Μετανάστευση

Εγκατάλειψη τής πά­τριας γής γιά Εγκατάσταση σέ άλλη ξένη χώρα. Οι άνθρωποι άνσγκάζονται συχνά νά μεταναστεύουν. Οι λόγοι προπάντων εϊναι οίκονομικοί. ‘Όταν Ενας τόπος είναι φτωχός, είναι φυσικό νά μήν είναι ευχαρι­στημένοι άπό τή ζωή τους έκεΐ. Μερικοί άναγκάζονται ν’ άναζητήσουν άλλον τό­πο κατοικίας, όπου ή ζωή θά είναι πιό ά­νετη. Εκτός όμως άπό τούς οικονομικούς ύπάρχουν κι άλλοι λόγοι πού δημιουρ­γούν τή μετανάστευση, όπως λόγοι θρησκευτικοί, πολιτικοί καί κλιματολογικοί. ‘Η άρχαία ιστορία άναφέρει πολλές μετα­ναστεύσεις λαών σέ άποστάσεις συχνά πο­λύ μακρινές καί τήν άνάπτυξη στό νέον τόπο, όπου Εγκαταστάθηκαν, νέων πολιτισμών.

‘Η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει τή με­τανάστευση τού ’Αβραάμ στή Γη Χαναάν, τήν Εγκατάσταση τών άπογόνων τού ’Ια­κώβ στήν Αίγυπτο, τήν άναγκαστική άναχώρησή τους άπό κεϊ καί τήν Επάνοδο στή γή τών πατέρων τους.

Οίκονομικοί καί άλλοι λόγοι άνάγκασαν τούς άρχαίους Φοίνικες καί προπάν­των τούς άρχαίους ‘Έλληνες νά ιδρύσουν άποικίες (βλ. λ.) σέ ξένες χώρες. ’Εκεί έ­βρισκαν πιό άποδοτικά χωράφια καί άλλες πλουτοπαραγωγικές πηγές, πού δέ μπορούσαν νά τις έκμεταλλευθούν άρκετά οί ντό­πιοι κάτοικοι. Κι ή έκστρατεία τού Μεγά­λου ’Αλεξάνδρου έγινε άφορμή νά μεταναστεύση πολύς έλληνικός πληθυσμός στήν Άσία, όπου Ιδρύθηκαν πολλές καί σημαν­τικές έλληνικές πόλεις. ’Αλλά καί άπό τις λεγόμενες βαρβαρικές χώρες έγιναν πολ­λές έπιδρομές λαών, πού ζητούσαν μέρος γιά νά μεταναστεύσουν. Τό Ρωμαϊκό κι άργότερα τό Βυζαντινό κράτος έγιναν ό στόχος τής λεγάμενης Μεταναστεύσεως των ³Εΰνών.Από τόν Ευξεινο πόντο ώς τή Βαλ­τική καί προπάντων στις όχθες τού Δούναβη καί τού Ρήνου κατοικούσαν φτωχοί καί καθυστερημένοι λαοί, πού ζητούσαν νά μεταναστεύσουν σέ περιοχές μέ οικονομι­κή καί πνευματική άκμή, όπως ή ’Ιταλική καί ή Ελληνική χερσόνησος καί ή Μικρά Άσία.

ΚΙμβροι καί Τεύτονες, γερμανικοί λαοί, Φράγκοι, Βουργούνδιοι καί Βανδήλοι, Όστρογότθοι καί Βησιγότθοι ήταν μιά διαρ­κής άπειλή τής Ρωμαϊκής καί τής Βυζαντι­νής αύτοκρατορίας. Σέ λίγο έφθασαν οί Οΰνοι, μετανάστες διωγμένοι άπό τά βά­θη τής Ασίας. Ό ’Αττίλας έπιχείρησε νά ιδρύση δικό του κράτος έπάνω στά έρείπια τού Ρωμαϊκού κράτους.

