Ο αετός της καθαράς Δευτέρας

Μνήμες από το πέταγμα του αετού

Η πρώτη μου εμπειρία από αυτό το καταπληκτικό έθιμο της καθαράς Δευτέρας, ήταν το 1981. 6 ετών εγώ τότε και ο πατέρας μου ανέλαβε να φτιάξει αετό για να πάμε να τον πετάξουμε όλη η οικογένεια μαζί. Με πείρε μαζί του στην περιοχή Μανίλι των Επάνω Αρχανών, για να κόψουμε τα κατάλληλα καλάμια από την όχθη του ποταμού.

Ο πατέρας μου ως γεωργός, ήξερε να χειρίζεται τα απαιτούμενα εργαλεία και να επιλέγει το σωστό μέρος του καλαμιού. Έκοψε τα λεπτά μέρη των καλαμιών και τα πολύ χοντρά. Στη συνέχεια αυτά τα κομμάτια τα έσκισε με επιδεξιότητα στην μέση με ένα μεγάλο μαχαίρι και πολύ προσοχή, από πάνω ως κάτω. Το μήκος τους ήταν περίπου ένα μέτρο. Από αυτά διάλεξε τα τρία πιο ομοιόμορφα. Με τα δύο σχημάτισε ένα Χ και τοποθέτησε το τρίτο οριζόντια πάνω στο Χ. Τα έδεσε καλά με σπάγκο, έπειτα κύκλωσε τις έξι άκριες του αετού δένοντας τις σφιχτά, έτσι ο αετός δεν μπορούσε ούτε να λυθεί, ούτε να αλλάξουν θέση τα καλάμια από την πίεση του αέρα.

Το πρώτο μέρος του αετού είχε ολοκληρωθεί. Μετά ο πατέρας μου έκοψε ένα τσουβάλι με πλαστική πλέξη που περιείχε ζωοτροφή και το προσάρμοσε πάνω στα καλάμια. Άνοιξε μία πολύ μικρή τρύπα ακριβός στο κέντρο του τσουβαλιού, από εκεί πέρασε τον σπάγκο που είχε δέσει στο κέντρο του αετού, ο οποίος θα αποτελούσε το ένα από τα τρία ζύγια. Κατόπιν έδεσε το τσουβάλι στις 6 άκρες του αετού.

Τα ζύγια

Τα ζύγια επιλέγεις πως θα τα δέσεις, αν ο αετός σου θέλεις να πάει ψηλά η μακριά. Αν εκεί που θα τον πετάξεις υπάρχει άπλετος χώρος, τότε θα πιάσεις το κεντρικό ζύγι και θα το υψώσεις να συναντήσει τις δύο πάνω άκριες του Χ στον αετό σου. Τα άλλα δύο ζύγια απλά οι σπάγκοι τους, θα πρέπει να συναντάει το ένα ζύγι την άκρη του καλαμιού του άλλου. Βρίσκεις λοιπόν το κέντρο αυτών των συνισταμένων αποστάσεων και το σφιχτοδένεις με όσο πιο μεγάλη ακρίβεια μπορείς.

Αν δεν έχεις επαρκεί χώρο πετάγματος και θέλεις ο αετός σου να πάει ψηλά, τότε το κεντρικό ζύγι πρέπει να καλύπτει τα δύο τρία της απόστασης προς τις δύο άκριες των καλαμιών στο πάνω μέρος του Χ.

Η ουρά του αετού

Η ουρά φτιάχνεται ως εξής: δένεις δύο κομμάτια σπάγκο και στις δύο άκριες στο κάτω μέρους του Χ, μετά παίρνεις τον σπάγκο από την μία άκρη και τον ακουμπάς  στην άλλη άκρη, το κάνεις και με τις δύο άκρες, στο κοινό σημείο το δένεις σφιχτά και αφήνεις αρκετό σπάγκο για να προσθέσεις κι άλλη ουρά.

Η ουρά του αετού πρέπει να είναι μακριά και δυσανάλογα  βαριά, διαφορετικά ο αετός μόλις πάει να σηκωθεί θα πέφτει στροβιλίζοντας. Εγώ έφτιανα την ουρά από πάρα πολλές σκουρόχρωμες νάιλον τσάντες τις οποίες έδενα με κόμπους πάνω στον σπάγκο της ουράς και ανάλογα πρόσθετα σακούλες η αφαιρούσα.

Όταν λοιπόν ο πατέρας μου τελείωσε την κατασκευή του αετού, ήρθε και η Καθαρά Δευτέρα, πήγαμε οικογενειακός στον λόφο των Αρχανών με το όνομα Γαλανό παπούρι. Τότε ο λόφος αυτός είχε μόνο αμπέλια και χέρσες εκτάσεις με κατσοπρίνια. Προσπάθησε ο πατέρας μου να σηκώσει τον αετό αλλά μάταια. Ως παλιός γνώστης ήξερε ακριβώς τι πρέπει να κάνει. Έτσι, βρίσκει μία πεταμένη παλιά λινάτσα και την δένει σαν ουρά του αετού.

