Σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 

Θεωρήθηκε απαραίτητη η έκδοση αυτού του βιβλίου, για κατατοπισμό των επισκεπτών από υπεύθυνη πηγή, με όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες, για το ιστορικό, το σχηματισμό και το περιεχόμενο του περίφημου σπηλαίου Περάματος Ιωαννίνων.

Ο πλουσιότατος στολισμός, που καλύπτει τις οροφές, τα δάπεδα και τους τοίχους των αναρίθμητων θαλάμων του, συναγωνίζεται σε ομορφιά τα καλύτερα σπήλαια των Βαλκανίων.

Τα τεράστια «Αρμόνια» και «Κυπαρίσσια» οι «Κάκτοι» και «Γκλυσίνιες», το «Πέπλο και ο Μανδύας» του Πλούτωνα και της Περσεφόνης, η «Λίμνη με τα Νούφαρα», ο «Εξώστης με τις λαμπάδες», το «Τέμπλο» και ο «Βωμός» και το μοναδικό στο κόσμο δημιούργημα της φύσης «ο Σταυρός», είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά κοσμήματα του Σπηλαίου.

Ακόμη θεωρήθηκε σαν μοναδικό στο είδος του, για τη μεγάλη ποικιλία του στολισμού του.

Σε δεκαεννιά φθάνουν τα είδη των σταλακτιτών και σταλαγμιτών του, ενώ σε άλλα σπήλαια δεν ξεπερνούν τα δέκα.

Πώς ήταν δυνατό το σπήλαιο να αφήσει ασυγκίνητο το Σωματείο «Οι φίλοι των Ιωαννίνων», που ιδρύθηκε το 1955 με σκοπό την εκτέλεση έργων στα Γιάννινα και τη περιοχή τους, για τη γενική εξύψωση του τόπου;

Για πρώτο έργο στο σκοπό του όρισε τη τουριστική

αξιοποίηση του σπηλαίου Περάματος και το πέτυχε.

Έτσι, τα Γιάννινα που ήταν κάποτε «η πρώτη πόλη στ’ άρματα, τα πλούτη και τα γράμματα», είχε καταντήσει μια ξεχασμένη αρχοντική πόλη, παρά τους θρύλους, την ιστορία της και τις φυσικές καλλονές της.

Μετά την αξιοποίηση του σπηλαίου, που δέχεται κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες, τα Γιάννινα συγκαταλέγονται ανάμεσα στις πρώτες σε τουριστική κίνηση πόλεις της Ελλάδας.

ΑΝΝΑ ΠΕΤΡΟΧΕΙΛΟΥ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο άνθρωπος από την εμφάνιση του στη γη, έδειξε θαυμασμό και λατρεία, για όλα τα φυσικά φαινόμενα, που την ύπαρξή τους δεν μπορούσε να εξηγήσει με το μη ανεπτυγμένο τότε μυαλό του.

Η πρώτη του κατοικία ήταν τα σπήλαια. Έμεινε έκπληκτος μπροστά στα πέτρινα κατασκευάσματα που μοιάζουν με εξωτικές ανθρώπινες μορφές, ζώα και λουλούδια. Εξοικειώθηκε με αυτά, δε τα κατάστρεψε -όπως πολύ συχνά συμβαίνει σήμερα- αλλά αντίθετα, τα θεώρησε σαν ανώτερα όντα και τα λάτρεψε για θεότητες.

Με τη πάροδο των χρόνων και την ανάπτυξη του πολιτισμού πολύ αργότερα, όπου οικοδομήθηκαν παλάτια και ναοί περίλαμπρης τέχνης, η πρωτόγονη παράδοση της λατρείας θεοτήτων μέσα στα σπήλαια συνεχίστηκε.

Ακόμη και σήμερα, η χριστιανοσύνη, σε πολλά σπήλαια λατρεύει τους τιμώμενους άγιους των περιοχών τους.

Μα μήπως η επίσκεψη στα σπήλαια σε όλο το κόσμο, από εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο, δεν είναι μια θρησκευτική εκδήλωση θαυμασμού και ένα προσκύνημα, προς τη Θεά-Φύση, σαν συνέχεια των εκδηλώσεων των πρωτόγονων ανθρώπων, αλλά, ευσυνείδητα τώρα;

Αυτή είχε την υπομονή να δουλέψει επί χιλιάδες χρόνια ασταμάτητα, για να μας δώσει με τόση απλοχεριά τα πέτρινα αυτά στολίδια, που εκπέμπουν τόση λαμπράδα μέσα στα βαθειά σκοτάδια των σπλάχνων της, που τα λέμε σπήλαια.

‘ Ενα τέτοιο τριώροφο υπόγειο παλάτι, με ασύγκριτες ομορφιές και θαυμαστά στολίδια, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ωραιότερα των Βαλκανίων, φιλοτέχνησε η φύση στα σπλάχνα του πάμφτωχου -φαινομενικά- λόφου Γκορίτσα, που στεφανώνει το γραφικό χωριό Πέραμα. Τα πόδια του λούζει η λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων, που έγινε ξακουστή με το θρύλο της Κυρά Φροσύνης.

