Ο ναός των 12 Αποστόλων στις Αρχάνες
Η εκκλησία των12 Απόστολοι στις Αρχάνες
Κοντά στις Αρχάνες περίπου 4 χιλιόμετρα βόρια υπάρχει μία περιοχή που ονομάζεται Μωράκη. Αυτή η περιοχή ουσιαστικά είναι οι δύο όχθες του Αρχανιώτικου ποταμού με το αρχαίο όνομα Κέρατος.
Εκεί βρίσκεται το ξωκκλήσι των 12 Αποστόλων, στο οποίο γίνεται λειτουργία κάθε χρόνο στις 30 Ιουνίου που η εκκλησία μας τιμά την Σύναξη των 12 Αποστόλων. Απέναντι και γύρο από αυτό, εκτείνεται η περιοχή του Μωράκη.
Ο Μωράκης ήταν ένας μεγαλογιατρός του Ηρακλείου με τεράστια περιουσία, ο γιατρός Μωράκης για τον οποίο δεν κατάφερα να μάθω πολλά στοιχεία, έζησε και έδρασε κυρίως το πρώτο μισό του 20ου αιώνα και κατάγονταν από τα Σφακιά.
Ο γιατρός εκτός από αυτή την περιοχή, είχε ακόμα μεγάλα αγροκτήματα στην γειτονική περιοχή της Σηλάμου. Ακόμα υπάρχει ένα τεράστιο για τα δεδομένα της περιοχής κτήμα, που το ξέρουν όλοι, ως το αμπέλι του Μωράκη.
Στην περιοχή του Μωράκη, που βρίσκεται η εκκλησία των 12 Απόστολων θα αναφερθώ σε αυτό το κείμενο, αλλά και συγκεκριμένα στον ίδιο το ναό.
Το 1958 ανακαινίσθηκε ο ναός που προϋπήρχε στον χώρο, ο οποίος ήταν ερειπωμένος για πολλά χρόνια και ήταν αφιερωμένος στον Απόστολο Ιωάννη. Για άγνωστο όμως λόγο, οι 114ρις Αρχανιώτες δωρητές μαζί με τον Πέτρο Μαυράκη από την Αμερική, καταγόμενο από το γειτονικό οικισμό στις Αρχάνες, το Βαθύπετρο, αφιέρωσαν των ανακαινισμένο ναό στη σύναξη των 12 Αποστόλων, ίσως επειδή δεν υπήρχε στην ευρύτερη περιοχή κανένας άλλος ναός αφιερωμένος σε αυτούς, αλλά και επειδή συμπεριλαμβάνεται ταυτόχρονα μέσα στους 12 Αποστόλους και ο Απόστολος Ιωάννης.
O Μενέλαος Μαρκοδημητράκης του Ιωάννου, υπήρξε δραστήριο μέλος της κοινωνίας των Αρχανών. Εκείνος κίνησε τις διαδικασίες αγοράς της περιοχής του Μωράκη από όσους ακτήμονες Αρχανιώτες ήθελαν να αγοράσουν γη, αυτοί ήταν οι 114 που αγόρασαν αυτή την περιοχή, την οποία ο Μωράκης χρησιμοποιούσε ως βοσκότοπο.
Ήταν χέρσα περιοχή παρθένα θα λέγαμε αν κρίνουμε από τις περιγραφές του Αντωνίου Μαρκοδημητράκη, γιο του Μενέλαου. Οι όχθες του ποταμού που είχε τρεχούμενο νερό όλο το χρόνο, ήταν γεμάτες με γιγάντια πλατάνια, που τα ξερίζωσαν με την χρήση δυναμίτη προκειμένου να φτιάξουν καλλιεργήσιμη γη. Οι βάτοι ήταν σαν βουνά, αλλά οι Αρχανιώτες με την εργατικότητα τους κατάφεραν και έκαναν αυτή την περιοχή πυγή πλούτου για τους ίδιους και τις Αρχάνες.
