Άγιος Γερμανός στο χωριό Άγιος Γερμανός

Χωριό Άγιος Γερμανός και η εκκλησία του Αγίου Γερμανού με της τοιχογραφίες του

Στις 14-8-2022 βρέθηκα στο χωριό Άγιος Γερμανός του Νομού Φλωρίνης, σε υψόμετρο 1030 μέτρα, είναι ένα όμορφο ορεινό χωριό που μου θύμισε κάποια χωριά στην Κρήτη. Στον κεντρικό του δρόμο δεξιά και αριστερά από τον Άγιο Αθανάσιο μέχρι τον Άγιο Γερμανό υπάρχουν πολλά μεγάλα κτήρια με κοινό χαρακτηριστικό την εγκατάλειψη, φαίνεται ότι εκεί παλιότερα υπήρχαν μαγαζιά και εμπορική δραστηριότητα. Τώρα από ό,τι είδα λειτουργούν κάποια παραδοσιακά καφενεία και ίσως ένα δύο ταβέρνες που λειτουργούν με ξένους εκδρομείς.

 

Η τουαλέτα 

Σε ένα τέτοιο καφενείο μπήκα για να ζητήσω τουαλέτα, εκεί μέσα είχε πολύ χαμηλό φωτισμό και έμοιαζε με αποθήκη, μου φάνηκε ότι το πάτωμα ήταν από χώμα και η οροφή από εμφανή ξύλα, είπα τι ήθελα και προσφέρθηκε ένα νεαρό παιδί να μου δείξει που ήταν η τουαλέτα. Λοιπόν είχα την αίσθηση όταν μπήκα στην τουαλέτα ότι μπήκα στην μηχανή του χρόνου και πήγα 30 χρόνια πίσω στο Οροπέδιο Λασιθίου . Μπήκα σε μία αποθήκη γεμάτη με αγροτικά εργαλεία και άλλα ακαθόριστα αντικείμενα μέσα στο μισοσκόταδο. Μύριζε κάτι ανάμεσα σε υγρασία, φασόλια, λάχανα και μήλα. Η τουαλέτα ήταν ένα κτισμένο  δωμάτιο 1 επί 1, μία λεκάνη και ένα ανοικτό καζανάκι από πάνω που δεν βρήκα ποτέ πως λειτουργεί, η πόρτα ήταν μία ξύλινη κατασκευή που φυσικά δεν έκλεινε. 

Αμέσως μετά είχα περίπου μία ώρα στην διάθεση μου και έπρεπε να αξιοποιήσω τον χρόνο μου, φυσικά όχι σε κάποιο τραπεζάκι καφενείου που θα ποιο ένα καφέ που θα έπινα οπουδήποτε αλλού.

Πήγα στον παλιό Ναό του Αγίου Γερμανού, εκεί είδα και φωτογράφισα τις καταπληκτικές αγιογραφίες αυτής της εκκλησίας, αμέσως μετά μπήκα στην μεγάλη εκκλησία του ίδιου Αγίου που έχτισαν κολλητά από στην δυτικής της πλευρά, αυτός ο ναός φαίνεται είναι και ο κοιμητηριακός.

 

 

Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου

Λίγο πιο κάτω αφού διασχίσει κανείς τον κεντρικό δρόμο με τα εγκαταλελειμμένα σπίτια, και μέσα σε ένα δύο από αυτά θα ακούσει μουγκρητά βοοειδών, θα φτάσει στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Για αυτή δεν ξέρω τίποτα, μου έκανε όμως ιδιαίτερη εντύπωση ότι μέσα στο ναό ανάμεσα στα στασίδια, υπήρχε μία ξυλόσομπα, ήταν σαν αυτές που βλέπουμε σε μερικά καφενεία ορεινών χωριών. Βέβαια και ο Άγιος Γερμανός ορεινό χωριό είναι και μάλιστα της βορείου Ελλάδος.

 

Ύστερα είχα διαθέσιμο λίγο χρόνο ακόμη, αποφάσισα να ανηφορίσω στο χωριό με όμορφη παρέα αυτή τη φορά, το οποίο ήταν αρκετά αραιοκατοικημένο με μεγάλα όμορφα σπίτια και καλοφτιαγμένα άνετα σοκάκια, εκεί συναντήσαμε έναν κάτοικο ο οποίος έσκιζε ξύλα, ήταν τεμάχια κορμών δέντρου και τα μοίραζε στη μέση με την μανάρα (ξεκούρι).

 

Τα μαύρα φασόλια

Ο χρόνος πέρασε και κατηφορίσαμε για το λεωφορείο, τότε παρατήρησα ότι στο καφενείο απέξω που είχα απευθυνθεί αρχικά, πωλούσαν πάνω σε ένα τραπεζάκι, κάτι ασυνήθιστο και πρωτόγνωρο για εμένα, ήταν μαύρα φασόλια γίγαντες, ρώτησα πόσο είχαν και αγόρασα ένα σακουλάκι που πρέπει να ήταν 1,5 κιλά προς 5 ευρώ.