Τα στολίδια που διάλεξε γι αυτό, ήταν από τα καλύτερα και τα πλουσιότερα. Σε άλλα σπήλαια δε φτιάχνει περισσότερα από 6-10 είδη σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Σε αυτό έφτιαξε 19 είδη! Φαίνεται πως είναι το χαϊδεμένο της.

Υπάρχουν σταλακτίτες κατακόρυφοι, παραπετασμοτοειδής, ροπαλοειδείς, μαστοειδείς, σφαιροειδείς, μέδου­σες, διόκοι και ανόμαλης ανάπτυξης, σαν λαιμοί πελαργών. Σταλαγμίτες δενδροειδείς, κάκτοι, φιαλωτοί, ανθόμορφοι, λαμπαδοειδείς, λοφοειδείς, κεφαλωτοί, ψηφιδωτοί, κηρο­πήγια, ροόμορφοι και μαργαριτάρια, που καλύπτουν τις οροφές, τους τοίχους και τα δάπεδα των αμέτρητων θαλάμων του.

Δεν λείπουν και τα υγρά στοιχεία. Οι γραφικές λιμνούλες, που στα καθαρά ακύμαντα νερά τους, καθρε­φτίζονται τα αλαβάστρινα στόλια του σπηλαίου.

Οι σταλακτίτες σχηματίστηκαν από τα νερά της βροχής, που, εισχωρώντας στη γη από τις σχισμές των πετρωμάτων ασβεστολιθικών -κατά κανόνα- παρασύρουν μικρό ποσοστό αλάτων (ανθρακικό ασβέστιο 03 Οο 3) εξ αιτίας της διαλυτικής ικανότητας τους.

’ Όταν οι πρώτες σταγόνες φθάσουν στην οροφή του σπηλαίου, αφήνουν γύρω τους λίγο από το στερεό υλικό (ανθρακικό ασβέστιο) που παράσυρει μαζύ τους, κατά τον ίδιο τρόπο θα ενεργήσουν και οι άλλες σταγόνες που θα ακολουθήσουν.

Όπως είναι φυσικό, οι πρώτες σταγόνες, με το σπρώξιμο των επόμενων, θα πέσουν στο δάπεδο και τότε αρχίζουν να αναπτύσσονται οι σταλαγμίτες. ’ Όταν ενωθούν σχηματίζουν κολώνες. Σειρές από κολώνες και σταλαγμίτες σχηματίζουν τοίχους, που χωρίζουν τα σπήλαια σε θαλάμους. Ανάλογα με τη ταχύτητα σταγονορροής, ύψος οροφής και κλιματολογικές συνθήκες, σχηματίζονται τα διάφορα είδη σταλακτιτικού στολισμού. Τα χρώματα τους οφείλονται στο υλικό του υπερκείμενου εδάφους.

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Βρίσκεται στα Νότια κράσπεδα του λόφου Γκορίτσα, στο ψηλότερο σημείο του κέντρου του χωριού Πέραμα, δέκα μέτρα υψηλότερα από τη μέση στάθμη της λίμνης Παμβώτιδας και σε υψόμετρο 480 μ. ‘ Έχει αριθ. μητρώου ΕΣΕ (Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία) 167.

Το χωριό Πέραμα συνδέεται με τα Ιωάννινα με ασφαλτόστρωτη οδό 4 χιλιομέτρων.

Παλαιοί κάτοικοι των Ιωαννίνων, διηγούνται, ότι η είσοδος του σπηλαίου ήταν γνωστή πριν από το 1900 και ότι ο μπέης Χολιάση Εφέντης την έκλεισε το 1907 για λόγους ασφάλειας.

Από τότε, όμως, τίποτα δε θύμιζε την ύπαρξη του. Γνωστό έγινε κατά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο (1940) από την ακόλουθη αιτία:

Οι κάτοικοι του χωριού Περάματος, για να προφυλαχθούν από τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων, κρύβονταν στα κοιλώματα του λόφου Γκορίτσα, που άλλοτε μόνο αλεπούδες φιλοξενούσαν και κάθε φορά, προσπαθούσαν να τα μεγαλώσουν σκάβοντας τα σιγά-σιγά, για περισσότερη ασφάλεια.

Ανάμεσα τους και ο γιος του μπάρμπα Γιάννη Κοντογιάννη, -πιτσιρικάς τότε- θέλησε να μιμηθεί τους μεγάλους. ‘ Όπως έσκαβε μ’ ένα ξύλο, αισθάνθηκε το χεράκι του να χώνεται σε τρύπα.

Τα φερτά υλικά -πέτρες, χώματα-που είχαν συσωρευθεΐ στο σημείο αυτό, πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια, φράζοντας την είσοδο του σπηλαίου, παραμερίστηκαν και αποκαλύφθηκε στα έκπληκτα μάτια των χωρικών, ο πρώτος θάλαμος του, ωραίο και ασφαλές καταφύγιο με πολλές τρύπες προς διάφορες κατευθύνσεις.

