Ι.Ν. Αγίας Αικατερίνης Ιωαννίνων μετόχι του Σινά

Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης του Σινά στα Ιωάννινα 

Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται στην παλαιά συνοικία της Καραβατιάς, ανατολικότερα του Αρχιμανδρειού. Αποτελεί μετόχι της μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Ο αρχικός ναός κτί­στηκε το 1771 και ανακαινίστηκε το 1801.

Μεταξύ των ετών 1872-1875 ακολούθησε ριζική ανακαίνι­ση, με χορηγία των εύπορων Γιαννιωτών Αλεξίου και Αγγελικής Παπάζογλου. Η Αγγελική Παπάζο­γλου καταγόταν από το Σκαμνέλι Ιωαννίνων. Παρα­χώρησε το σπίτι της στα Ιωάννινα για τη λειτουργία υφαντικής σχολής και με τη διαθήκη της άφησε την τεράστια περιουσία της σε εκκλησίες, μοναστήρια και στο νοσοκομείο Χατζηκώνστα, με σκοπό την περίθαλψη ασθενών με χρόνια νοσήματα.

Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης είναι κτισμένος στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, με υπερυψωμένο γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά. Εσωτερικά καλύπτεται με ξύλινη, επίπεδη οροφή, που φέρει αβακωτή διακόσμηση. Μπροστά από το χώρο του ιερού η οροφή διαρθρώνεται με αβαθή θόλο, που επέχει το ρόλο τρούλου. Εξωτερικά έχει κτισθεί με αργολιθοδομή, ενώ τα κατώτερα τμήματα διαφοροποιούνται με ψευδόίσόδομη τοιχοποιία. Οι ακμές του κτηρίου εξαίρο­νται με καλοπελεκημένους ασβεστόλιθους. Επάνω από την είσοδο του περιβόλου, που διαμορφώνεται στα βόρεια του ναού, υψώνεται καμπαναριό, σύγ­χρονο με το ναό.

Στο εσωτερικό η τοιχογράφηση του ναού περιορί­ζεται στο Ιερό, στο θόλο μπροστά από αυτό και σε μεμονωμένες σκηνές στους πλάγιους τοίχους. Οι κόγχες της πρόθεσης και του διακονικού κοσμήθηκαν από τον ζωγράφο Αλέξανδρο Δαμίρη, με τις παραστάσεις της Γέννησης του Χριστού και της Αποκαθήλωσης αντίστοιχα. Ο ζωγράφος Αλέξανδρος Δαμίρης, ηπειρωτικής καταγωγής, είναι γνωστός και από την μεγάλη τοιχο­γραφημένη σκηνή της μάχης στη Μουλβία γέφυρα, φιλοτεχνημένη κατά τα πρότυπα έργου του ζωγράφου της Ανα­γέννησης Τζούλιο Ρομάνο, που προέρχεται από το κατεδαφισμένο αρχοντικό Κέλλη – Βενέτη και εκτίθεται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων. Οι τοιχογρα­φίες της κεντρικής αψί­δας του ναού φιλοτεχνήθηκαν το 1907.

Λιτά διακοσμημένο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού. Οι δεσποτικές εικόνες έγιναν το 1879 από το ζωγράφο Χρήστο Εξαρχόπουλο.

Στο νότιο τοίχο έχουν αναρτηθεί ελαιογραφημένοι πίνακες σε μουσαμά, κατά τα πρότυπα του διακόσμου των εκκλησιών στο χώρο του Ιονίου. Πρόκειται για τις παραστάσεις της Αγίας Τριάδας, της Οσίας Μαρίας της Αιγύπτιας και του Αγίου Σωφρονίου, οι οποίες ανάγονται στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα.

Στα στηθαία του γυναικωνίτη έχουν τοποθετηθεί σαν θωράκια μεγάλες εικόνες που αποδίδουν Αγίους, την Παναγία ένθρονη και την Ανάληψη του προφήτη Ηλία. Ο αβαθής θόλος μπροστά από το ιερό κοσμήθηκε με την απεικόνιση του Παντοκράτο­ρα το 1874, όπως μαρτυρεί επιγραφή. 

Από τις πιο αξιόλογες, παλαιότερες φορητές εικόνες που φυλάσσονται στο ναό είναι αυτή της Αγίας Αικατερίνης με σκηνές από το βίο της, που είναι προσαρτημένη στο προσκυνητάρι, έργο του 1770, φιλοτεχνημένο από τον Καπεσοβίτη ζωγράφο Ιωάννη Αθανασίου. Στο ναό φυλάσσονται και όψιμα έργα Χιονιαδιτών ζωγράφων, των αρχών του 20ου αιώνα.

Από τα προσκτίσματα της μονής διατηρούνται σήμερα το διώροφο συγκρότημα κελιών στα βορειοδυτικά του ναού και το κωδωνοστάσιο – πυλώνας, που διαμορφώνεται στο κέντρο του βόρειου τμήμα­τος του περιβόλου. Τα κελιά, αναστηλωμένα πρό­σφατα, διασώζουν στο ισόγειο μια αρχική φάση, του 18ου αιώνα, ενώ το κωδωνοστάσιο είναι σύγχρονο με το ναό. Το 1902 σε μικρή απόσταση από τη βόρεια θύρα εισόδου του ναού κατασκευάσθηκε από τον γλύπτη Γ. Βρούτο ο μαρμάρινος τάφος των δωρητών της μονής, Αλεξίου και Αγγελικής Παπά­ζογλου.

Το κείμενο αντλήθηκε από το βιβλίο: Μνημεία των Ιωαννίνων. Πόλη Νησί Λεκανοπέδιο. Β έκδοση Ιωάννινα 2012.