Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Μετσόβου του 13ου αιώνα

Εντυπώσεις και ιστορικά στοιχεία, όπως μας τα διηγήθηκε ένας εκ των μοναχών της Μονής, ο πατέρας Εφρέμ, κατά την διάρκεια της φιλοξενίας μας στο μοναστήρι. 

Επισκεφτήκαμε την Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου Μετσόβου στις 26-8-2023. Σε υψόμετρο 1040 μ, η Μονή αγναντεύει το χωριό Ανήλιο με μία τεράστια γέφυρα Εθνικής οδού στα δεξιά της. Την Μονή μπορεί να προσεγγίσει λεωφορείο 100 μ πιο χαμηλά, ενώ για να ανέβετε στην Μονή υπάρχουν δύο τρόποι, είτε με αυτοκίνητο μέσα από ασφαλτοστρωμένο δρόμο, είτε με τα πόδια από ένα γραφικό μονοπάτι μέσα από την ορεινή φύση του Μετσόβου περίπου 5 λεπτά.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που βλέπει ο επισκέπτης, είναι τα αμπέλια της Μονής, προξενώντας εντύπωση, καθώς σε αυτό το υψόμετρο περιμένεις να δεις καστανιές, κερασιές και μηλιές. Ανεβαίνοντας το λιθόχτιστο μονοπάτι που έχει κατασκευαστή με τον παραδοσιακό και αντιολισθητικό τρόπου του Μετσόβου, θα συναντήσετε δύο βρύσες με πόσιμο, βουνίσιο και δροσερό νερό που μπορείτε να γευτείτε.  

Κατά την είσοδο μας στο μοναστήρι, μας προσφέρθηκε ελληνικός καφές με τον πατέρα Εφρέμ να μας καλωσορίζει με διπλή χαρά αφού είμαστε από την Κρήτη, καθώς οι Κρητικοί έπαιξαν σπουδαίο ρόλο με τις πολεμικές τους ικανότητες για την απελευθέρωση της περιοχής από τους Τούρκους κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων.

Το μοναστήρι διατηρεί ακόμη μια αυθεντικότητα. Δεν έχει φτιάξει υποδομές ακόμα για την υποδοχή πολλών Χριστιανών που κάνουν θρησκευτικό τουρισμό. Στην Μονή είδαμε σχεδόν παντού πολλά ξύλα ντανιασμένα και άλλα να είναι έτοιμα για κόψιμο, αφού σύντομα σε αυτό το υψόμετρο τα κρύο θα είναι δριμύ.  

Η Μονή του Αγίου Νικολάου παράγει δικά της κρασιά σε μικρές ποσότητες, ένα της κρασί λευκό, το 2022 κατέκτησε θέση ανάμεσα στα 20 καλύτερα κρασιά του κόσμου και χρυσό μετάλλιο. Επίσης η Μονή παράγει κρασί και από την μοναδική ποικιλία σταφυλιών στον κόσμο, που διασώζεται  μόνο στο Μέτσοβο και το Ζαγόρι, με το όνομα Βλαχαβόνα.              

Παρακάτω  θα διαβάσετε την αφήγηση της ιστορίας του Μοναστηριού από τον πατέρα Εφρέμ. Καθώς επίσης σας παραθέτουμε και το ηχητικό. Ο πατέρας Εφρέμ, μας δήλωσε ότι μπορούμε να βγάλουμε όσες φωτογραφίες θέλουμε, αλλά όχι εκείνον, αυτό έγινε απόλυτα σεβαστό.

Καλώς ήρθατε στο Μέτσοβο, καλώς ήρθατε στο μοναστήρι μας. Δεν ξέρω αν το γνωρίζετε, το Μέτσοβο έχει πολύ καλή σχέση με την Κρήτη. Χαιρόμαστε που βλέπουμε κρητικούς αδελφούς, διότι το 1912 όταν κατά την διάρκεια των βαλκανικών πολέμων χρειάστηκαν να έρθουν σώματα Κρητών εθελοντών  να πολεμήσουν εδώ στα βουνά μας για να απελευθερώσουν το Μέτσοβο. Αρχηγός των Κρητών εθελοντών ήταν ο Στυλιανός Κλειδής και ο Εμμανουήλ Μπαλαντίνος.  Ο Στυλιανός Κλειδής κατάγονταν από τα  Αγκουσελιανά της Κρήτης, είναι στο Νομό Ρεθύμνης. Μάλιστα το Μέτσοβο είναι αδελφοποιημένο με τα   Αγκουσελιανά. Λίγο πριν να απελευθερωθεί το Μέτσοβο, γιατί σε μία μάχη σκοτώθηκε ο Στυλιανός Κλειδής, υπάρχει και μία μικρή πλατεία πάνω στο Μέτσοβο η οποία είναι η πλατεία των Κρητών. Εκεί υπάρχουν οι δύο προτομές, του Εμμανουήλ Μπαλαντίνου και του Στυλιανού Κλειδή. Φίλησε το χέρι του μια γυναίκα αναφέρουν οι πηγές και τον προσκύνησε. Εκείνος της είπε ότι, εγώ ήρθα εδώ πολέμησα για να μην προσκυνάς, να μην είσαι γονατισμένη, σήκω όρθια της λέει, δεν είμαι κάτι για να με προσκυνήσεις της είπε ο Στυλιανός.