Το εσωτερικό του όμως παρέμεινε άγνωστο, από το φόβο που προκαλούσε, γιατί έπρεπε να προχωρήσει κανείς έρποντας επί 100 μ. περίπου, για να φθάσει σε θαλάμους με ψηλές οροφές.

Μετά το πόλεμο, ο πρώτος θάλαμος χρησιμοποιήθηκε από τον ιδιοκτήτη του χώρου σαν… χοιροστάσιο!!! ‘ Έτσι το βρήκε το 1951 περνώντας από κει τυχαία, ο Γιάννης Πετρόχειλος. Εισχώρησε σ’ αυτό και θαύμαζε επί ατέ­λειωτες ώρες το έξοχο αριστούργημα της ελληνικής φύσης, το πρώτο σε μέγεθος και ομορφιά, που συναντούσε στον τόπο μας.

Εζήτησε αμέσως να προστατευθεί το σπήλαιο από τον τότε Νομάρχη Ιωαννίνων κ. Κιτσίδη.

Όμως, οι πρώτες εντυπώσεις εξαφανίστηκαν ύστερα από την αποκάλυψη των νέων διαμερισμάτων, που συνεχώς ανακαλύπταμε κατά τις εξερευνήσεις 1953-1956.

Οι μεγαλόπρεποι διάδρομοι, οι εκτεταμένοι θάλαμοι, ο πλούσιος και πρωτόφαντος στολισμός του, αιχμαλώτισαν τη σκέψη μας και άφησαν ελεύθερη μόνο τη φαντασία να οργιάσει. Σκεφθήκαμε ότι σε τέτοια παλάτια, μόνο χθόνιοι θεοί πρέπει να κατοικούν, γι’ αυτό το αφιερώσαμε στο Πλούτωνα και τη Περσεφόνη.

Το σπήλαιο καλύπτει έκταση 14.800 μ.² (τετραγωνικά). Η θερμοκρασία του αέρα του είναι 18° Κελσίου. Των νερών των μικρών λιμνών του 14° Κελσίου. Η σκληρότητα τους είναι 18° Γαλλικών με Ρ.Η. 5,5. Η υγρασία του 100%. Το μήκος των διαδρόμων της τουριστικής διαδρομής είναι 1.100 μ. Η υψομετρική διαφορά από την είσοδο ως την έξοδο είναι 25 μ. περίπου.

‘ Ύστερα από βιοσπηλαιολογικές έρευνες που πραγμα­τοποίησε ο Σουηδός καθηγητής Κ. Lindberg διαπιστώθηκε ότι στο σπήλαιο ζουν έντομα των παρακάτω γενών: Oligichetes, Arpacticide (Maraenobiotus Brucei Carpatvic-us Chappuic) Aselides, Isopodes Terrestres, Amphipodes, Diplopodes Collemboles, Arachnides Acariens και νύμφες από διάφορα έντομα.

Σ’ αυτό βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Γιάννη Πετρόχειλο ένα νέο είδος δολιχόποδων και μελετήθηκε από το Γάλλο Βιοσπηλαιολόγο Chappuis που το ονόμασε «Διλιχόποδο Πετρεχευλόζι» προς τιμήν αυτού που το ανακάλυψε.

Επίσης σ’ αυτό το σπήλαιο βρέθηκε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, χαυλιόδοντας σπηλαίας άρκτου με μήκος 12 εκατοστών, από την ‘ Αννα Πετροχείλου, κατά την διάνοιξη των διαδρόμων στο θάλαμο της «λίμνης με τα Νούφαρα».

Ακολούθησαν ανασκαφές στο ίδιο σημείο από το Γιάννη Πετρόχειλο, κατά τις οποίες αποκαλύφθηκαν οστά και δόντια σπηλαίας άρκτου από ολόκληρη οικογένεια, ακόμη και γαλαξίες.

Το ζώο αυτό έζησε στο τόπο μας, πριν από 600.000 χρόνια και είχε μήκος 6 μ. Τα ευρήματα ανακοινώθηκαν στο V Διεθνές Συνέδριο του Ι.Ν.Ο.υ.Α. το Σεπτέμβριο του 1957, που πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη και Βαρκελώνη.

Ακόμη είναι το πρώτο σπήλαιο στην Ελλάδα, που

αξιοποιήθηκε τουριστικά, με την πρωτοβουλία και την οικονομική ενίσχυση του προοδευτικού Σωματείου «Οι φίλοι των ίωαννίνων».

ΣΥΝΤΟΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Αριθμός Σπηλαιολογικού Μητρώου 167.

Είναι τμήμα κοίτης υπόγειου ποταμού, που διανοίχτηκε κατά τη προτεταρτογενή εποχή ηλικίας 1.500.000 χρόνων περίπου. (I. Πετρόχειλος).

Βρίσκεται στο λόφο Γκορίτσα, Περάματος Ιωαννίνων. Με τα Ιωάννινα συνδέεται με ασφαλτόστρωτο αμαξιτό δρόμο με μήκος 4 χιλμ.