Στή νεώτερη Ελλάδα ή άνάγκη τής μεταναστεύσεως παρουσιάστηκε κατά τήν περίοδο τής σκλαβιάς. Πολλοί ‘’Ελληνες άφησαν τή φτωχή καί σκλαβωμένη πατρίδα, γιά νά έγκατασταθούν στις χώρες τής Κεν­τρικής Εύρώπης (Αύστρία, Γερμανία, Ρου­μανία), στήν Αίγυπτο κι άλλες χώρες (βλ. λ. άπόδημος Ελληνισμός). Αύτό συνεχίσθηκε κι υστέρα άπό τήν άπελευθέρωση προ­πάντων πρός τήν Αίγυπτο, τήν Κωνσταντι­νούπολη καί τήν ’Αμερική. ’Από τό 1901 — 1915 μετανάστευσαν γιά τήν’Αμερική 300.000 ‘Έλληνες κι άλλοι γιά τόν Καναδά, τήν Αύστραλία καί τή Δ. Εύρώπη. Γενικά οί μετανάστες αυτοί δέν έπαψαν να σκέπτωνται τήν πάτρια γή καί τούς συγγενείς τους. Μέ τά έμβάσματά τους, δηλ. μέ τά χρή­ματα πού έστελναν, βοήθησαν τήν Ελλά­δα. ‘Ώς τό 1928, τό μισό άπό τό έλλειμμα τού έμπορικου μας ισοζυγίου καλυπτόταν άπό τό συνάλλαγμα τών έμβασμάτων τών μεταναστών. Πολλοί άπό τούς μετανάστες αύτούς ξαναγύρισαν στήν πατρίδα’ πολ­λοί όμως έμειναν γιά πάντα στό έξωτερικό. Άπό τό 1922 οί Ε.Π.Α. έβαλαν μεγά­λους περιορισμούς στή μετανάστευση. Τά
τελευταία χρόνια πολλοί ‘Έλληνες μετα­ναστεύουν γιά τήν Αύστραλία.

Τό πρόβλημα τής μεταναστεύσεως είναι πολύπλοκο, προπάντων γιά τή δική μας χώ­ρα. Συνήθως μεταναστεύουν οί πιό γεροί άνθρωποι, οί νέοι καί οί δραστήριοι. Αύτό σημαίνει ότι χάνομε τό πιό έκλεκτό τμήμα τοϋ πληθυσμού, αύτό πού θά μπορούσε νά δουλέψη, γιά νά προοδεύση πιό πολύ ό δι­κός μας τόπος. Ή οικονομική ώφέλεια άπό τή μετανάστευση δέν φτάνει να ίσοφαρίση τήν οικονομική καί τήν έθνικη ζημία, πού παθαίνει ή Ελλάδα. Δέν είναι άλλω­στε τόσο εύκολο νά ευδοκίμηση κανείς σή­μερα σέ άλλους τόπους, όπως συνέβαινε άλλοτε. Γιατί ό πληθυσμός έχει πολλαπλασιασθή έκεΐ καί δέν ύπάρχει έλλειψη έργατικών χεριών, όπως άλλοτε. Είναι έπίσης γεγονός, ότι ό πληθυσμός τής Ελλάδας δέν έχει αύξηθή πολύ, ώστε νά περισσεύη. ‘Όπως πιστεύουν οι οικονομολόγοι, ό πληθυσμός πού ζητεί σήμερα νά μεταναστεύση σέ ξένες χώρες, όπου ούτε τό κλίμα είναι κατάλληλο άλλά ούτε κι ό πλουτισμός εύκολος, μπορεί νά ζήση κα­λά καί στήν Ελλάδα. Αύτό θά κατορθωθή μέ τήν καλύτερη άνάπτυξη τών πλουτοπαραγωγικών πηγών τού τόπου μας (πρόοδος τής γεωργίας καί τής βιομηχα­νίας, έξηλεκτρισμός τής χώρας, έκμετάλλευση τού όρυκτού πλούτου, άνάπτυξη τού έξαγωγικού έμπορίου). Καμιά άλλη ξένη χώρα δέν πρέπει νά μάς παίρνει τά έκλεκτά έλληνικά νειάτα, γιατί καμιά νέα πα­τρίδα δέν είναι τόσο ώραία καί φιλόξενη, όπως ή έλληνική,

Δέν είναι όμως μόνο οί άνθρωποι πού μεταναστεύουν/ Τή μετανάστευση συναν­τούμε καί στά ζώα. Πολλά άξιοπερίεργα συμβαίνουν μέ τή μετανάστευση μερικών θηλαστικών, πτηνών, έντόμων καί τών ψα­ριών, πού μεταναστεύουν προπάντων γιά άναπαραγωγή. Οί γαζέλες τής Βουσμανίας στή Ν. ’Αφρική κάθε άνοιξη άφήνουν κατά χιλιάδες τήν έρημο κι άνεβαίνουν στά όρη. Έκεΐ γεννούν καί τό φθινόπωρο ξαναγυρίζουν, χωριστά πλέον κι όχι κατά κοπάδια, στήν έρημο. Τό ίδιο κάνει καί ό τάρανδος τής Ν. Γής. Τό χελιδόνι, ό κού­κος, οί φασιανοί, οί άγριόπαπιες, τ’ άηδόνια κι άλλα πτηνά, πού τά λέμε άποδημητικά, άφήνουν κάθε φθινόπωρο τά όρεινα μέ­ρη τής πατρίδας μας καί κατεβαίνουν στα θερινά, τά πιό θερμά, ή ταξιδεύουν για μα­κρινές νότιες χώρες (Β. ’Αφρική). Πολλές σαύρες, σαλαμάνδρες καί βατράχια άλλά ζουν τόπο κατοικίας, όταν πρόκειται νά γεννήσουν. Κι άπό τό άσπόνδυλα μερικές άκρίδες καί πεταλούδες μεταναστεύουν πολλά χιλιόμετρα μακριά, γιά νά γεννή­σουν τ’ αύγά τους. Υπάρχει μιά πεταλού­δα τής Αμερικής, πού τό φθινόπωρο κατεβαίνει καί διαχειμάζει στις άκτές τού κόλ­που τού Μεξικού καί στή Ν. Καλιφορνία. Μόλις πάρη ή άνοιξη, ξυπνάει άπό τό λή­θαργο καί ξεκινάει γιά τά βόρεια. Φτάνει ώς τον Καναδά γεννοβολώντας κατά τήν μακρινή της πτήση. ‘Ένα λεπιδόπτερο, πού οί έντομολόγοι τό όνομάζουν βανέσσα ό σκόλυμος, πετά κάθε άνοιξη άπό τή Β. ’Αφρική ώς τήν Κεντρική καί τή Βόρεια Εύρώπη ώς τήν ’Ισλανδία.

