Μετανάστευση

Εγκατάλειψη της πά­τριας γης για Εγκατάσταση σε άλλη ξένη χώρα. Οι άνθρωποι αναγκάζονται συχνά να μεταναστεύουν. Οι λόγοι προπάντων είναι οικονομικοί. Όταν ένας τόπος είναι φτωχός, είναι φυσικό να μην είναι ευχαρι­στημένοι από τη ζωή τους εκεί. Μερικοί αναγκάζονται ν’ αναζητήσουν άλλον τό­πο κατοικίας, όπου η ζωή θα είναι πιο άνετη. Εκτός όμως από τούς οικονομικούς υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που δημιουρ­γούν τη μετανάστευση, όπως λόγοι θρησκευτικοί, πολιτικοί και κλιματολογικοί. Η αρχαία ιστορία αναφέρει πολλές μετα­ναστεύσεις λαών σε αποστάσεις συχνά πο­λύ μακρινές και την ανάπτυξη στο νέο τόπο, όπου εγκαταστάθηκαν, νέων πολιτισμών.

Η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει τη με­τανάστευση του Αβραάμ στη Γη Χαναάν, την Εγκατάσταση των απογόνων του Ια­κώβ στην Αίγυπτο, την αναγκαστική αναχώρηση τους από κει και την Επάνοδο στη γη των πατέρων τους.

Οικονομικοί και άλλοι λόγοι ανάγκασαν τους αρχαίους Φοίνικες και προπάν­των τους αρχαίους Έλληνες να ιδρύσουν αποικίες (βλ. λ.) σε ξένες χώρες. Εκεί έ­βρισκαν πιο αποδοτικά χωράφια και άλλες πλουτοπαραγωγικές πηγές, που δε μπορούσαν να τις εκμεταλλευθούν αρκετά οι ντό­πιοι κάτοικοι. Κι η εκστρατεία του Μεγά­λου Αλεξάνδρου έγινε αφορμή να μεταναστεύσει πολύς ελληνικός πληθυσμός στην Ασία, όπου Ιδρύθηκαν πολλές και σημαν­τικές ελληνικές πόλεις. Αλλά και από τις λεγόμενες βαρβαρικές χώρες έγιναν πολλές επιδρομές λαών, που ζητούσαν μέρος για να μεταναστεύσουν. Το Ρωμαϊκό κι αργότερα το Βυζαντινό κράτος έγιναν ο στόχος της λεγάμενης Μεταναστεύσεως των Εθνών. Από τον Εύξεινο πόντο ως τη Βαλ­τική και προπάντων στις όχθες του Δούναβη και του Ρήνου κατοικούσαν φτωχοί και καθυστερημένοι λαοί, πού ζητούσαν να μεταναστεύσουν σε περιοχές με οικονομι­κή και πνευματική ακμή, όπως η Ιταλική και η Ελληνική χερσόνησος και η Μικρά Ασία.

Κίμβροι και Τεύτονες, γερμανικοί λαοί, Φράγκοι, Βουργούνδιοι και Βανδήλοι, Οστρογότθοι και Βησιγότθοι ήταν μιά διαρ­κής απειλή της Ρωμαϊκής και της Βυζαντι­νής αυτοκρατορίας. Σε λίγο έφθασαν οι Ούνοι, μετανάστες διωγμένοι από τα βά­θη της Ασίας. Ο Αττίλας επιχείρησε να ιδρύσει δικό του κράτος επάνω στα ερείπια του Ρωμαϊκού κράτους.

Στη νεότερη Ελλάδα η ανάγκη της μεταναστεύσεως παρουσιάστηκε κατά την περίοδο της σκλαβιάς. Πολλοί Έλληνες άφησαν τη φτωχή και σκλαβωμένη πατρίδα, για να εγκατασταθούν στις χώρες της Κεν­τρικής Ευρώπης (Αυστρία, Γερμανία, Ρου­μανία), στην Αίγυπτο κι άλλες χώρες (βλ. λ. απόδημος Ελληνισμός). Αυτό συνεχίσθηκε κι υστέρα από την απελευθέρωση προ­πάντων προς την Αίγυπτο, την Κωνσταντι­νούπολη και την Αμερική. Από το 1901 — 1915 μετανάστευσαν για την Αμερική 300.000 Έλληνες κι άλλοι για τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Δ. Ευρώπη. Γενικά οι μετανάστες αυτοί δεν έπαψαν να σκέπτονται την πάτρια γη και τούς συγγενείς τους. Με τα εμβάσματά τους, δηλ. με τα χρή­ματα που έστελναν, βοήθησαν την Ελλά­δα. Ως το 1928, το μισό από το έλλειμμα του εμπορικού μας ισοζυγίου καλυπτόταν από το συνάλλαγμα των εμβασμάτων των μεταναστών. Πολλοί από τούς μετανάστες αυτούς ξαναγύρισαν στην πατρίδα πολ­λοί όμως έμειναν για πάντα στο εξωτερικό. Από το 1922 οι Ε.Π.Α. έβαλαν μεγά­λους περιορισμούς στη μετανάστευση. Τα
τελευταία χρόνια πολλοί Έλληνες μετα­ναστεύουν για την Αυστραλία.