Η ανακάλυψη του έγινε το 1940 από τυχαία σύμπτωση. Κατά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, ο πρώτος θάλαμος του χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους Περάματος ως καταφύγιο.

Πρώτη αναγνωριστική έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Γεωλόγο-Σπηλαιολόγο Γιάννη Πετρόχειλο το 1951. Δεύτερη έρευνα ακολούθησε από τους Γιάννη και Αννα Πετροχείλου, Νίκο και Λίζα Ζέρβα (μέλη της ΕΣΕ) και έγινε μερική χαρτογράφηση, από την Αννα Πετροχείλου, τον Ιούλιο του 1952.

Η συστηματική εξερεύνηση και μελέτη τουριστικής αξιοποίησης του πραγματοποιήθηκε από το ζεύγος I. και Α. Πετροχείλου.

Η γεωλογική μελέτη του, από το Γιάννη Πετρόχειλο. Η αποτύπωση κάτοψης του από την Αννα Πετροχείλου το 1955-1956.

Χαρακτηρίσθηκε ως ένα από τα ωραιότερα οριζόντια σπήλαια των Βαλκανίων.

Ο στολισμός του αποτελείται από 19 ειδών σταλακτιτικές μορφές.

Η θερμοκρασία του αέρα του είναι 18° V. Των νερών των λιμνών του 14° Ο.

Η σκληρότητα των νερών τους είναι 18° Γαλλικών με ΡΗ 5,5.

Η υγρασία του 100%.

Η υψομετρική διαφορά από την είσοδο ως την έξοδο είναι 25 μ.

Η τουριστική διαδρομή του έχει μήκος 1.100 μ.

Η έκταση που καλύπτει, είναι 14.800 τετραγ. μέτρα. Οι εξερευνητές του το αφιέρωσαν στους χθόνιους θεούς Πλούτωνα και Περσεφόνη.

Η τουριστική αξιοποίηση του άρχισε το 1956.

Τις πρώτες δαπάνες διέθεσε το Σωματείο «Οι φίλοι των Ιωαννίνων».

Βοήθησαν, ο τότε Δήμαρχος Ιωαννίνων Γρηγόρης Σακκάς, τα τεχνικά γραφεία Σταύρου και Τσουβαλίδη – Καλογεράκη, όπως επίσης και οι Δημόσιες και Στρατιω­τικές αρχές.

Οι υπόλοιπες δαπάνες διατέθηκαν από τη Κοινότητα Περάματος.

Οι κάτοικοι Περάματος συμβάλανε με προσωπική εργασία.

Η μελέτη ηλεκτροφωτισμού -από τεχνική πλευρά- εκπονήθηκε από τον Ηλεκτρολόγο-Μηχανολόγο I. Ζαρίκο. Από καλλιτεχνική πλευρά διαρρυθμίσθηκε από την Αννα Πετροχείλου. Οι δαπάνες διατέθηκαν από τον ΕΟΤ με εντολή του Υπουργείου Προεδρίας

Κυβερνήσεως.

Η επίβλεψη των έργων τουριστικής αξιοποίησης πραγματοποίηθηκε από τον Δ. Λιάγκο (μέλος της ΕΣΕ) μερικά και από την Α. Πετροχείλου γενικά, ανιδιώτελα. Η τεχνητή διάνοιξη εξόδου, πραγματοποιήθηκε με υπόδειξη και καθοδήγηση της ‘ Αννας Πετροχείλου, με βάση την εκπονηθείσα, από την ίδια, κάτοψη του σπηλαίου.

Κατά τη διάνοιξη των διαδρόμων του (1956) βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, χαυλιόδοντας σπηλαίας αρκούδας, με μήκος 12 εκατοστών, από την Αννα Πετροχείλου.

Ακολούθησαν ανασκαφές από το Γιάννη Πετρόχειλο, που αποκαλύφθηκαν οστά και δόντια ολόκληρης οικογένειας του ίδιου ζώου.

Ανακοινώθηκαν στο Διεθνές Συνέδριο του Τεταρτογε­νούς στη Μαδρίτη το 1957.

Διοικείται από τον «Οργανισμό Σπηλαίου Περάματος» που ιδρύθηκε το 1960 με βασιλικό διάταγμα.

Το Συμβούλιο αποτελούν: Ο Πρόεδρος και τρία μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου, ένας εκπρόσωπος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, ένας τεχνικός της Νομαρχίας Ιωαννίνων και ένας εκπρόσωπος του Τοπικού Τουρισμού.

ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Από τον τότε Δήμαρχο Ιωαννίνων Γρηγόρη Σακκά, χρυσά μετάλλια: στον Γιάννη Πετρόχειλο, την Άννα Πετροχείλου, το Σωματείο «Οι φίλοι των Ιωαννίνων». Σωματείο «Οι φίλοι των Ιωαννίνων»: Αργυρό Βραχιόλι με

αφιέρωση στην Άννα Πετροχείλου.

