Ο Αρκτούρος στο Νυμφαίο

Η επίσκεψη στο περιβαλλοντικό κέντρο του Αρκτούρου στο γραφικό χωριό Νυμφαίο αξίζει τον κόπο και με το παραπάνω. Εκεί θα ξεναγηθείτε, θα μάθετε πράγματα που δεν φανταζόσασταν για τις αρκούδες και άλλα άγρια θηλαστικά της Ελλάδος. 

Το Κέντρο Προστασίας Αρκούδας στο Νυμφαίο

• Φιλοξενούνται δια βίου αρκούδες που δεν μπορούν να επιστρέψουν στη φύση, γιατί: α) ζούσαν αιχμάλωτες ως χορεύτριες ή σε ακατάλληλους ζωολογικούς κήπους,

β) τραυματίστηκαν σοβαρά ή βρέθηκαν ορφανές και δεν ήταν δυνατή η επανένταξή τους.

Στο Κέντρο Ενημέρωσης για τις Αρκούδες θα κάνετε τα εξής

• Διαδραστικά εκθέματα και χώρος προβολής για τη βιολογία και την οικολογία της αρκούδας.
• Παρουσίαση του ερευνητικού έργου του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ.
• Ξενάγηση και ενημέρωση των πολιτών.

Το Κέντρο Προστασίας Αρκούδας παραμένει κλειστό για τον χειμέριο λήθαργο των ζώων από τις 8 Ιανουάριου έως το τέλος Φεβρουάριου. Το διάστημα αυτό μπορεί να παραταθεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.

Μερικοί χώροι που διαθέτει ο Αρκτούρος 

Κέντρο Επανένταξης Άγριων Ζώων

• Ένας περιφραγμένος χώρος φυσικού δάσους, όπου φιλοξενούνται προσωρινά άγρια ζώα (αρκούδες, λύκοι, ζαρκάδια, κ.ά.) που πρόκειται να επανενταχθούν στο φυσικό περιβάλλον.

Κτηνιατρείο Άγριων Ζώων

• Το πρώτο εξειδικευμένο Κτηνιατρείο με ειδικό χειρουργείο και το μοναδικό στην Ελλάδα που εξυπηρετεί περιστατικά άγριων θηλαστικών.
• Χώρος φιλοξενίας και παροχής πρώτων βοηθειών για μεγάλα άγρια ζώα.

Κέντρο Ελληνικού Ποιμενικού

• Χώρος που φιλοξενούνται οι γεννήτορες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Αναπαραγωγής και Επαναδιάδοσης Ελληνικού Ποιμενικού Σκύλου.

Σπίτι Εθελοντών

• Χώρος φιλοξενίας των εθελοντών του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ.

Κεντρικά Γραφεία

• Κέντρο Διοίκησης του Διεθνούς Περιβαλλοντικού Κέντρου.
• Χώρος εργασίας φοιτητών/τριών που εκπονούν ερευνητικό έργο.

   Παρακάτω σας παραθέτουμε ενδιαφέροντα στοιχεία για τις αρκούδες 

Τα πρώτα βήματα της αρκούδας

Οι πρώτοι πρόγονοι της αρκούδας, τα αρκτοειδή, εμφανίστηκαν στον πλανήτη μας, περίπου πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Το εύρος των κλιματικών διακυμάνσεων λόγω των παγετώνων μετέβαλε ριζικά τον προϊστορικό βιότοπο της  αρκούδας. Οι παγετώνες άφησαν πίσω τους αχανείς άδενδρες εκτάσεις, τις τούνδρες, που ευνόησαν την ανάπτυξη μεγάλων χορτοφάγων ζώων. Με την υψηλή διαθεσιμότητα ζωικής λείας η αρκούδα ανέπτυξε μηχανισμούς συμπεριφοράς σαρκοβόρου. Με την ύφεση των παγετώνων διαμορφώθηκαν συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη της δασικής βλάστησης με συνέπεια την ελάττωση των πληθυσμών των άγριων φυτοφάγων και την εμφάνιση μιας ποικιλομορφίας τροφικών πηγών φυτικής προέλευσης, που ανάγκασαν την αρκούδα να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες.

