Τι θα δείτε στο Βόλακα της Τήνου;

Η  Τήνος είναι γνωστή για τον θρησκευτικό τουρισμό σε εμάς τους Έλληνες, όταν λέμε Τήνος αναφερόμαστε σχεδόν πάντα στην Παναγία της Τήνου με τον περικαλλή ναό της Ευαγγελίστριας και την θαυματουργεί εικόνα της.

Η Τήνος όμως είναι γεμάτη από όμορφα μέρη και χωριά, ένα από αυτά είναι το μικρό χωριό Βόλακας. Πρόκειται για ένα ορεινό χωριό που είναι ένα αξιοθέατο στο σύνολο του. Οι κάτοικοι του είναι λιγοστοί  και ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με την καλαθοπλεκτική και το καλοκαίρι με τους τουρίστες, είναι όλοι Χριστιανοί καθολικοί όπως άλλωστε σχεδόν η μισή Τήνος.

Χειροτεχνία και τύποι ανθρώπων
από το χωριό Βωλάξ

Χρέος όμως να σταθούμε στο φαινόμενο των καλαθάδων και της καλαθοπλεκτικής. Ή τέχνη που από δεκαετίες είναι αποκλειστικά το κύριο επάγγελμα των Βωλαξιανών, μοναδικοί για ολόκληρο το νησί, με μόνη εξαίρεση σε κάποια εποχή την Ποταμιά (Σ.Σ. επίσης μι­κρό χωριό της Τήνου), σε πολύ μικρό βαθμό.

Καλάθια κάθε είδους και μεγέθους, κοφίνια, κόφες, χαλικολόγοι, ντύματα για νταμιζάνες κ .λπ., με μοναδική πρώτη ύλη, καλάμι, ιτιές και λιγαριές, τα δουλεύουν με μεράκι και δεξιοτεχνία από γενιά σε γενιά οι Βωλακίτες. Όπως τόσα άλλα στην εποχή μας το παραδοσιακό αυτό επάγγελμα βρίσκεται στο τέλος του. Μερικά ακόμα χρόνια και θ’ αποτελεί παρελθόν.

Οι τελευταίοι καλαθάδες είναι οι Ανδρέας Σιγάλας, τ’ αδέλφια Αντώνιος και Αλέκος Ματθ. Φυρίγος, Μάρκος Ί. Φυρίγος, Ιωάννης και Φραγκίσκος Πιπέρης, Ιάκωβος Σιγάλας και ’Άγγελος Βίδος. Ένας ένας φεύγοντας για το με­γάλο ταξίδι, δεν θάχει σε ποιόν να παραδώσει τη σκυτά­λη του επαγγέλματος, γιατί κανένας νέος δεν απόμεινε στο χωριό για να συνεχίσει την τέχνη και την παράδοση.

Ό κάθε τόπος όσο μικρός κι αν είναι έχει να παρουσιάσει κάποιους ξεχωριστούς ανθρώπους. Έτσι και ο Βωλάξ έχει το δικό του χαρισματικό άνθρωπο, που ήταν ο Γεώρ­γιος Φυρίγος του Ιωάννου, που γεννήθηκε στο Βώλακα το 1876, μετέπειτα ιερέας Δόν Γιώργης. Υπηρέτησε ως εφημέριος σε πολλές ενορίες των χωριών του νησιού, κα­θώς και στην πόλη της Τήνου. Ό Δόν Γιώργης ήταν αγαπητός από καθολικούς και ορθοδόξους και είχε την εκτίμηση όλων των Τηνίων. Πραγματικά πνευματώδης τύπος, με σπινθηροβόλο χιούμορ, σαρκαστικό μερικές φορές και γι’ αυτό όλοι επιζητούσαν τη συντροφιά του.

Αμέτρητα είναι τα στιγμιαία και κατά περίσταση και περίπτωση ανέκδοτα, που αξίζει έτσι για την ιστορία ν’ αναφερθούν 2-3 απ’ αυτά.

1. Ήταν εφημέριος σε κάποια ενορία, όταν τον κάλεσαν σε κάποιο πανηγύρι ενός μακρινού χωριού. Μαζί μ’ ένα ενορίτη του καβάλα στα γαϊδουράκια τους συνεχώς τα παρότρυναν για πιο γρήγορο βάδισμα για να προλά­βουν τη λειτουργία και το μετέπειτα πλούσιο γεύμα.

Τα υποζύγια όμως βάδιζαν τόσο αργά, ώστε κατάλα­βαν ότι η λειτουργία χάθηκε και υπήρχε κίνδυνος να χά­σουν και τον γαργαλιστικό επίλογογεύμα, οπότε μονολογών είπε μ’ εκείνο το μοναδικό τρόπο και ύφος απευ­θυνόμενος χαριτολογών προς το γαϊδουράκι του: «Προχώρα τεμπελχανά, γιατί εγώ μπορεί να είμαι καθολικός, αλλά ή κοιλιά μου είναι διαμαρτυρόμενη».

2. Εφημέριος στην πόλη της Τήνου, κάποια μέρα, κρατώντας την ξύλινη σέλα του υποζυγίου του, την πήγαινε για να την προωθήσει στον Κέχρο το χωριό των στρατουράδων για επισκευή. Περνώντας από το μπακάλικο του Δημητρού του Σιταρά (στο χώρο αυτό σήμερα είναι το Ποσειδώνιο Ξενοδοχείο) καθώς στεκόταν στην πόρτα, του λέει ο Δημητρός: «Ντόν Γιώργη, ποιόν πας να σαμαρώσεις!» Ό παπάς χωρίς καθυστέρηση και μονολεκτικά του άπα­ντά: «Τούς ερωτώντας Δημητρό, τους ερωτώντας».
3. ’Όντας εφημέριος στη Χώρα ο Δόν Γιώργης, κάτι πόνοι στο στομάχι τον ανάγκασαν να πάει στα Κιόνια, που έμενε ο γιατρός Κακούσης. Τον εξέτασε προσεκτικά με τα τότε διαγνωστικά μέσα και του είπε με ύφος λυ­πημένο: «Παπά μου, δυστυχώς, αν δεν κάνω λάθος, λί­γος χρόνος ζωής σου απομένει».