– Κοινότητα Περάματος: Ανάρτηση μαρμάρινης αναμνη­στικής πλάκας πάνω από την είσοδο του σπηλαίου με περιεχόμενο:

ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΟΝ ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΤΗ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕ­ΨΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΩΝ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΑΝΝΑΣ ΠΕΤΡΟ- ΧΕΙΛΟΥ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙ ΑΡΧΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΙΗ- ΝΟΙΞΑΝ ΔΙΕΣΚΕΥΑΣΑΝ ΚΑΙ ΗΡΞΑΝΤΟ ΕΞΩΡΑ Ι ΖΟ- ΝΤΕΣ ΤΟ ΣΓΙΗΛΑΙΟΝ ΤΟΥΤΟ ΕΝ ΕΤΕΙ 1956.

– Οργανισμός Σπηλαίου Περάματος: Τοποθέτησε μέσα στο σπήλαιο χάλκινη προτομή του Γιάννη Πετροχείλου, στη Πλατεία του «Ουράνιου θόλου» το 1973. Επίσης η Κοινότης Περάματος ονόμασε μια πλατεία της I. και Α. Πετροχείλου.

ΤΙ ΒΛΕΠΟΜΕ ΚΑΤΑ ΤΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Ανεβαίνοντας τα σκαλάκια του «Πρώτου θαλάμου» αντικρίζουμε -κατά σειρά- κολώνες που θυμίζουν τεράστιους κορμούς ελιάς.

Πίσω από τη δεξιά κολόνα αρχίζουν οι «Κατακόμβες», με υποβλητικό στολισμό και διάχυτο μυστήριο, που προκαλούν δέος. Τελειώνουν στο «Γραφικό δασάκι» γεμάτο δένδρα… «Νάνους», που παρουσιάζει θαυμάσια εικόνα με τα λογής-λογής συμπλέγματα του.

Μια σκαλισμένη σε βράχο σκάλα, με αριστουργηματικά στολισμένο περιβάλλον, που από κάτω της διανοίγεται ο «Κάτω όροφος» οδηγεί στο «Διάδρομο των Ανακτόρων». Για περιστύχιο έχει αλαβάστρινες κολώνες, όλες με θαυμάσια αραβουργήματα. Στο τέλος του η «Ωραία Πύλη», πλαισιωμένη με θαυμάσιους παραπετασματοειδείς σταλα­κτίτες, οδηγεί στα «Βασιλικά Ανάκτορα».

Το όνομα αυτού του θαλάμου δικαιολογείται, αφού έχει διαστάσεις 90×70 μέτρα!

Το θέαμα που αντικρύζομε είναι απερίγραπτο!…

Μπροστά μας ξανοίγεται μια απεραντοσύνη με κρυστάλλινα λουλούδια στο δάπεδο και παραπετάσματα στην οροφή, που με το μέγεθος τους κλείνουν περάσματα… Χιλιάδες πολυέλαιοι, κρέμονται σε διάφορα σημεία της οροφής λαμπυρίζοντας κάτω από το φως των λαμπτήρων.

Το μεγαλύτερο από τα τρία «Αρμόνια» του, που σχηματίσθηκαν από σωληνωτούς σταλακτίτες, έχει διάμε­τρο 6 μέτρα.

Πίσω τους βρίσκεται το «Απολιθωμένο δάσος» με σφαιροειδείς σαν ραπανάκια σταλακτίτες και άλλους σαν καρότα, που κρέμονται κατά χιλιάδες από την οροφή του.

Απέναντι τους βρίσκεται η «Θημωνιά» ένας πελώριος σταλαγμίτης, που φθάνει ως την οροφή και, πλάι της δεξιάς, ,το «Τζαμί του Αλή Πασά». Είναι μικρότερος σταλαγμίτης από τον πρώτο, πάνω του όμως έχουν αναπτυχθεί άλλοι σταλαγμίτες, σαν οβελίσκοι. Τους πλαισιώνουν «ανθόμορφοι» σταλαγμίτες, πανύψηλα «Κυπαρίσ­σια» και κατάλευκα «Παραπετάσματα».

Το καταπληκτικό όμως απ’ όλα είναι το «Παρεκκλίσι» του, που βρίσκεται στο δεξιό του τέλος σε πλουσιώτατα στολισμένο περιβάλλον και έχει στη μέση ένα σταυρό!… Πάνω του κρέμονται σταλακτίτες «ανώμαλης ανάπτυξης», (στραβοί) σαν λαιμοί πελαργών, που λες ότι σκύβουν να τον προσκυνήσουν.!!

Ο «Σταυρός» είναι μοναδικό στον κόσμο φυσικό δημιούργημα. Αφορμή του σχηματισμού του από τη Μητέρα Φύση, στάθηκε μια τυχαία σύμπτωση.

«Ο διχαλωτός σταλαγμίτης» που αναπτύσσονταν από τις σταγόνες δυό σταλακτιτών, δέχθηκε κάποτε την άκρη του ενός, που έσπασε από κάποια αιτία. Αντί όμως να πέσει κάτω, όπως πολλοί άλλοι, στερεώθηκε ανάμεσα στις δυό κορυφές του σταλαγμίτη. Οι σταγόνες που ακολούθη­σαν, κόλλησαν πρώτα το σταλακτίτη και μετά συνέχισαν την ανάπτυξη του σταλαγμίτη σχηματίζοντας ένα θαυμάσιο σταυρό.