Το πάντα (Ailuropoda melanoleuca)

• Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με μπαμπού.
• Το πιο απειλούμενο είδος αρκούδας στον πλανήτη.
• Μόνο 1200 άτομα ζουν ελεύθερα στην Κίνα.
• Απειλείται άμεσα από την καταστροφή του βιοτόπου του.   

Ανατομία της αρκούδας

To ύψος ενός ενήλικου ζώου στον τράχηλο μπορεί να φτάσει τα 1,10 μ. ενώ το συνολικό μήκος από την άκρη της μουσούδας ως την πολύ μικρή ουρά κυμαίνεται από 1,70 μ. έως 2,20 μ.

Η αρκούδα έχει άριστη ακοή, όσφρηση και λιγότερο καλή όραση: βλέπει αρκετά καλά σε απόσταση 80 μέτρων αλλά δεν είναι ικανή να διακρίνει άνθρωπο στα 300 μέτρα σε αυτή την περίπτωση στηρίζεται στην όσφρησή της.

Το ενήλικο θηλυκό ζυγίζει από 70 έως 120 κιλά ενώ το ενήλικο αρσενικό είναι συνήθως πιο μεγαλόσωμο και το βάρος του κυμαίνεται από 110 έως και 250 κιλά. Το βάρος της αρκούδας δεν είναι ποτέ σταθερό.

Το φθινόπωρο το βάρος της φτάνει στο μέγιστο, εφόσον το ζώο έχει αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες λίπους για να καλύψει τις ανάγκες του κατά την περίοδο του χειμέριου λήθαργου, ενώ την άνοιξη έχει το ελάχιστο αφού όλο το λίπος έχει καταναλωθεί κατά τη διάρκεια του χειμέριου λήθαργου.

ΧΕΙΜΕΡΙΟΣ ΛΗΘΑΡΓΟΣ Η ΥΠΝΟΣ

Το χειμώνα οι καφέ αρκούδες πέφτουν σε χειμέριο λήθαργο, μια κατάσταση στην οποία ακούσια επιβραδύνεται ο μεταβολισμός του ζώου προκειμένου να αντιμετωπιστεί η έλλειψη τροφής που επικρατεί στα δάση της εύκρατης ζώνης. κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Το διάστημα αυτό, η θερμοκρασία του σώματος μιας αρκούδας ελαττώνεται κατά 1-3 βαθμούς περίπου σε σχέση με την κανονική (37-38 C°). ενώ οι καρδιακοί παλμοί της μειώνονται περίπου στο 1/4.

Ο χειμέριος λήθαργος δεν πρέπει να συγχέεται με τη χειμερία νάρκη στην οποία πέφτουν άλλα θηλαστικά. Οι αρκούδες ξυπνούν εύκολα, εάν ενοχληθούν. Αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνο για την επιβίωσή τους. διότι δύσκολα ξαναπέφτουν σε λήθαργο και δύσκολα βρίσκουν τροφή στο δάσος το χειμώνα.

Η διάρκεια του χειμέριου λήθαργου δεν είναι ίδια για όλες τις αρκούδες και επηρεάζεται άμεσα από τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας. Στη χώρα μας. με τους σχετικά ήπιους χειμώνες. ο χειμέριος λήθαργος διαρκεί συνήθως 2 με 3 μήνες.

Κατά τον χειμέριο λήθαργο η αρκούδα δεν καταναλώνει τροφή και νερό ενώ δεν αποβάλλει ούτε ούρα, ούτε κόπρανα! Αυτό το επιτυγχάνει με μια μοναδική προσαρμογή της φυσιολογίας της που ανακυκλώνει, παράγωγα του μεταβολισμού της. όπως η ουρία σε απλούστερες χημικές ενώσεις και θρεπτικά συστατικά. Κατά τη διάρκεια του χειμέριου λήθαργου οι αρκούδες μπορεί να χάσουν έως και 30% του βάρους τους.

Η ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑ (Ursus arctos)

Η  αρκούδα ζει γύρω στα 20 με 25 χρόνια. Ζώο με εξαιρετική ευφυΐα, ως προς την οποία υστερεί μόνο σε σύγκριση με ορισμένα πρωτεύοντα θηλαστικά (πίθηκοι), τον ελέφαντα και τα δελφίνια. Έχει πολύ καλή μνήμη, ικανότητα προγραμματισμού και σύνεση. Είναι ζώο μοναχικό (μονήρες) και κινείται κυρίως το ξημέρωμα, το σούρουπο και το βράδυ. Οι ώρες αυτές της ημέρας της παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια, επειδή δεν συμπίπτουν με τις ώρες της ανθρώπινης δραστηριότητας και το λιγοστό φως την κάνει να περνάει απαρατήρητη.