Έχοντας στις αποσκευές μου αυτά τα μαύρα φασόλια που έμοιαζαν με πολύτιμους λίθους αποχαιρέτισα αυτό το ορεινό χωριό.

Παρακάτω ακολουθεί ένα κείμενο που άντλησα από μία επιγραφή έξω από τον Ναό του Αγίου Γερμανού.

   Ένα από τα παλαιότερα μνημεία της περιοχής ο ναός του Αγίου Γερμανού, κτίστηκε στις αρχές του 11ου οι. και αφιερώθηκε στη μνήμη του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού. Αποτελεί ένα μεταβατικό σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με νάρθηκα και τριμερές Ιερό Βήμα. Ο μεταβατικός χαρακτήρας της τυπολογίας και η αρχαϊκότητα του ναού εντοπίζονται στη διαμόρφωση της σφενδόνης του τρούλου που διαμορφώνεται ως τετράγωνο με στρογγυλεμένες τις γωνίες και στο ύφος των κογχών του Ιερού Βήματος. Το σχήμα του σταυρού είναι εμφανές στην ανωδομή. τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού. Η τυπολογία του ναού, αλλά κυρίως η αρχική τοιχοποιία του με τον εξαιρετικό κεραμοπλαστικό διάκοσμο, με τα πραγματικά ή αφαιρετικά γράμματα που αποκαλύφθηκε με τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου το 1998, τον εντάσσουν στην πρώτη εικοσαετία του 11ου αι. Αρχιτεκτονικές εικονογραφικές και ανασκαφικές παρατηρήσεις προσδιορίζουν δυο ή τρεις μετασκευές και ανακαινίσεις στη διάρκεια της ζωής του μνημείου.

Οι πλέον εμφανείς είναι το κλείσιμο της αρχικής θύρας στη νότια κεραία, του σταυρού και η κατασκευή εκεί του επισκοπικού θρόνου, το κτίσιμο της κόγχης του διακονικού και οι μετασκευές στην τοιχοποιία του τριμερούς Ιερού Βήματος . < Η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε στο μεγαλύτερο μέρος του κυρίως ναού και του      νάρθηκα το μη αρμολογημένο διαταραγμένο δάπεδο από ακανόνιστες μεγάλες πλάκες και συμπληρώσεις από ασβεστοκονίαμα στα ενδιάμεσα κενά.                      

Στο βόρειο και το νότιο τμήμα του νάρθηκα, κάτω από τα αψιδώματα του ανατολικού και δυτικού τοίχου, ανασκάφηκαν λακκοειδείς τάφοι.                                  

Λίγες ταφές και ανακομιδές διαπιστώθηκαν επίσης στο νότιο τμήμα του ναού και στο διακονικό.

Τέλος στον κεντρικό χώρο του Ιερού Βήματος και στην πρόθεση αποκαλύφθηκε αδιατάραχτο δάπεδο από αρμολογημένες πλίνθους.

Δύο επιγραφές μάς πληροφορούν για την τοιχογράφηση του ναού: η μία δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στην αλήθεια, δεδομένου ότι αναφέρει ως πρώτη φάση ανέγερσης και ιστόρησής του μνημείου τον 8ο αι, ως δεύτερη το 1006 και ως τρίτη το 1743. Η δεύτερη επιγραφή αναφέρεται αποκλειστικά στην τελευταία τοιχογράφηση του μνημείου το 1743.

Διακρίνονται τρία τοιχογραφικά στρώματα. Στο εσωτερικό, ο ναός καλύπτεται, στο μεγαλύτερο μέρος του, από τοιχογραφίες του 1743; κάτω από τις οποίες έχει αποκαλυφθεί, σε λίγα σημεία του Ιερού Βήματος στρώμα του 11 ου αι. Στο υπέρθυρο της αρχικής νότιας θύρας υπάρχει η προσωπογραφία του Αγίου Γερμανού              Κωνσταντινουπόλεως που ανάγεται στο 12ο αιώνα ή τις αρχές του 13ου αι.                        

Η εικονογράφηση του ναού το 1743 δεν αποκλίνει από την παραδοσιακή ανιστόρηση ενός ναού με τρούλο. Το έργο αποδίδεται στον ζωγράφο των τοιχογραφιών του 1741 pai στην Παναγία Πορφύρα με εμφανή την επιμονή του σε ζωγραφικά πρότυπα που διαμορφώνονται στην παλαιολόγεια περίοδο ή τον 16ο αιώνα.