Από τη πλατεία του, όπως διαμορφώθηκε έτσι το ψηλότερο σημείο τών «Βασιλικών Ανακτόρων» απολαμβά­νουμε ένα ασύλληπτο θέαμα: μια καταπληκτική δύση και ανατολή ηλίου, με αυτόματα εναλλασσόμενο έγχρωμο κρυφό φωτισμό, που μας μεταφέρει για λίγο σε παραμυθέ­νιους κόσμους, με εξωτικές μορφές, όπως •παρουσιάζο­νται οι συλουέτες των σταλαγμιτών.

Συνεπαρμένος κανείς περνά από το «Σπασμένο δένδρο». Είναι πανύψηλος σταλαγμίτης που έσπασε στα δύο από κάποια αιτία και, η κορυφή του ακούμπησε στο πλάι του βράχου σχηματίζοντας γέφυρα. Η σταγονοροή πού τον τροφοδοτούσε κόλλησε το σπάσιμο και ανέπτυξε στο ίδιο σημείο άλλο σταλαγμίτη. Είναι και αυτό ένα από τα σπάνια στολίδια αυτού του θαλάμου.

Για να φθάσουμε στα «Ανάκτωρα της Περσεφόνης» θα περάσουμε πρώτα ανάμεσα από «Κυπαρίσσια» και ωραιό­τατους «Κάκτους». Είναι χαρακτηριστικά για τη λεπτότητα του στολισμού τους. Εδώ είναι κρεμασμένο το «Πέπλο» της Περσεφόνης, ένας παραπετασματοειδής σταλακτίτης με χαριτωμένες πτυχώσεις.

Πέρα στο τοίχο, προβάλλει το «Λευκό Αρμόνιο» της (σωληνωτοί σταλακτίτες) και μπροστά, πάνοπλοι και ακοί­μητοι, στέκονται οι «Φρουροί» της (ακανθωτοί σταλαγμί­τες). Πιό κάτω η «Κάβα» της με σειρά τα μπουκάλια με το… νέκταρ, (φιαλωτοί σταλαγμίτες) για να προσφέρει στον Πλούτωνα, το θεϊκό σύζυγο της, που τα ανάκτορα του βρίσκονται λίγο πιο κάτω.

Τα δύο «Ανάκτορα» χωρίζονται από το «Προθάλαμο» τους, με πλουσιώτατο στολισμό. Δεξιά του το «Απολιθωμέ- νο δάσος».

Στα «Ανάκτωρα του Πλούτωνα» η φύση δούλεψε για ναι γίνει ο στολισμός σοβαρώτερος.

Το κατακόκκινο «Αρμόνιο» του είναι μοναδικό, τόσο σε επιβλητική εμφάνιση, όσο και σε μέγεθος. Ο «Πύργος» του έχει γύρω τάφρο. Μια θαυμάσια «Φάτνη» βρίσκεται κάπου εκεί κοντά (λοφοειδής σταλαγμίτης) και πλάϊ της κρέμεται μιά τεράστια «Μέδουσα». Τα «Ιδιαίτερα διαμερί­σματα» του είναι χωρισμένα με σταλαγμιτικά κιγλιδώμάτα. Έχουν θαυμάσιες αποχρώσεις από το κόκκινο ως το λευκό, το αλαβάστρινο.

Πίσω από το «Αρμόνιο» του αρχίζουν οι «Ριζώνες». Είναι κλιμακωτές λιθωματικές λεκάνες, που γεμίζουν με νερά κατά την εποχή των βραχοπτώσεων. Πάνω τους κρέμονται ροπαλοειδείς σταλακτίτες.

Προς το τέλος των «Ανακτόρων του Πλούτωνα» -αριστερά- διανοίγεται παράλληλος θάλαμος με «Μαστο­ειδείς» σταλακτίτες και «Κεφάλωτούς» σταλαγμίτες.

Αυτά τα είδη σταλαγμιτών και σταλακτιτών σχηματίσθη- καν εξ αιτίας του πλημμυρίσματος του χώρου από εποχιακά νερά.

Οι «Ροπαλοειδείς» σταλαγμίτες, που κρέμονται από την οροφή του επόμενου διαμερίσματος, μοιάζουν με τσαμπιά γλυτσίνιας, γΓ αυτό και ονομάσθηκαε «Θάλαμος της Γλυτσίνιας».

Από τη «Καλλιτεχνική Σκάλα» -έτσι ονομάσθηκε, γιατί καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια να μην αλλάξει το περιβάλλον της από ογκόλιθους- φθάνομε στη «Νεκρή Πολιτεία» με τους κατεστραμμένους από το διοξείδιο του άνθρακα σταλαγμίτες. Αυτό προκλήθηκε από τη ζύμωση του γουανό (κόπρου) των νυχτερίδων, που άλλοτε βρίσκονταν κατά χιλιάδες σ’ αυτό το σημείο. Στο τέλος της

βρίσκεται η «Νέα Πολιτεία» με το θαυμάσιο και πολύχρωμο στολισμό της, που αποτελείται από ωραιότατους «λοφοειδείς» σταλαγμίτες, που λαμπυρίζουν στο φως λες και τους στόλισαν με διαμάντια!

