλέο και διακριτικό πέταγμά της.

Δύο κατακόκκινα πίσω φτερά, ως τώρα καλά κρυμμένα, γίνονται ορατά, κοσμημένα με τέσσερα κατάμαυρα στίγματα σε κάθε φτερό. 0 κορμός αποκαλύπτεται ογκώδης, τριχωτός και έντονα ρόδινος. Οι κεραίες εμφανίζονται αρκετά μακριές και λεπτές.

Βιότοποι

Η κοιλάδα των Πεταλούδων ή αλλιώς «Πεταλούδες» είναι ο κυριότερος τόπος σύναξης των ωρίμων εντόμων και ως εκ τούτου δευτερεύων ή δεύτερος βιότοπος. Η αξία του είναι τεράστια διότι αποτελεί τον μοναδικό χώρο συνεύρεσης των εντόμων με σκοπό την σύζευξη και αναπαραγωγή. Τα έντομα αρχίζουν την εμφάνισή τους σ’ αυτόν αρχές Ιουνίου με έκρηξη πληθυσμού τον μήνα Αύγουστο και εξαφανίζονται κατά το τέλος Σεπτεμβρίου. Σε αντιδιαστολή με τους δεύτερους οι αρχικοί βιότοποι είναι συνυφασμένοι με την ανάπτυξη όλων των λοιπών σταδίων εξέλιξης της panaxia.

Τροφικές απαιτήσεις

Η λήψη τροφής της panaxia γίνεται σχεδόν αποκλειστικά κατά την διάρκεια του προνυμφικού σταδίου. Από πειράματα συμπεραίνεται ότι πρόκειται για πολυφάγο έντομο με μεγάλη προτίμηση στα χλωρά φύλλα. Γενικά οι κάμπιες τρώνε ένα μεγάλο αριθμό φυτών και ποωδών. Αντιθέτως από πειράματα και πάλι συμπεραίνεται ότι η λήψη τροφής δεν είναι αναγκαία κατά το στάδιο του τέλειου εντόμου.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ

Η εκμετάλλευση της ενέργειας που μπορεί να προσφέρει στον άνθρωπο το νερό, δηλαδή της υδρενέργειας ή υδραυλικής ενέργειας, αναμφίβολα ήταν το πιο σημαντικό βήμα στην εξέλιξη των μέσων που χρησιμοποίησε για το άλεσμα, αρχικά των δημητριακών. Με την εφεύρεση του νερόμυλου αξιοποιήθηκε η φυσική δύναμη για κίνηση μηχανισμού, που έως τότε γιίόταν με ζωική ή ανθρώπινη μυϊκή ενέργεια με παράλληλη αύξηση της παραγωγής.

Στον Ελληνικό χώρο λειτούργησαν και οι δύο βασικοί τύποι νερόμυλου με τις διάφορες παραλλαγές τους: ο παλαιότερος «ρωμαϊκός» με την όρθια εξωτερική φτερωτή και κυρίως ο «ανατολικός» ή «ελληνικός» με τη μικρότερη εσωτερική οριζόντια, ο οποίος ονομάστηκε έτσι γιατί είχε εξαπλωθεί στο βυζαντινό κράτος.

Με την εφεύρεση του οριζόντιου υδροτροχού, λύθηκε το πρόβλημα κατασκευής νερόμυλων και σε περιοχές όπου δεν υπήρχε ροή μεγάλης ποσότητας νερού την οποία απαιτούσε ο όρθιος. Έτσι, μπορούσαν πια να εξυπηρετήσουν και ορεινούς οικισμούς αλλά και νησιά, αρκεί να υπήρχε κάποιο κεφαλάρι ή ρυάκι, έστω και με μικρή ποσότητα. Παράλληλα, όμως. προέκυψε η ανάγκη κατασκευής υδραυλικών έργων υποδομής για τη συγκέντρωση του νερού (νεροκράτες), τη μεταφορά του (νεραύλακα). την αποθήκευση του (στέρνες) και. τέλος τη διοχέτευση του στο μηχανισμό κίνησης της εγκατάστασης (υδατόπυργοι). Η αξία αυτών των έργων μερικές φορές ήταν μεγαλύτερη από την αξία του ίδιου του μύλου.

Στον νερόμυλο άλεθαν συνήθως κριθάρι και πιο σπάνια σιτάρι, και καλαμπόκι. Η αμοιβή του μυλωνά (αλεστικό ή αξάι) καταβαλλόταν συνήθως σε είδος. Οι λόγοι που προτιμούσαν την κατασκευή νερόμυλου, όπου υπήρχε έστω και λίγο νερό, ακόμα και εκεί όπου οι συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές για τους ανεμόμυλους, ήταν οι εξής: μικρότερη δαπάνη και χρόνος κατασκευής, πολύ περιορισμένος κίνδυνος ζημιών και φθορών, πολύ λιγότερος κόπος λειτουργίας και έξοδα συντήρησης, και τέλος λειτουργία ανεξάρτητη από καιρικές συνθήκες.

Εφημερίδα Καθημερινή ( Επτά μέρες- Ελληνικοί νερόμυλοι, άρθρα των : (Δώρας Αντώνιου, Μαρίας Σιγάλοϋ).

Τα παραπάνω κείμενα είναι από το βιβλίου που πωλείται στον βιότοπο των πεταλούδων.