Χαιρόμαστε πολύ που ήρθατε. Εδώ το μοναστήρι μας έχει μακραίωνη ιστορία, δυστυχώς στο διάβα των αιώνων δεν σώθηκαν οι πηγές, δεν γνωρίζουμε πάρα πολλά πράγματα για το μοναστήρι. Αναφαίρετε το μοναστήρι μας σε ένα χρυσόβουλο του 13 αι, οπότε συνάγουμε το συμπέρασμα ότι ήδη υπήρχε το μοναστήρι κατά την διάρκεια του 13^ου αιώνος. Ήτανε από τα μεγαλύτερα μοναστήρια του Μετσόβου. Το Μέτσοβο είχε πολλά μοναστήρια. Δύο από αυτά τώρα είναι, το ένα ενοριακός ναός και το άλλο είναι ξωκλήσι πλέον, δεν είναι μοναστήρια και η Αγία Παρασκευή πάνω (εννοεί στο χωριό Μέτσοβο) κάποτε ήτανε μοναστήρι. Στα κελλιά της Αγίας Παρασκευής στεγαζότανε το Ελληνοσχολείο του Μετσόβου, το οποίο καθώς ήτανε μεγάλο μοναστήρι εδώ ο Άγιος Νικόλαος το προμήθευε με διάφορα τρόφιμα και κρασί, διότι εδώ ανέκαθεν υπήρχε το διακόνημα της παραγωγής του κρασιού. Επομένως συνάγουμε το συμπέρασμα ότι το μοναστήρι υπήρχε το 13^ο αιώνα από το χρυσόβουλο. Γνώρισε πολύ μεγάλη άνθηση το μοναστήρι και είχε πολλούς πατέρες.

Το μοναστήρι αποτελεί τόπο μετανοίας του Αγίου Νικολάου εκ Μετσόβου. Ο Άγιος Νικόλαος εκ Μετσόβου ήτανε αγωγιάτης, κουβαλούσε ξύλα και προμήθευε με ξύλα και δαδί περιοχές όπως τα Τρίκαλα. Εκεί πουλούσε δαδί, λόγο και των δύσκολων συνθηκών που υπήρχαν τότε επί τουρκοκρατίας εδώ στην περιοχή. Εκεί κατάφεραν με διάφορους δελεαστικούς τρόπους να εξισλαμίσουν τον Άγιο και έγινε μουσουλμάνος. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του εδώ το Μέτσοβο, τον ήλεγξε  η συνείδηση του, έτσι ήρθε εδώ στους πατέρες της Μονής και έζησε για μεγάλο διάστημα εδώ στην Μονή, εξομολογήθηκε και ενισχύθηκε από τους πατέρες και πήγε να μαρτυρήσει στα Τρίκαλα. Μαρτύρησε δια πυράς στην κεντρική αγορά των Τρικάλων το 1617 και τιμάται στις 17 Μαΐου. Οι πατέρες εδώ προς τιμήν του, επειδή αποτελούσε τον τόπο μετανοίας του έκτισαν ένα παρεκκλήσι, εδώ αυτό το μικρό ναΐσκο, δίπλα από το καθολικό, το 1800 προς τιμή του Αγίου Νικολάου του εκ Μετσόβου. Ο μεγάλος κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο επίσκοπο  Μυρέων, είναι το καθολικό της Μονής και το εκκλησάκι δίπλα στον Άγιο Νικόλαο τον εκ Μετσόβου.

Η Μονή ανακαινίσθηκε ριζικά το 1700. Οι Αγιογραφίες που θα δείτε μέσα είναι συντηρημένες και το μεγαλύτερο μέρος του τέμπλου είναι του 1700. Αγιογράφος είναι κάποιος ονόματι Ευσταθίου.