Την επομένη ο Δόν Γιώργης έφυγε για την Αθήνα. Μπήκε στο νοσοκομείο, έκανε τις εξετάσεις, και με μια σωστή θεραπευτική αγωγή, (δεν ήταν τίποτα το σοβα­ρό), υστέρα από μερικές μέρες, γύρισε στην Τήνο. Τότε τα πλοία της γραμμής έρχονταν τα ξημερώματα στο νη­σί. ’Αγαπητός άπ’ όλους ο Δόν Γιώργης, πολύς κόσμος τον περίμενε να τον υποδεχθεί.

Ήρθε ο παπάς, έγινε στην αποβάθρα η υποδοχή και όλοι μαζί πήγαν στο καφενείο του μπάρμπα Νατάλε που διανυκτέρευε μαζί με το καφενείο του μπάρμπα Μιχάλη του Ευρυπιώτη. ’Εκεί περίμεναν και οι αγωγιάτες τους ταξιδιώτες που προορίζονταν για τα χωριά. Σε λίγο ο κόσμος έφυγε. ’Έμεινε ο παπάς, ο γιατρός και ο καφετζής. Ώρα για να ρωτήσει ο γιατρός τα καθέκαστα, σε ποιό νοσοκομείο πήγε, τι του είπαν κ.λπ. Οπότε ο Δόν Γιώργης του άπαντά. «Δεν πήγα σε κανένα νοσοκομείο. Πήγα μια βόλτα μέχρι τον ουρανό στο σημείο που χωρί­ζει ο παράδεισος από την κόλαση. Και είδα έξω από την μεγάλη πόρτα της κολάσεως ένα κατάλογο με τούς για­τρούς της Ελλάδος με προορισμό την κόλαση. Μεταξύ αυτών είδα και το δικό σου όνομα, Γιατρός Κακούσης, εκ Τήνου. Τότε είπα στον αρχιδιάβολο που στεκόταν στην πόρτα: Μεγάλο λάθος κάνετε! Ό Κακούσης δεν είναι γιατρός, τον ξέρω καλά, μάλλον αλμπάνης είναι. Ό αρχιδιάβολος πείστηκε στα λόγια μου και σε έσβησε από τον πίνακα. Γι’ αυτό πρέπει να μου χρωστάς χάρη που σε γλύτωσα από την κόλαση».

’Ατελείωτα ήταν τα ανέκδοτα του Δόν Γιώργη, που τον έκαναν περιζήτητο σε κάθε συντροφιά.

Και δεν ήταν μόνο το πλήθος και η καυστικότητα των ανεκδότων που έλεγε. Ήταν και ο τρόπος και το ύφος αφήγησης, μαζί με μια ηθελημένη ιδιότυπη προφορά, συναρπαστική στην έκφραση, που τον έκανε απολαυ­στικό σε κάθε ακροατήριο.

Το παραπάνω κείμενο είναι από το βιβλίο: Ευσύνοπτη ιστορία της Τήνου. 

Στην ευρύτερη περιοχή του χωριού αλλά και μέσα σε αυτό υπάρχουν πάρα πολλοί βράχοι με σκούρο χρώμα πετρώματος,  στρογγυλοί η ωοειδής .

Περπατώντας στα στενά σοκάκια του χωριού συναντάς πάνω στους τοίχους παλαιών σπιτιών και σχεδόν ερειπωμένων, σκαλισμένα αποσπάσματα έργων του Νίκου Καζαντζάκη  και άλλων ποιητών.

Στο κάτω μέρος του χωριού υπάρχει  η βρύση του χωριού από την οποία έπαιρναν νερό παλαιότερα αλλά και έκαναν την λάτρα τους, είναι ένα πολύ όμορφο και επιβλητικό κτίσμα με δύο καμάρες, που μέσα υπάρχουν γούρνες με πέτρινες βρύσες.

Στο πλάι του χωριού υπάρχει ένα πέτρινο θέατρο ίδιας τεχνοτροπίας με τα πέτρινα θέατρα των Αρχανών και της Γαύδου, το χαρακτηρίζει ένας  βράχος όμοιος με αυτούς που είναι γεμάτη η περιοχή, ο οποίος προφανώς υπήρχε στο σημείο αυτό και τον ανέταξαν στην δομή του πέτρινου θεάτρου.

Όταν πάτε σε αυτό το χωριό να βρείτε λίγο χρόνο να επισκεφτείτε το μουσείο του. Είναι μια αξιέπαινη συλλογή από τα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του χωριού για τις καθημερινές εργασίες και την ζωή τους γενικότερα. Μου έκαναν εντύπωση οι δύο ταμπέλες που οδηγούν στο μουσείο, τις οποίες θεωρώ έργα τέχνης .   

Στον Βόλαξ όπως ήταν η αρχαία του ονομασία, θα δείτε ένα πανέμορφο κυκλαδίτικο χωριό, με στενά σοκάκια, πολλά σκαλοπάτια, και το λευκό χρώμα να κυριαρχεί.