Το πρόβλημα της μεταναστεύσεως είναι πολύπλοκο, προπάντων για τη δική μας χώ­ρα. Συνήθως μεταναστεύουν οι πιο γεροί άνθρωποι, οι νέοι και οι δραστήριοι. Αυτό σημαίνει ότι χάνομε το πιο εκλεκτό τμήμα του πληθυσμού, αυτό που θα μπορούσε να δουλέψει, για να προοδεύσει πιο πολύ ο δι­κός μας τόπος. Η οικονομική ωφέλεια από τη μετανάστευση δεν φτάνει να ισοφαρίσει την οικονομική και την εθνική ζημιά, που παθαίνει η Ελλάδα. Δεν είναι άλλω­στε τόσο εύκολο να ευδοκίμησει κανείς σή­μερα σε άλλους τόπους, όπως συνέβαινε άλλοτε. Γιατί ο πληθυσμός έχει πολλαπλασιαστεί εκεί και δεν υπάρχει έλλειψη εργατικών χεριών, όπως άλλοτε. Είναι επίσης γεγονός, ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας δεν έχει αυξηθεί πολύ, ώστε να περισσεύει. Όπως πιστεύουν οι οικονομολόγοι, ο πληθυσμός που ζητεί σήμερα να μεταναστεύσει σε ξένες χώρες, όπου ούτε το κλίμα είναι κατάλληλο αλλά ούτε κι ο πλουτισμός εύκολος, μπορεί να ζήσει κα­λά και στην Ελλάδα. Αυτό θα κατορθωθεί με την καλύτερη ανάπτυξη των πλουτοπαραγωγικών πηγών του τόπου μας (πρόοδος της γεωργίας και της βιομηχα­νίας, εξηλεκτρισμός της χώρας, εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου). Καμιά άλλη ξένη χώρα δεν πρέπει να μας παίρνει τα εκλεκτά ελληνικά νιάτα, γιατί καμιά νέα πα­τρίδα δεν είναι τόσο ωραία και φιλόξενη, όπως η ελληνική.

Η μετανάστευση των ζώων

Δεν είναι όμως μόνο οι άνθρωποι που μεταναστεύουν. Τη μετανάστευση συναν­τούμε και στα ζώα. Πολλά αξιοπερίεργα συμβαίνουν με τη μετανάστευση μερικών θηλαστικών, πτηνών, εντόμων και των ψα­ριών, που μεταναστεύουν προπάντων για αναπαραγωγή. Οι γαζέλες της Βουσμανίας στη Ν. Αφρική κάθε άνοιξη αφήνουν κατά χιλιάδες την έρημο κι ανεβαίνουν στα όρη. Εκεί γεννούν και το φθινόπωρο ξαναγυρίζουν, χωριστά πλέον κι όχι κατά κοπάδια, στην έρημο. Το ίδιο κάνει και ο τάρανδος της Ν. Γης. Το χελιδόνι, ο κού­κος, οι φασιανοί, οι αγριόπαπιες, τ’ αηδόνια κι άλλα πτηνά, που τα λέμε αποδημητικά, αφήνουν κάθε φθινόπωρο τα ορεινά μέ­ρη της πατρίδας μας και κατεβαίνουν στα θερινά, τα πιο θερμά, η ταξιδεύουν για μα­κρινές νότιες χώρες (Β. Αφρική). Πολλές σαύρες, σαλαμάνδρες και βατράχια αλλάζουν τόπο κατοικίας, όταν πρόκειται να γεννήσουν. Κι από τα ασπόνδυλα μερικές ακρίδες και πεταλούδες μεταναστεύουν πολλά χιλιόμετρα μακριά, για να γεννή­σουν τ’ αυγά τους. Υπάρχει μιά πεταλού­δα της Αμερικής, που το φθινόπωρο κατεβαίνει και διαχειμάζει στις ακτές του κόλ­που του Μεξικού και στη Ν. Καλιφόρνια. Μόλις μπει ή άνοιξη, ξυπνάει από το λή­θαργο και ξεκινάει για τα βόρεια. Φτάνει ως τον Καναδά γεννοβολώντας κατά την μακρινή της πτήση. Ένα λεπιδόπτερο, που οι εντομολόγοι το ονομάζουν βανέσσα ό σκόλυμος, πετά κάθε άνοιξη από τη Β. Αφρική ως την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη ως την Ισλανδία.