Το μοναστήρι στα μέσα περίπου του 20^ου αιώνος έφθινε, οι πατέρες ήταν ελάχιστοι, στο τέλος ήταν ένας και μοναδικός πατέρας, ήταν αδύνατο να το συντηρήσει μόνος του το μοναστήρι, έτσι δόθηκε με την μορφή χρησιδανείου στο ίδρυμα Βαρόνου Μιχαήλ Τοσίτσα που είχε την οικονομική δυνατότητα να το αναστυλώσει και να το συντηρήσει. Τότε ήταν πρόεδρος του ιδρύματος ο Ευάγγελος Αβέρωφ. Το ίδρυμα Τοσίτσα έκανε ανακαίνιση, έκανε τη συντήρηση του μοναστηριού το 1965 περίπου,                                                

Έκτοτε ακολούθησαν οι διάδοχοι του Ευαγγέλου Αβέρωφ στο ίδρυμα Βαρόνου Μιχαήλ Τοσίτσα, δεν έγιναν έκτοτε επισκευές δεν έγιναν συντηρήσεις. Η μορφή του χρησιδανείου αυτού ήταν για 50 χρόνια. Έληξε το 2015 και το 2017 περιήλθε η Μονή στην αδελφότητα γιατί αποτελεί, μετόχι της Ιεράς Μονής Βουτσάς στο ανατολικό Ζαγόρι. Έχουμε και εκεί λίγα στρέμματα αμπελώνα και μαζί με αυτά παράγουμε το κρασί μας.

Το 2017 παραλάβαμε την Μονή. Η Μονή δεν βρισκότανε σε πολύ καλή κατάσταση, δεν υπήρχε καν πρόσβαση, δεν υπήρχε ο δρόμος που ήρθατε, είδαμε μόνο το μονοπάτι που μπορούσαμε να έρθουμε με τα πόδια και ένα κατεστραμμένος  χωματόδρομος . Ξεκινήσαμε σιγά-σιγά με όσες δυνάμεις διαθέτουμε την αναστύλωση του μοναστηριού η οποία συνεχίζετε μέχρι σήμερα με βραδύς ρυθμούς λόγο και τον δύσκολων συνθηκών που ζούμε.

Γνωρίζαμε την μακραίωνη παράδοση που είχε η Μονή αυτή εδώ, του Αγίου Νικολάου και η Ιερά Μονή Βουτσάς , από την οποία είχε περάσει ο Πουκεβίλ  τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και έγγραφε ότι συνάντησε τους πατέρες να καλλιεργούν αμπέλια και να παράγουν εξαιρετικής ποιότητας κρασί. Έτσι από το 2017 εμείς συνεχίζομε το διακόνημα της παραγωγής του κρασιού. Παράγουμε το δικό μας κρασί, από το οποίο με τα έσοδα του συντηρούμε τη  Μονή. Οι ποικιλίες κρασιού που παράγουμε είναι:  Καμπερνέ Σοβινιόν, Μερλό, Λάϊκο μία ντόπια ποικιλία εδώ της Ηπείρου, στην άλλη Μονή έχουμε μία σπάνια ποικιλία η οποία υπήρχε μόνο στις αυλές των σπιτιών παλαιότερα και εμείς αποφασίσαμε να την καλλιεργήσουμε και να την οινοποιήσουμε. Το όνομα της είναι Βλαχαβόνα, είναι μοναδική παγκοσμίως δεν υπάρχει πουθενά αλλού.

Επομένως από το 2017 ξεκινήσαμε την παραγωγή σε οίνο, δώσαμε στο κρασί τον τίτλο Imperator  λόγο του ό,τι το άλλο μοναστήρι της Ιεράς Μονής Βουτσάς  στην οποία υπάγετε η δική μας, ήταν ιδρυτής ο Αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος ο 4^ος ο Πωγωνάτος και έτσι στα λατινικά ο τίτλος ήταν Ιμπεράτορ.

Δόξα το Θεό οι κόποι μας ανταμείβονται σιγά-σιγά, λάβαμε δύο χρυσά βραβεία, ένα στο Παρίσι και ένα στην Αμερική πέρυσι για τα κρασιά μας. Το λευκό μας κρασί βγήκε στα 20 καλύτερα κρασιά παγκοσμίως και συνεχίζουμε.     

Πληροφορίες για την Μονή του Αγίου Νικολάου Μετσόβου θα βρείτε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.

Παρακάτω θα διαβάσετε σχετικά με τα κρασιά που παράγει η Μονή. Διακόνημα για το οποίο οι πατέρες καταβάλουν κόπο, μόχθο και πολλή αγάπη για να το φέρουν εις πέρας στις αντίξοες συνθήκες του βουνού, έχοντας το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Το υλικό παρακάτω αντλήθηκε από φυλλάδιο με τα κρασιά της Μονής.

Μοναστηριακοί οίνοι Imperator από τους ορεινότερους μοναστηριακούς αμπελώνες
της Ελλάδος.