Πάνω τους κρέμονται πολύχρωμες «Μέδουσες». Ο τοίχος της είναι καλυμμένος με λεπτότατα και πολύχρωμα αραβουργήματα. Στο τέλος της οροφής της -ύψος 6 μέτρα περίπου- διανοίγεται θάλαμος αρκετά ευρύχωρος-τρίτος όροφος- με ωραιότατο επίσης στολισμό.

Η εξερεύνηση του πραγματοποιήθηκε κατά τον ακό­λουθο τρόπο: Στην άκρη σχοινιού δέθηκε γάντζος, που στη βάση του προστέθηκε «καραπίνερ» χαλκάς αναρρίχη­σης. Με επιτυχές «τίναγμα» ο γάντζος στερεώθηκε στη βάση της εισόδου του θαλάμου. Στο καραμπίνερ είχε περαστεί σχοινί, που στην μια του άκρη είχε προσδεθεί σχοινόσκαλα. Με το τράβηγμα της άλλης άκρης του σχοινιού η σχοινόσκαλα έφθασε στην είσοδο του θαλάμου. Με το στερέωμα του σχοινιού σε βράχο, η σχοινόσκαλα θεωρήθηκε ασφαλής. Δυσκολία παρουσιάσθηκε στην από­σπαση του γάντζου, γιατί με το βάρος του σώματος του ερευνητή, κατά το ανέβασμα και κατέβασμα, είχε στερεω­θεί περισσότερο από το προσδοκούμενο.

Μετά τη «Νέα πολιτεία» διανοίγονται δυό παράλληλοι θάλαμοι: ο «Θάλαμος του Πλάτανου» -προς τα δεξιά- με μεγάλη κολώνα στο κέντρο του και σταλακτίτες στην οροφή του, που μοιάζουν καταπληκτικά με πλάτανο και, ο «Θάλαμος του Ψηφιδωτού Κηροπηγίου» -προς τα αριστε­ρά- χωρισμένος από στύλους σε μικρότερα διαμερίσματα. Οι ψηφίδες γύρω από το σταλαγμίτη, που μοιάζει με λαμπάδα σε κηροπήγιο, σχηματίσθηκαν από τα νερά, που περιοδικά, λιμνάζουν στο δάπεδο του και εξασφανίζονται, είτε από εξάτμιση, είτε από απορρόφηση, με βραδύ ρυθμό. Κάθε φορά που θα αδειάσει ο χώρος, θα προστεθεί νέα επένδυση στις ψηφίδες από άλατα ασβεστίου που περιέχουν τα νερά.

Η αρχική βάση τους είναι πάντα κάποιος κόκκος, άμμου, άλατα ασβεστίου κλπ. Η λεπτότητα της κατασκευής τους είναι μοναδική. Αλλά και ο σταλακτιτικός στολισμός σ’ αυτό το χώρο δεν υστερεί σε ομορφιά.

Πλήθος από τεράστιους παραπετασματοειδείς σταλακτί­τες κρέμονται από την οροφή του και άλλοι, προς το δεξιό τέλος του θαλάμου, με ανώμαλη ανάπτυξη, που μοιάζουν με κρεμασμένα πουλιά.

Μετά από μια θαυμάσια «Πύλη» αρχίζει ο θάλαμος της «Λίμνης με τα Νούφαρα» που παρουσιάζει μοναδικό στολισμό με τους «Μανδύες του Πλούτουνα» και της «Περσεφόνης» τον «Άμβωνα» και τον «Εξώστη με τις λαμπάδες». Κατάλευκες κολώνες με ψηφιδωτές βάσεις στηρίζουν την οροφή της «Λίμνης με τα Νούφαρα», που μοιάζουν να επιπλέουν στα ήσυχα νερά της.

Σ’ αυτό το θάλαμο βρέθηκαν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δόντισα και οστά σπηλαίας αρκούδας.

Ένα τεράστιο «Τέμπλο» που έχει αναπτυχθεί σ’ όλο το πλάτος του τέλους του θαλάμου -15 μ. περίπου- αποτελείται από θαυμάσιους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που σε πολλά σημεία έχουν ενωθεί σχηματίζοντας ωραιό­τατες κολώνες. Μια εξέδρα που ανεβαίνουμε, με σκαλιστά σκαλάκια, βοηθεί να περάσουμε ανάμεσα τους. Η εξέδρα εξακολουθεί και μετά το «Τέμπλο» στο «Θάλαμο του Βωμού» που ακολουθεί, έχοντας στα δεξιά του τοίχο από παραπετασματοειδείς σταλακτίτες. Με ελαφρό αντικείμε­νο όταν χτυπηθούν, δίνουν τους πιο γλυκούς μουσικούς ήχους, που έχει ακούσει κανείς μέχρι σήμερα σε σπήλαιο.

