Η δραχμή

Η γενεολογία της δραχμής 

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος κρίνοντας τα εγκόσμια αγαθά και τη ματαιότητα τους, είχε εκφωνήσει τον περίφημο εκείνο λόγο, που άρχιζε έτσι < Αεί μέν ούν, μάλιστα δέ νύν, εύκαιρον είπειν,
Ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης…

Κανένας δεν αμφισβητεί θεωρητικά, την ορθότητα της χρυσής αυτής θεωρίας. Και όμως, πρακτικά, όλοι επιδιώκουν με μανία αυτά τα έρημα τα μάταια εγκόσμια.
Και θα μπορούσε σήμερα να επανέλθει η φράση του Χρυσόστομου, αλλά για να προ εξαγγείλει ακριβώς την αντίθετη διαπίστωση. Γιατί, πραγματικά, άει μεν ούν, μάλιστα δε νυν,
τα υλικά αγαθά είναι ο στόχος των ανθρωπίνων αγώνων…

Έτσι, υπέρτατη γόησσα στον τόπο μας είναι σήμερα η δραχμή.
Αυτή είναι κοινή η Ανάσταση κι ο Χάρος σαν τη Βυζαντινή γόησσα, που προσωπογράφησε ο Παλαμάς.
Γι αυτήν, όπως και για την Πενταγιώτησσα, σφαζονται παλληκάρια. Σε αυτήν ας αφιερώσουμε κι εμείς σήμερα την ιστορία μας…

Γνωστό είναι το ρήμα δράττομαι, που έχει θέμα δραγ- και σημαίνει πιάνω. Με το ρήμα αυτό πρώτος ο Πλούταρχος εσχέτισε τη δραχμή,
(Δραχμή δε τους εξοβόλους καλούσι τοσούτον γαρ η χειρ περιεδράττετο).
Πράγματι, επειδή το μικρότερο αρχαίο ελληνικό νόμισμα ήταν ο οβολός (που ονομάζονταν έτσι, γιατί είχε σχήμα οβελού),
έξι οβελοί αποτελούσαν μιά δραχμή, δηλαδή ένα πιάσμα.
Αργότερα, βέβαια, η δραχμή έγινε συμβατική νομισματική μονάδα κι ο οβολός έπαυσε να είναι οβολός κι έγινε στρογγυλό νόμισμα.
Η (δραχμή), παράλληλα με τη σημασία τη νομισματική, είχε και τη σημασία της μονάδας βάρους.
Μας το βεβαιώνει ο αρχαίος λεξικογράφος Ησύχιος,(δραχμή είδος μέτρου εστί). Αυτή η δεύτερη σημασία μας είναι πολύ χρήσιμη ίσως για την ετυμολόγηση μιας άλλης νεοελληνικής λέξεως, που μόλις πριν από λίγα χρόνια έπαυσε να ακούγεται στην αγορά, της λέξεως δράμι.

Όπως κάθε ουσιαστικό, έτσι και η δραχμή είχε το υποκοριστικό της, δραχμίον η δράχμιον, όπως μαθαίνομε από τον Αριστοφάνη. Δράχμιον, λοιπόν, πρέπει να σήμαινε πολύ μικρή μονάδα βάρους – ότι ακριβώς το δράμι.
Και η μεν σημασιολογική ταυτότητα είναι προφανής. Υπολείπεται τώρα να αποδειχθεί και η φωνητική.

Σε πολλές ελληνικές επαρχίες η δραχμή προφέρεται δραμή, λόγω της δυσκολίας που παρουσιάζει στην προφορά το σύμπλεγμα χμ. Έτσι και το δράχμιον μπορούσε ωραιότατα να γίνει δράμιον και, φυσικά, δράμι…

 

Οι πληροφορίες πάρθηκαν από το βιβλίο του Μενελάου Παρλαμά, Από τη ζωή των λέξεων. Τρίτη έκδοση. Από τις εκδόσεις Δόμος.