Χρυσά βραβεία στο  Παρίσι για τα κρασιά Lacrima, Valia Calda και στα 20 καλύτερα κρασιά παγκοσμίως το Lacrima.

Imperator Lacrima

Λαμπερό κιτρινοπράσινο χρώμα με απαλές ερυθρωπές ανταύγειες. Φίνα και δυνατά αρώματα στη μύτη, χαρακτηριστικά της ποικιλίας του Gewurztraminer, με το τριαντάφυλλο, τους λεμονανθούς και τα ώριμα ροδάκινα σε πρώτο πλάνο. Στο στόμα φρουτώδες και ισορροπημένο, αρμονικό και δροσερό, με τονισμένη οξύτητα, νεύρο και επίγευση μεγάλης διάρκειας. Γεμάτο σώμα με διακριτική παρουσία της αλκοόλης. Συνοδεύει λιπαρά ψάρια με έντονες γεύσεις, ασιατική κουζίνα, καπνιστά κρέατα ενώ μπορεί κάλλιστα να σερβιριστεί με φρέσκα φρούτα ακόμα και ως απεριτίφ. Ιδανική θερμοκρασία σερβιρίσματος: 8 -10 °C.

Imperator Blachavona

 Η Βλαχαβόνα είναι παραδοσιακή ποικιλία του Μετσόβου και για πολλά χρόνια την συναντούσαμε μόνο σε κληματαριές στις αυλές των σπιτιών και σε εγκαταλελειμμένους αμπελώνες. Τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε να αναβιώσουμε την καλλιέργεια της Βλαχαβόνας οινοποιώντας την μονοποικιλιακά, με σκοπό να αναδεί­ξουμε τα μοναδικά οργανοληπτικά της χαρακτηριστικά. Λαμπερό χρυσοκίτρινο χρώμα με πράσινες ανταύγειες. Ιδιαίτερα αρώματα μαστίχας, γιασεμιού και λευκόσαρκων φρούτων. Έντονη οξύτητα, πλούσιο σώμα με διακριτική παρουσία τανινών. Συνοδεύει πικάντικα τυριά, λευκά κρέατα και ελαφριές σαλάτες. Μπορείτε να το απο­λαύσετε δροσερό και σαν απεριτίφ. Ιδανική θερμοκρασία σερβιρίσματος: 8-10 °C.

Το χειροποίητο ξύλινο βαρέλι χωρητικότητας 12.000 οκάδων
που βρίσκεται στα υπόγεια της Μονής του Αγ. Νικολάου.

Ζαγόρι και Μέτσοβο είναι οι περιοχές όπου παράγονται
τα εξαιρετικής ποιότητας μοναστηριακά κρασιά
IMPERATOR που φέρουν την ονομασία τους από τον
τίτλο του ιδρυτή αυτοκράτορα της Μονής Βοτσάς.

Στο Μέτσοβο, στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου, μετόχι
της Ι.Μ. Βοτσάς, βρίσκεται ένα μέρος των αμπελώνων
που με ιδιαίτερη επιμέλεια φροντίζουν παραδοσιακά οι
μοναχοί με τη βοήθεια ελάχιστων τεχνικών μέσων λόγω
της ανομοιόμορφης κλίσης του εδάφους,
χαρακτηριστικό των ορεινών αμπελώνων.

Καλλιεργούνται οι ποικιλίες βλάχικο, traminer,
cabernet sauvignon, merlot και βλαχαβόνα από τις
οποίες παράγονται τα κρασιά RUBINI (ΡΟΖΕ),
LACRIMA (ΛΕΥΚΟ), TSUKA ROSSIA (ΚΟΚΚΙΝΟ),
VALIA CALDA (ΚΟΚΚΙΝΟ),
που παλαιώνεται για δώδεκα μήνες σε δρύινα
γαλλικά βαρέλια στο κελάρι της Μονής,
ΛΕΥΚΟ ΑΠΟ ΚΟΚΚΙΝΟ και ΒΛΑΧΑΒΟΝΑ,
ντόπια σπάνια ποικιλία. Ο αριθμός των φιαλών είναι
περιορισμένος καθώς χρησιμοποιούνται αποκλειστικά τα
παραγόμενα στους αμπελώνες της Μονής σταφύλια,
γεγονός που καθιστά το προϊόν μοναδικά γνήσιο.
Τα κρασιά διατίθενται σε επιλεγμένα καταστήματα και
εστιατόρια στο Μέτσοβο, στα Ιωάννινα και στο Ζαγόρι.

Η παραγωγή του οίνου θεωρείται από τους μοναχούς διακόνημα
και σας προσφέρεται με σεβασμό και συνέπεια.