Δίδυμο Οθωμανικό λουτρό Τρικάλων

Όταν βρεθείτε στην πόλη των Τρικάλων, μην παραλείψετε να επισκευθήτε αυτό το μουσείο, είναι από τα ωραιότερα μουσεία που έχω δει και το συνιστώ.    

ΔΙΔΥΜΟ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΛΟΥΤΡΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΤΡΙΚΑΛΑ 2015

Το οθωμανικό λουτρό αποτελούσε μέρος συγκροτήματος κτιρίων που ίδρυσε ο Οθωμα­νός διοικητής του Σαντζακίου της Θεσσαλίας Osman Sah τον 16°αι.

Το σύνολο περιλάμβανε και άλλα κοινωφελή κτίρια (ιεροσπουδαστήριο-μεντρεσές, πτωχοκομείο, γηροκομείο, χάνι) μαζί με το τέ­μενος, γνωστό και ως Κουρσούμ Τζαμί, έργο του σημα­ντικού αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν.

Σύμφωνα με γραπτές πη­γές, το τέμενος λειτουργούσε ήδη κατά τα έτη 1566/67.

Στην ίδια περίοδο τοποθετείται και η κατασκευή του λου­τρού, το οποίο αναφέρεται ανάμεσα στα κληροδοτήματα του Osman Sah, το 1571.

Οι μνημειώδεις είσοδοι, ο τονι­σμός των ψυχρών χώρων και η συμμετρική του διάταξη, κα­θώς και το γεγονός ότι το λουτρό ανήκει στο ίδιο οικοδομι­κό συγκρότημα με το Κουρσούμ Τζαμί, οδηγούν στο συ­μπέρασμα ότι και το λουτρό σχεδιάστηκε από τον Σινάν.

Η χρήση του λουτρού και η διάταξη των χώρων Τα διπλά ή δίδυμα λουτρά, (τοΰρκ. ςίfte hamam), ήταν κατα­σκευασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να τα επισκέπτονται ταυτό­χρονα άνδρες και γυναίκες. Το κτίριο στα Τρίκαλα είχε δύο κύ­ριες εισόδους, μια στα νότια, για το ανδρικό λουτρό, και μία στα βόρεια, για το γυναικείο.

Τα δύο τμήματα διατάσσονται συμ­μετρικά κατά μήκος δύο παραλλήλων μεταξύ τους αξόνων κα­τά τη διεύθυνση Δ-Α, χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους, και χω­ρίζονται σε τρεις συνεχόμενους χώρους, τον ψυχρό, τον χλιαρό και τον θερμό, που αντιστοιχούν στα τρία στάδια της διαδικασίας του λουτρού.

Ο τρόπος λειτουργίας

Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που σώζονται στην ανατολική πλευρά του κτιρίου, περιλαμβάνουν τον χώρο της εστίας, τις δε­ξαμενές νερού και αγωγούς τροφοδοσίας και απομάκρυνσης του νερού.

Η φωτιά, που θέρμαινε το καζάνι στον χώρο της εστίας, είχε ως συνέπεια την παραγωγή ζεστού καπνού, ο οποίος διοχε­τευόταν κάτω από τα δάπεδα των θερμών και χλιαρών χώρων.

Το νερό και ο ατμός κυκλοφορούσαν στους θερμούς και χλια­ρούς χώρους του λουτρού με πήλινους αγωγούς κατά μήκος των τοίχων.

Οι ψυχροί χώροι του λουτρού

Η είσοδος γίνεται από μια μεγάλη αίθουσα υποδοχής, τον ψυχρό χώρο, όπου προετοιμάζονται οι λουσμένοι: γδύνονται στους θαλά­μους και ο υπεύθυνος του λουτρού τους εφοδιάζει με πετσέτες και ειδικά ξύλινα τσόκαρα.

Στην αίθουσα αυτή επιστρέφει ο λουσμένος όταν ολοκληρώνεται η διαδικασία του λουτρού με ανάπαυση, ροφήματα και κεράσματα, δίπλα στα δροσερά και ήρεμα νερά του σιντριβανιού.

Με τη μετατροπή του κτιρίου σε φυλακές και την κατεδάφιση των θόλων, διασώθηκαν λίγα χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως η βάση του κυκλικού σιντριβανιού στο μέσο και οι περιμετρικοί κτιστοί πάγκοι, καθώς και ίχνη της στήριξης των ξύλινων θαλάμων αποδυτηρίων στους τοίχους.

Οι χλιαροί χώροι

Η θερμοκρασία ανεβαίνει σταδιακά με την είσοδο του λουσμένου από τον ψυχρό στον χλιαρό χώρο όπου το σώμα προσαρμόζεται σε υψηλότερες θερμοκρασίες.

Το σύστημα της υποδαπέδιας θέρμανσης με τα υπόκαυστα, τους κτιστούς πεσσίσκους, σώζεται στον χλια­ρό χώρο των γυναικών. Στον χλιαρό χώρο των ανδρών, με τις επεμβάσεις κατά τη μετατροπή του κτιρίου σε φυ­λακές, έχει χαθεί ο διαχωριστικός τοίχος που χώριζε το ανδρικό από το γυναικείο λουτρό.

Οι θερμοί χώροι

Στη συνέχεια οι λουσμένοι, για το κυρίως λουτρό και την περιποίηση του σώματος, εισέρχονται στον θερμό χώ­ρο, όπου υπάρχουν διάσπαρτες βρύσες με μαρμάρινους νιπτήρες (σήμερα αντίγραφα). Το ατμόλουτρο γίνεται σε μικρότερα διαμερίσματα, από τα οποία σώζονται τα ίχνη μόνο των διαχωριστικών τοίχων.

Οι θερμοί χώροι στεγά­ζονταν με εγκάρσια καμάρα και θολίσκους, οι οποίοι ήταν διάτρητοι από μικρές οπές για φωτισμό. Στους τοί­χους τέλος διατηρούνται οι κόγχες με τη χαρακτηριστική διακόσμηση σταλακτιτών.

Το παραπάνω κείμενο αντλήθηκε από φυλλάδιο που διανέμεται από το μουσείο.