Η μετανάστευση των ψαριών

Μα τα πιο παράξενα τα συναντά κανείς στη μετανάστευση των ψαριών. Άλλα ψά­ρια προτιμούν να μεταναστεύουν και ν’ αφήνουν τ’ αυγά τους στα γλυκά νερά κι άλλα στ’ αλμυρά. Ο σολομός προτιμά την αμμουδιά στις πηγές των ποταμών. Διανύ­ει μεγάλες θαλάσσιες αποστάσεις κι αφήνει εκεί τ’ αυγά του. Τα νεογνά, αφού εκκολαφθούν, ζουν εκεί ως δύο χρόνια. Κα­τόπιν επιστρέφουν στη θάλασσα, ζουν ε­κεί αρκετά χρόνια κι όταν έρθει η ηλικία να γεννήσουν, ανεβαίνουν πάλι στα ποτά­μια. Συνήθως γεννούν πάντοτε στο ίδιο ποτάμι και μάλιστα στο ίδιο σημείο, όπου βγήκαν κι αυτά από το αυγό.

Η μετανάστευση των χελιών 

Το χέλι της Ευρώπης όταν μεγαλώσει, κατεβαίνει από τα ποτάμια στη θάλασσα, κατόπιν διασχί­ζει τον Ατλαντικό ωκεανό και φτάνει στα Β.Α. των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκεί γεννά­ει τ’ αυγά του. Όσα χέλια είναι γερασμένα πεθαίνουν εκεί. Οι προνύμφες που βγαίνουν από τ’ αυγά ξεκινούν αμέσως για το ταξίδι προς την Ευρώπη, που κρατάει δυόμιση ολόκληρα χρόνια. Διανύουν 2000 μίλια κι ανεβαίνουν, τέλεια ψάρια πλέον, στα ποτάμια, όπου ζουν 5—8 χρόνια, ώσ­που να γίνουν ικανά για αναπαραγωγή και να ξεκινήσουν πάλι για το μακρινό ωκεανό.

Το παράξενο φαινόμενο

Οι επιστήμονες δυσκολεύονται πολύ να εξηγήσουν πως κατορθώνουν τα διάφορα ζώα, προπάντων τα ψάρια, τα πουλιά και τα έντομα, να προσανατολίζονται σωστά. Έχει αποδειχθεί, ότι στα μεγάλα μεταναστευτικά τους ταξίδια ποτέ δε λαθεύουν στην κατεύθυνση που πρέπει να έχουν. Ούτε αντίθετοι άνεμοι, ούτε τα διάφορα θαλάσσια ρεύματα δεν τους χαλούν τη σω­στή πορεία. Λες κι έχουν επάνω τους πυ­ξίδα και κινούνται με βάση ένα χάρτη. Με­ρικοί φυσιοδίφες υποστήριξαν, πως τα ζώα που μεταναστεύουν κατέχουν μια «μαγνητική» αίσθηση, όπως την ονόμασαν, άλ­λοι εξήγησαν τη δύναμη προσανατολισμού των ψαριών με τη συνήθεια τους να καθο­δηγούνται από τα διάφορα ρεύματα. Με­ρικές μεταναστεύσεις ζώων παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρον θέαμα. Οι φασιανοί, τα χελιδόνια, οι αγριόπαπιες, όταν μετανα­στεύουν κατά σμήνη, έχουν μπροστά ένα αρχηγό, που τα οδηγεί. Συχνά μάλιστα τα γερά πουλιά βοηθούν ένα άρρωστο στο ταξίδι τους.   

Πυγή