Μά τά πιό παράξενα συναντά κανείς στή μετανάστευση τών ψαριών. “Αλλα ψά­ρια προτιμούν νά μεταναστεύουν καί ν’ άφήνουν τ’ αύγά τους στά γλυκά νερά κι άλλα στ’ άλμυρά. Ό σολομός προτιμά τήν άμμουδιά στίς πηγές τών ποταμών. Διανύ­ει μεγάλες θαλάσσιες άποστάσεις κι άφήνει έκεΐ τ’ αύγά του. Τά νεογνά, άφού έκκολαφθούν, ζούν έκεΐ ώς δυό χρόνια. Κα­τόπιν έπιστρέφουν στή θάλασσα, ζούν έ­κεΐ άρκετά χρόνια κι όταν έρθη ή ήλικία νά γεννήσουν, άνεβαίνουν πάλι στά ποτά­μια. Συνήθως γεννούν πάντοτε στό ίδιο ποτάμι καί μάλιστα στό ίδιο σημείο, όπου βγήκαν κι αύτά άπό τό αύγό Τό χέλι τής Εύρώπης όταν μεγαλώση, κατεβαίνει άπό τά ποτάμια στή θάλασσα, κατόπιν διασχί­ζει τόν ’Ατλαντικό ώκεανό καί φτάνει στά Β. τών Δυτικών ’Ινδιών. Έκεΐ γεννά­ει τ’ αύγά του. Όσα χέλια είναι γερασμένα πεθαίνουν έκεΐ. Οί προνύμφες πού βγαίνουν άπό τ’ αύγά ξεκινούν άμέσως γιά τό ταξίδι πρός τήν Εύρώπη, πού κρατάει δυόμιση όλόκληρα χρόνια. Διανύουν 2000 μίλλια κι άνεβαίνουν, τέλεια ψάρια πλέον, στά ποτάμια, όπου ζούν 5—8 χρόνια, ώσ­που νά γίνουν ικανά γιά άναπαραγωγή καί νά ξεκινήσουν πάλι γιά τό μακρινό ώκεανό.

Οί έπιστήμονες δυσκολεύονται πολύ νά έξηγήσουν πώς κατορθώνουν τά διάφορα ζώα, προπάντων τά ψάρια, τά πουλιά καί τά έντομα, νά προσανατολίζωνται σωστά. “Εχει άποδειχθή, ότι στά μεγάλα μεταναστευτικά τους ταξίδια ποτέ δέ λαθεύουν στήν κατεύθυνση πού πρέπει νά έχουν. Ούτε άντίθετοι άνεμοι, ούτε τά διάφορα θαλάσσια ρεύματα δέν τούς χαλοϋν τή σω­στή πορεία. Λές κι έχουν έπάνω τους πυ­ξίδα καί κινούνται μέ βάση ένα χάρτη. Με­ρικοί φυσιοδίφες ύποστήριξαν, πώς τά ζώα πού μεταναστεύουν κατέχουν μια «μαγνητική» αίσθηση, όπως τήν όνόμασαν, άλ­λοι έξήγησαν τή δύναμη προσανατολισμού τών ψαριών μέ τή συνήθειά τους νά καθο­δηγούνται άπό τά διάφορα ρεύματα. Με­ρικές μεταναστεύσεις ζώων παρουσιάζουν πολύ ένδιαφέρον θέαμα. Οί φασιανοί, τά χελιδόνια, οί άγριόπαπιες, όταν μετανα­στεύουν κατά σμήνη, έχουν μπροστά ένα άρχηγό, πού τά όδηγεΐ. Συχνά μάλιστα τά γερά πουλιά βοηθούν ένα άρρωστο στό ταξίδι τους.