Φύτευαν κηπευτικά κάθε είδους, ακόμα και άνυδρα καρπούζια. Το χώμα ήταν τόσο γόνιμο, που ό,τι φύτευαν γίνονταν μεγάλο και εκπληκτικά νόστιμα. Η πρόσβαση στην περιοχή γίνονταν είτε με τα πόδια, είτε με τα γαϊδουράκια. Η καλλιέργεια του αμπελιού κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια με δεκάδες τόνους σταφίδας να παράγονται στην περιοχή, ακόμα και σήμερα που οι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην, η περιοχή του Μωράκη εξακολουθεί να ανταμείβει αυτούς που επενδύουν σε αυτή.
Την εκκλησία των 12 Αποστόλων είχε υιοθετήσει η οικογένεια του Μενέλαου Μαρκοδημητράκη από τις Αρχάνες. Από το 1958 και έπειτα κάθε άνοιξη άσπριζαν τον ναό, καθάριζαν τον περιβάλλοντα χώρο από τα κλαδιά και στις 30 Ιουνίου έκαναν το πανηγύρι των 12 Αποστόλων. Κατά την ανακαίνιση του ναού, ο Αντώνιος Μαρκοδημητράκης γιος του Μενέλαου, δούλεψε εθελοντικά και σκληρά, κουβαλώντας τα οικοδομικά υλικά από την περιοχή του κάμπου Χατζηδάκη, είτε με την πλάτη, είτε με το γαϊδουράκι, τότε ήταν 18 ετών. Δεν ξέρω ακριβώς πότε, αλλά ο ίδιος μου είχε πει ότι έκρινε καλό, να φυτέψει μερικά κυπαρίσσια μπροστά και γύρο από τον ναό, φύτεψε 13 κυπαρίσσια αρσενικά και θηλυκά, σήμερα υπάρχουν στον χώρο τα 9 από αυτά.
Τα κυπαρίσσια που φύτεψε ο Αντώνιος Μαρκοδημητράκης, προσδίδουν στον χώρο μια όαση δροσιάς το καλοκαίρι, το μάτι χτυπάει αμέσως στο σημείο του ναού αν είσαι στην απέναντι πλαγιά και δημιουργούν μια ιερότητα στον χώρο.
Στην πύλη της εκκλησίας που είναι από την δύση, πάνω αριστερά, υπάρχει μία επιγραφή, σε αυτή αναγράφονται τα ονόματα του ιερέα, π. Γεώργιος Απαλάκης, του Μενελάου Μαρκοδημητράκη, του Εμμ Καπετανάκη, του Μύρ Χιλετζάκη, του Ιωάν Λυδάκη, και του Ευάγ Ορφανουδάκη, που ήταν στην επιτροπή ανακαίνισης του ναού.
Αναγράφετε επίσης το όνομα του Πέτρου Μαυράκη από την Αμερική, με καταγωγή από το βαθύπετρο, ο οποίος στήριξε οικονομικά την ανακαίνιση του ναού, μάλιστα ήταν αδελφός της Παρασκευής Μαυράκη συζύγου του Μενελάου Μαρκοδημητράκη.
Κάτι που ξεχωρίζει σε αυτό το ξωκκλήσι, είναι η καμπάνα του, πρόκειται για μισή βόμβα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, την οποία έδωσε ο Μιχάλης Κουτράκης η Κούτρης από τις Αρχάνες.
Τις πληροφορίες, μου τις έδωσαν ο Αντώνιος Μαρκοδημητράκης, ο Νίκος Χριστινίδης δάσκαλος από τις Αρχάνες, η Παρασκευή Μαρκοδημητράκη και ο Ιωάννης Μαρκοδημητράκης πρώτος γιος του Μενελάου Μαρκοδημητράκη, καθώς και μερικές Αρχανιώτισσες, τους οποίους ευχαριστώ όλους πολύ.