Η αρκούδα δεν είναι εκ φύσεως επιθετικό ζώο. Μπορεί βέβαια, όπως κάθε αμυνόμενο ζώο όταν νιώσει κάποιο κίνδυνο για το ίδιο ή τα μικρά του, να εκδηλώσει επιθετική συμπεριφορά για εκφοβισμό.

Η όρθια στάση της αρκούδας σημαίνει απλά και μόνο ανίχνευση του χώρου.

ΓΕΝΝΑ

Τα μικρά (1 έως 4) γεννιούνται μέσα στη φωλιά διαχείμασης. μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουάριου, όταν η μητέρα τους βρίσκεται στον χειμέριο λήθαργο.

Τα αρκουδάκια γεννιούνται τυφλά, χωρίς τρίχωμα και ζυγίζουν μόλις 350-400 γραμμάρια. Χωρίς τη ζεστασιά του μητρικού σώματος και της φωλιάς διαχείμασα, η οποία λειτουργεί ως θερμοκοιτίδα, τα μικρά δεν μπορούν να ζήσουν περισσότερο από 20 λεπτά μόνα τους!

Τα αρκουδάκια μένουν κοντά στη μητέρα tous για 1,5-2 χρόνια.

Το διάστημα αυτό, το θηλυκό, το οποίο αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου την ανατροφή των μικρών, θα φροντίσει να tous διδάξει όλες tis δεξιότητες που απαιτούνται στη μετέπειτα ζωή tous: μέχρι  να αναγνωρίζουν και να εντοπίζουν την τροφή tous, tous kivδuvous της ζωής κλπ.

Η περίοδος της εκμάθησης είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των νεαρών ζώων και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον tous.

Η μητέρα έχει πολύ ανεπτυγμένο το αίσθημα προστασίας των μικρών της.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ

Η αρκούδα δεν έχει φυσικούς εχθρούς Κινδυνεύει μόνο οπό τον άνθρωπο.

Πιο συγκεκριμένα η αρκούδα απειλείται από:

Την άμεση θανάτωση ατόμων του είδους, που προκαλείται από:

• Το λαθραίο κυνήγι · Παραγωγούς που παθαίνουν ζημιές.
• Αιχμαλωσία των μικρών για εκμετάλλευση μετά από φόνο της μητέρας τους Τροχαία ατυχήματα.

Την καταστροφή των βιοτόπων της, που οφείλεται σε:

• Υπερεκμετάλλευση των δασών · Δασικές πυρκαγιές · Αλόγιστη διάνοιξη δασικών δρόμων
• Τεχνικά έργα χωρίς συνολικό σχεδίασμά και ουσιαστικό έλεγχο.

Την ελλιπή ενημέρωση μας και την αδιαφορία μας για τη σημασία ενός απειλούμενου είδους.

Νομοθετική προστασία της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα

Η καφέ αρκούδα προστατεύεται στην Ελλάδα από τη διεθνή, την κοινοτική και την ελληνική νομοθεσία. Το διεθνές και κοινοτικό πλαίσιο που εξασφαλίζει την προστασία του είδους περιλαμβάνει:

• Τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (Νόμος 1335/83) «Περί προστασίας των απειλούμενων ειδών και των βιοτόπων τους».
• Την Οδηγία 92/43 της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας», στην οποία η αρκούδα συγκαταλέγεται στα είδη προτεραιότητας.
• Τη Διεθνή Σύμβαση για τη ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου απειλούμενων ειδών (Convention on the International Trade of Endangered Specie: – CITES).

Επιπλέον, στην Ελλάδα, και σύμφωνα με το άρθρο 258 (Ν.Δ. 86/69) του Δασικού Κώδικα, απαγορεύεται ο φόνος, η αιχμαλωσία, η κατοχή και η έκθεση της αρκούδας σε δημόσια θέα. Το είδος αναφέρεται επίσης στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών της χώρας μας ως κινδυνεύον.