Η λινάτσα ήταν πολλά μέτρα και βαριά, θυμάμαι ως παιδί να πιστεύω πως δεν μπορεί να πετάξει ο αετός με τόσο βάρος. Γελάστηκα όμως, ο πατέρα μου είχε δίκιο, ήταν αυτό που έλειπε από τον αετό και απογειώθηκε με μεγάλη επιτυχία αμέσως. Θυμάμαι ότι τον πετούσαμε ώρα πολύ, με εμένα και τον αδελφό μου να πιάνουμε τον σπάγκο μόνο μετά από το χέρι του πατερά μας, αφού δεν θα μπορούσαμε να τον κρατήσουμε ούτε για ένα δευτερόλεπτο μόνα μας.

Λίγα χρόνια μετά

Λίγα χρόνια μετά ήξερα πώς να φτιάχνω αετό και πώς να τον πετάω. Πάντα έφτιαχνα τον αετό μου χρησιμοποιώντας μία μαύρη μεγάλη χοντρή σακούλα σκουπιδιών, αυτό το έκανα για να είναι πιο ευδιάκριτος ο αετός σε εμένα όταν πετούσε εκεί ψηλά.

Τα παιδιά που πετούσαμε αετό στις Αρχάνες δεν ήμασταν πολλά, αρκούσαμε όμως να γεμίζουμε τον ουρανό των Αρχανών με πολύχρωμες κατασκευές που είχαν μακριές ουρές. Το πέταγμα των αετών ξεκινούσε τουλάχιστον τρις εβδομάδες πριν την καθαρά Δευτέρα. Αυτό το κάναμε γιατί κάποιες φορές την καθαρά Δευτέρα ο καιρός δεν επέτρεπε το πέταγμα του αετού, λόγο άπνοιας η και βροχής, αλλά επειδή μας άρεσε κιόλας πολύ.

Αργότερα, έφηβος πια, στο Ηράκλειο, έκανα ακριβώς το ίδιο πράγμα, πετούσα τον μαύρο αετό μου πάνω στο Ενετικό τείχος στην περιοχή του Καράβολα. Εκεί βόλευε πολύ, καθώς όπως έρχονταν ο αέρας από τη θάλασσα, έσπρωχνε τον αετό, να εκτίνετε καθώς πετάει πάνω από το τείχος και έτσι μπορούσε να πετάξει με ασφάλεια, χωρίς να κινδυνεύει να πέσει πάνω στα αυτοκίνητα, τα καλώδια του ρεύματος η κάποια πολυκατοικία.

Πως πετάμε τον αετό

Η τεχνική που εφαρμόζαμε ήταν η εξής: Κόντρα στον αέρα το ένα παιδί σήκωνε τον αετό πάνω από το κεφάλι του με τα δυο του χέρια, το άλλο απομακρύνονταν κρατώντας τον σπάγκο, όταν η απόσταση ήταν περίπου 20 μέτρα, το παιδί που κρατούσε τον αετό, φώναζε στο άλλο μόλις φυσούσε το κατάλληλο ρεύμα αέρα, τράβααα.

Το άλλο παιδί έτρεχε γρήγορα μπροστά και ο αετός ανυψώνονταν. Αμέσως μετά έπρεπε να πάρει ύψος ο αετός. Αυτό συνέβαινε με δύο τρόπους σχεδόν ταυτόχρονα. Πρώτον: κρατώντας σταθερά τον σπάγκο του αετού, κινούσες το χέρι σου με μεγάλες καμπύλες μπρος και πίσω, μόλις ο αετός έπαιρνε ύψος, του άφηνες μερικά μέτρα και πάλι μπρος πίσω για να ανάβει ξανά ακόμη πιο ψηλά.

Κίνδυνοι και πώς να τους αποφύγετε

Σε περίπτωση που ο αετός είναι μεγάλος και έχει δυνατό αέρα, υπάρχει ο κίνδυνος να σας κόψει την παλάμη του χεριού ο σπάγκος. Αυτό μπορείτε να το αποφύγετε με δύο τρόπους, ο πρώτος είναι να φοράτε σκληρά γάντια τύπου κηπουρικής, ο άλλος είναι να έχετε δέσει τον σπάγκο σε ένα κομμάτι ξύλο και να το κρατάτε από εκεί.

Σε περίπτωση βροχής, αποφεύγουμε να πετάξουμε αετό, καθώς υπάρχει μία μικρή πιθανότητα μεν, αλλά υπαρκτή δε, να μας χτυπήσει κεραυνός.

Σε καμία περίπτωση δεν πετάμε τον αετό κοντά στην γειτονιά μας που συνήθως υπάρχουν καλώδια του ρεύματος, αν μας μπλεχτεί εκεί ειδοποιούμε την πυροσβεστική και δεν επιχειρούμε να τον κατεβάσουμε εμείς. Αν βρέχει και πάει στα καλώδια του ρεύματος, θα πρέπει να μην ακουμπήσουμε τον βρεγμένο σπάγκο, να μείνουμε στο σημείο ενημερώνοντας για τον κίνδυνο και ειδοποιήσουμε την πυροσβεστική.

Δεν πετάμε επίσης τον αετό μας ποτές κοντά σε αυτοκινητόδρομο, καθώς αν ο αετός μας πέσει, ενδεχόμενος πάνω σε μοτοσικλετιστή αυτό δεν θα έχει καλή εξέλιξη.

Το πέταγμα του αετού, όπως και αν τον έχουμε φτιάξει, είναι ένα ωραίο και διασκεδαστικό έθιμο, ας το διατηρήσουμε όπου και όπως μπορούμε.

Μενέλαος Αντωνίου Μαρκοδημητράκης 17-3-2024.