Ιερά Μονή Βιδιανής

Η Ιερά Μονή Βιδιανής στο Οροπέδιο Λασιθίου

Το μοναστήρι αυτό βρίσκεται στο οροπέδιο Λασιθίου. Θα το συναντήσει ο επισκέπτης δύο περίπου χιλιόμετρα δεξιά μόλις μπεις στο οροπέδιο.

Η Μονή Βιδιανής είναι κατάφυτη από πολύχρονα κυπαρίσσια τα οποία προσδίδουν στον χώρο ιερότητα και γαλήνη.

Το Μοναστήρι αυτό είναι αφιερωμένο στην ζωοδόχο πυγή και τιμάται κάθε πρώτη Παρασκευή του Πάσχα.

Η στάση σε αυτό το όμορφο μέρος επιβάλλεται, για να ανάψει το κερί του ο επισκέπτης αλλά και να απολαύσει ένα καφέ στο καφενεδάκι κάτω από τα αιωνόβια δέντρα.

Κατά την πρόσβαση μου στην Μονή Βιδιανής, αναζήτησα κάποιο έντυπο, (φυλλάδιο η βιβλίο) μέσα από το οποίο να διαβάσω την ιστορία της, δεν υπήρχε όμως τίποτα τέτοιο, παρά μόνο ένα φυλλάδιο στα αγγλικά και ένα έντυπο με δύο λόγια στα ελληνικά κορνιζωμένο στον τοίχο του παρεκκλησίου. Σας παραθέτω το κείμενο που υπήρχε εκεί:

Οι πληροφορίες που υπάρχουν στο Μοναστήρι.

Ο παρών χώρος (παρεκκλήσιο του Αγ. Αντωνίου) ως και ο παρακείμενος, αποκαλύφθηκαν κατά την διάρκεια των τελευταίων αναστηλωτικών εργασιών (1993). Και οι δύο ανήκαν στο Ενετικό μετόχι των Βίδων (Μ e toe h io di Vidi ή Vidiano) που υπήρχε στην θέση αυτή και στην οποία αναγέρθηκε την δεκαετία 1856-1866 η σημερινή Μονή Βιδιανής. Λείψανα παρομοίων εγκαταστάσεων του παλιού μετοχιού έχουν επισημανθεί και σε άλλα σημεία της Μονής.

Οι Βίδοι, 0ι πρώτοι οικιστές του μετοχιού, είχαν έρθει από τον Χάνδακα σαν ενοικιαστές των κτημάτων του Ενετικού Δημοσίου στο Οροπέδιο Λασυθίου.

Επρόκειτο για οικογένεια Ενετών ευγενών, των οποίων η παρουσία επισημαίνεται στην Κρήτη από το τέλος του 13^ου αιώνα.

Το μετόχι των Βίδων αναφέρεται από το 1583’ (Καστροφύλακας) και το 1630 (Basilicata), χωρίς όμως να είναι γνωστή η ακριβής, ημερομηνία ίδρυσής του. Εγκαταλείφθηκε με την κατάληψη του Οροπεδίου Λασιθίου από τους Τούρκους το 1648.

Οι παρακάτω πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη, Βυζαντινές Εκκλησίες και Μοναστήρια της Κρήτης

 ΜΟΝΗ ΒΙΔΙΑΝΗΣ

Βρίσκεται στο Οροπέδιο Λασιθίου, κο­ντά στο χωριό Κάτω Μετόχι. Ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Την εποχή εκείνη η Κρήτη ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτο­κρατορίας και ύστερα από τους αδιάκοπους αιματηρούς αγώνες των Κρητικών ο Σου­λτάνος παραχώρησε κάποιες ελευθερίες, ανάμεσα στις οποίες ήταν και οι θρησκευτι­κές.

Η απόφαση αυτή του 1856 δημιούργησε ένα ευρύτατο θρησκευτικό ρεύμα. Μέχρι τό­τε οι Τούρκοι είχαν απαγορεύσει την ίδρυ­ση νέων μονών και την ανακαίνιση των έρη­μων παλαιών μοναστικών κέντρων. Από το 1856 ως το 1898 ιδρύθηκαν και ανακαινί­στηκαν πολλά κρητικά μοναστήρια ανάμε­σα στα οποία ήταν και η Μονή Βιδιανής.

Στη θέση της υπήρχε παλαιότερος ναός, πιθανότατα και μονή. Οι ενδείξεις που οδηγούν σ’ αυτό το συμπέρασμα είναι πολλές. Και πρώτ’ απ’ όλα ένα έγγραφο του 1846 που αναφέρει το τοπωνύμιο “Παναγία Βιδιανό”, δέκα τουλάχιστο χρόνια πριν ιδρυθεί η μονή. Κι ακόμη, το 1968 ένας χω­ρικός βρήκε σε σπήλαιο δίπλα από τη μονή (100 μέτρα από την είσοδο) μια καμπάνα του 1620, η οποία φυλάσσεται σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο Ηράκλειο. Η καμπάνα αυτή ανήκε στο ναό ή στην πα­λαιά Μονή Βιδιανής (αν είχε το ίδιο όνομα) και κρύφτηκε στο σπήλαιο το 1646, όταν κα­τέλαβαν οι Τούρκοι την Κρήτη. Οι Κρήτες έκρυψαν τότε πολλές καμπάνες σε σπήλαια φοβούμενοι τους εισβολείς που κατέστρε­φαν τις καμπάνες επειδή τις απαγόρευε η ισλαμική θρησκεία.

Ιδρυτής της Μονής ήταν ο Ιερομόναχος Μεθόδιος Περάκης, που πριν καταφύγει στη Βίδιανή και αρχίσει να ανοικοδομεί τα ερεί­πια ήταν δάσκαλος στο Οροπέδιο. Εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν επίσημα σχολεία στο Τουρκοκρατούμενο οροπέδιο και η διδασκαλία γινόταν σε ναούς και μοναστήρια.

Το 1866 ξέσπασε η μεγάλη επανάσταση της Κρήτης. Η μονή, που μόλις είχε αποπερατωθεί, πυρπολήθηκε και καταστράφηκε. Αμέσως μετά την επανάσταση άρχισαν οι ερ­γασίες ανοικοδόμησης. Η μονή άρχισε να αποκτά μεγάλη φήμη και να συγκεντρώνει πλήθος πιστών. Η ακμή της συνεχίστηκε μέ­χρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Ένας από τους ηγουμένους της, ο Δωρόθεος Τσαγκαράκης, αναδείχτηκε σπουδαία εκκλη­σιαστική και πατριωτική φυσιογνωμία και αγωνίστηκε με σθένος εναντίον των ναζί κατά την περίοδο της πιο πρόσφατης δοκιμασίας του νησιού. Έφυγε από το μοναστήρι και εγκαταστάθηκε στο χωριό Βασιλιές, κοντά στο Ηράκλειο. Μέσα στην εκκλησία είχε κρυμμένο τον ασύρματο με τον οποίο επικοι­νωνούσε με τις ελεύθερες περιοχές της Μεσογείου. Οι ναζί ανακάλυψαν τον ασύρ­ματο και εκτέλεσαν τον ήρωα ηγούμενο.

Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης η μονή άρχισε να φθίνει. Και το 1968 ερημώθηκε εντελώς. Για περισσότερα από 25 χρό­νια ήταν εγκαταλελειμμένη και μόλις το 1992 ανασυγκροτήθηκε, απόκτησε ηγούμε­νο τον Αρχιμανδρίτη Δαμασκηνό Μπελέρη και άρχισαν να επισκευάζονται τα ερείπια.