Λαογραφικό Μουσείο Νεάπολης

10 Αυγούστου 202211 Αυγούστου 2022 Ιστοσελίδα Ποικίλης Ύλης

Το είδαν: 298

Σας συνιστούμε να επισκευθήτε την Νεάπολη Λασιθίου, να χαθείτε στα σοκάκια και τις γειτονιές της, να διαβάσετε την ιστορία της και να περιηγηθείτε στο θαυμάσιο λαογραφικό της Μουσείο.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 μια ομάδα Νεαπολιτών οραματίστηκε τη δημιουργία ενός πολιτιστικού φορέα που θα αναδείκνυε τον πολιτισμό της περιοχής και θα έδινε ζωή στη μικρή μας πόλη με την οργάνωση εκδηλώσεων ποιότητας. Έτσι, το 1979 ιδρύθηκε η Πολιτιστική και Λαογραφική Εταιρεία Απάνω Μεραμπέλλου (ΠΛΕΑΜ), με στόχο τη συλλογή λαογραφικού υλικού και την έκθεσή του παράλληλα με την οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Η κοπιώδης προσπάθεια των μελών της ΠΛΕΑΜ να συγκεντρώσουν κάθε είδους αντικείμενο σχετικό με τον τοπικό μας πολιτισμό, η συντήρησή του από τη φθορά και η διαφύλαξή του οδήγησαν στην οργάνωση της πρώτης μουσειακής συλλογής σε δύο αίθουσες.

Η προσπάθεια συνεχίστηκε για πολλά χρόνια και οι δύο πρώτες αίθουσες έγιναν οκτώ στο διάστημα που το Μουσείο στεγάστηκε στο κτήριο της Ιεράς Μητρόπολης Πέτρας και Χερρονήσου στην κεντρική πλατεία της Νεάπολης (1980-2013).

Στο επόμενο διάστημα (2013-2016) η συλλογή εμπλουτίστηκε με ακόμα μεγαλύτερο αριθμό εκθεμάτων μέρος των οποίων από το 2016 εκτίθενται στο Ιστορικό κτήριο του Παλαιού Γυμνασίου Νεάπολης που παραχωρήθηκε στην ΠΛΕΑΜ από το Δήμο Αγίου Νικολάου το 2011 και διαμορφώθηκε κατάλληλα με χρηματοδότηση του προγράμματος LEADER του Υπουργείου Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το 2015.

ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ

Αίθουσα Κωστή Αδοσίδη Διοικητής Λασιθίου 1868-1871

Η Νεάπολη γίνεται διοικητικό κέντρο του νομού Λασιθίου προς το τέλος της Οθωμανικής κυριαρχίας με την τοποθέτηση του Κωστή Αδοσίδη Πασά ως διοικητή Λασιθίου (1868).

Οι πολεοδομικές παρεμβάσεις του, διαμόρφωσαν τον κεντρικό ιστό της πόλης με δημόσια κτήρια, οδοποιία και κρήνες. Το κτήριο που στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο Νεάπολης και το Σιντριβάνι στην κεντρική πλατεία ήταν χαρακτηριστικά δείγματα.

Οι κάτοικοι της περιοχής συμμετείχαν σε όλες τις εξεγέρσεις του 19ου αιώνα, ενάντια στους Οθωμανούς. Μικρό μέρος των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν εκτίθενται στις προθήκες.

Η περίοδος 1898 -1913 (ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ), με τους πρωταγωνιστές της και την οργανωτική δομή αυτού του πολιτειακού μορφώματος παρουσιάζονται μέσα από τεκμήρια και φωτογραφικό υλικό εποχής από το αρχείο του Μανόλη Πυτικάκη.

Η Επανάσταση του Θερίσου το 1905, που οδήγησε στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, βρήκε ανταπόκριση στη Νεάπολη με έντονη συμμετοχή μεγάλου μέρους του πληθυσμού.

Η Κατοχή και η Αντίσταση (1941 -1944) ήταν μία περίοδος έντονων διεργασιών στον τόπο μας με συμμετοχή στις αντιστασιακές οργανώσεις όπως περιγράφεται στο βιβλίο του Μιχάλη Κοκολάκη, «Ανατολική Κρήτη Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος». Λίγο πριν την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων συνελήφθη και εκτελέστηκε στην Αγιά Χανίων ο Ρούσσος Λ. Κούνδουρος, ηγετικό στέλεχος της Αντίστασης στο Λασίθι.

ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΣΠΙΤΙ:

Αναπαράσταση μονόχωρου αγροτικού σπιτιού με καμάρα και τζάκι. Κουζίνα, τραπεζαρία, καθιστικό και κρεβατοκάμαρα βρίσκονται σε ένα χώρο και συμπυκνώνουν την αντίληψη της ζωής των απλών ανθρώπων.

ΑΓΡΟΤΙΚΗ – ΠΟΙΜΕΝΙΚΗ ΖΩΗ:

Η δύσκολη ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου γίνεται αντιληπτή από τα χειροποίητα αγροτικά εργαλεία, για την καλλιέργεια της γης και τη συλλογή των παραγομένων προϊόντων (όργωμα, θερισμός, λιομάζωμα, τρύγος, αμύγδαλα κ.λ.π). Η κτηνοτροφία, βασική απασχόληση των κατοίκων και η παραγωγή των κτηνοτροφικών προϊόντων (γάλα, τυρί, μαλλί, κρέας), απαιτούσε κόπο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, σε δύσκολες συνθήκες (δύσβατο έδαφος, περιορισμένες λιβαδοχορτικές εκτάσεις, λιγοστό νερό).

ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ:

Η μόρφωση αποτελούσε ανέκαθεν βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνικής ζωής του τόπου. Δημοτικά σχολεία, Παρθεναγωγεία, Αρρεναγωγεία και αργότερα το Γυμνάσιο (1ο στο νομό Λασιθίου), προσέφεραν στους νέους όλων των κοινωνικών τάξεων τα απαραίτητα εφόδια για τη ζωή, αναδεικνύοντας πλήθος επιστημόνων.

ΚΑΦΕΝΕΙΟ – ΚΟΥΡΕΙΟ:

Χώρος ανάπαυσης, αναψυχής και κοινωνικής συνεύρεσης, μετά το πέρας των εργασιών κυρίως των ανδρών και πολύ αργότερα των γυναικών. Ο καφετζής πολλάκις, εκτελούσε ταυτόχρονα χρέη κουρέα, επειδή η περιποιημένη εξωτερική εμφάνιση ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανθρώπων.

ΕΜΠΟΡΙΟ – ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΕΙΟ:

Το εμπόριο ήταν βασική πηγή εισοδήματος. Τα αμύγδαλα, τα χαρούπια και το λάδι ήταν τα κυριότερα προϊόντα τα οποία διακρίνονταν για την ποιότητά τους, με αποτέλεσμα να διακινούνται εκτός της περιοχής.

Τα μικρά μπακάλικα τροφοδοτούσαν τους πολίτες με προϊόντα που δεν παράγονταν στον τόπο μας, κυρίως καφές, ζάχαρη, ρύζι, μακαρόνια.

Η τυπογραφία, ήταν μία δραστηριότητα σημαντική σε ένα χώρο που έδινε αξία στη πνευματική δημιουργία. Εκδίδονταν εφημερίδες και περιοδικά (ΔΡΗΡΟΣ) και τυπώνονταν βιβλία.

Η αποτύπωση της κοινωνικής ζωής με τη μαγική τέχνη της φωτογραφίας από πλανόδιους φωτογράφους αρχικά και πολύ αργότερα επαγγελματίες με οργανωμένα στούντιο αποτελεί πηγή τεκμηρίωσης του 20ου αιώνα. Γάμοι, βαφτίσια, γλέντια, πανηγύρια, πολιτικές συγκεντρώσεις κλπ.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ:

Ο Ράφτης και η Μοδίστρα, ο Ξυλουργός, ο Τσαγκάρης και ο Σωμαράς, τον 19ο και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, ευρίσκονταν σε μεγάλη άνθιση. Βασικό χαρακτηριστικό τους, η ποιότητα των παραγομένων ειδών και ο συνεχής εκσυγχρονισμός τους. Τα επαγγέλματα αυτά αρχίζουν να φθίνουν στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, εξαιτίας της αλλαγής του τρόπου ζωής. Κάποια απ’ αυτά εξαφανίστηκαν όπως ο Σωμαράς και ο Τσαγκάρης.

ΑΡΓΑΣΤΗΡΟΣΠΙΤΟ:

Το αργαστήρι (αργαλειός) αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα του νοικοκυριού. Τα υφαντά με νήματα που επεξεργάζονταν από την νοικοκυρά, χρησιμοποιούνταν για την ένδυση, τη διακόσμηση και γενικά τον εξοπλισμό του σπιτιού (πατανίες, χιράμια, βούργιες, πετσέτες, βράκες, φορεσιές, κ.λ.π)