Επιβλητικός και υποβλητικός ο «Βωμός» τοποθετημέ­νος στο ψηλότερο τμήμα του θαλάμου, εντιπωσιάζει με τον ποικίλο στολισμό του.

Κατεβαίνοντας σκαλάκια δεξιά, περνούμε στον τελευ­ταίο θάλαμο, για να ανεβούμε τη «Σκάλα του Ουρανού». Στο μέσο της δεξιά, υπάρχει ανεξερεύνητο τμήμα του σπηλαίου. Η σκάλα οδηγεί στη πλατία του «Ουράνιου

Θόλου». Εδώ θεωρήθηκε το καταλληλότερο σημείο για να τοποθετηθεί η χάλκινη προτομή του αείμνηστου Γιάννη Πετρόχειλου του πρώτου εξερευνητή αυτού του σπη­λαίου.

Είναι το τελευταίο τμήμα του, πριν από την έξοδο, που διανοίχθηκε τεχνητά με μεγάλη επιτυχία από τα έξω προς τα μέσα. ‘ Ετσι αποδείχνεται με πόση ακρίβεια πραγματο- ποιήθηκε η χαρτογράφηση του.

Ένα ωραίο περίπτερο στην έξοδο του, εξυπηρετεί κάθε επισκέπτη του σπηλαίου, για ότι χρειαστεί.

Ο γραφικός δρομάκος, που διασχίζει το λόφο Γκορίτσα, θα συναντήσει το Ηρώον, για να καταλήξει στην είσοδο του σπηλαίου, δίνει στον επισκέπτη μια θαυμαστή εικόνα προς τα Γιάννινα, που μοιάζει σαν δικέφαλος αετός με ανοιγμέ­να φτερά.

Μπροστά ησυχάζει η γεμάτη θρύλους λίμνη της Κυρά Φροσύνης, με τις ονομαστές και θαυμάσια διατηρημένες τοιχογραφίες στις Βυζαντινές εκκλησούλες του, και το σημερινό Μουσείο του, όπου άλλοτε άδοξα έλειξε η… ένδοξη ζωή του Αλή Πασά.

Τέλος, το γραφικό χωριό Πέραμα, που άλλοτε υστερούσε σε εμφάνιση, σήμερα έχει εξελιχθεί, εξ αιτίας του σπηλαίου του, σε πολύ περιποιημένο ανθοχώρι, με ανε­πτυγμένη βιοτεχνία, κατά κύριο λόγο, σε κατασκευή ασημένιων αντικειμένων, σμάλτων και άλλων μετάλλινων κατασκευών.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία το σπήλαιο δέχεται πάνω από 200.000 επισκέπτες το χρόνο.

‘ Ετσι έκλεισε κύκλο η ονειρική μας διαδρομή.

ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το σπήλαιο υπήρξε διακλάδωση κοίτης υπόγειου ποταμού, που τα νερά του διαφύγανε από σχισμές και καταβόθρες προς χαμηλότερα επίπεδα. Κυρίως διαφύγα­νε προς τα πλευρά του «Θαλάμου του Σταυρού» και προς τη πλευρά της σημερινής εισόδου, που άλλοτε ήταν η μεγαλύτερη έξοδος των νερών. Αυτά με τη ροή τους παρασύρανε και φερτά υλικά, πέτρες, χώματα, τα οποία σιγά-σιγά κλείσανε όλα τα ανοίγματα.

Μετά το άδυασμα του από νερά, άρχισε ο στολισμός του και η αποκόλληση ογκόλιθων και βράχων από τις οροφές των θαλάμων του.

Σχηματίσθηκε, κατά Γιάννη Πετρόχειλο, κατά τη Προτεταρτογενή εποχή, πριν από 1.500.000 χρόνια περίπου, από διάβρωση, με διεύρυνση διακλάσεων και διαχωριστι- κών επιφανειών των στρώσεων ηωκαινικού ασβεστόλιθου της Αδριατικοϊονίου οψικής ζώνης της Ελλάδας.

Οι κατευθύνσεις των σημαντικώτερων διακλάσεων είναι Βορειονότιες, Ανατολικοδυτικές και Βορειοδυτικοα- νατολικές.

Ανάλογα με τις κυριαρχούσες διακλάσεις, το σπήλαιο χωρίζεται σε τρία χαρακτηριστικά μέρη:

Στο πρώτο κυριαρχούν οι διακλάσεις με διεύθυνση Βορειονότια και χαρακτηρίζεται από χαμηλά και στενά διαμερίσματα. Στο δεύτερο με Βορειονότια και Ανατολικο- δυτική, χαρακτηρίζεται απ(Ρπλατειά και ψηλά διαμερίσμα­τα, και στο τρίτο, με Βορειοδυτικονοτιοανατολική, που χαρακτηρίζεται από επιμήκη διαμερίσματα.

Οι πληροφορίες αντλήθηκαν  από το βιβλίο της Άννας Πετρόχειλου 1988

Σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων.

Από αυτό το δημοσίευμα λείπουν οι φωτογραφίες, ελπίζω φέτος το καλοκαίρι του 2021 να πάω να φωτογραφίσω το σπήλαιο.