Η ΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΑΝΩΝ 1936-1946
Το 1936 το Υπουργείο Παιδείας της, με τη μ΄αριθμ.12481 απόφαση-διαταγή του,την οποία αποδέχθηκε,με πλειοψηφία των μελών του, το τότε Κοινοτικό Συμβούλιο της Κοινότητας των Επ.Αρχανών,υπό την προεδρία του Ξενοφώντος Γ.Χοχλιδάκη και με τη μ΄αριθμ. 52/17-7-1936 απόφασή του, μετατρέπει αναιτίως το από το 1920 λειτουργούν 2/τάξιο ημιγυμνάσιο Αρχανών, σε ένα τετρατάξιο σχολείο γεωργικής κατεύθυνσης με την ονομασία « Αστικό Σχολείο Αρχανών», υπό την προυπόθεση να παραχωρηθεί σ΄αυτό αγρόκτημα πέντε τουλάχιστον στρεμμάτων για την πρακτική άσκηση των μαθητών του,πράγμα που δεν έγινε ποτέ.
Για να είμαστε ειλικρινείς βρήκαμε ότι από το 1928 υπήρξε σχέδιο μετατροπής του κλασσικού ημιγυμνασίου Αρχανών σε Γεωργική Σχολή με τις ευλογίες του τότε Κοινοτικού Συμβουλίου,υπό την προεδρία του δικηγόρου Νικολάου Γ.Χοχλιδάκη,της Κοινότητας.Αλλά το σχέδιο αυτό δεν προχώρησε τότε, πιθανόν γιατί δεν υπήρξε εύκολο τα βρεθούν τα στρέμματα γης που χρειαζότανε για τη δοκιμή πειραματικών καλλιεργειών από τους μαθητές.
Είναι επίσης γεγονός πως το Κ.Συμβούλιο του 1936 αρνήθηκε αρχικά αυτήν την μετατροπή, για τον λόγο ότι αφενός εστερείτο τέτοιου αγροκτήματος κ’ αφετέρου δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσει ανάλογο,πολύ περισσότερο που λόγω της στενότητας της γεωργικής ζώνης των Αρχανών οι τιμές τους ήταν πολύ υψηλές. (Απόφ.2/6/4-3-36) κι αντ΄αυτού προτιμούσε τη διατήρηση του ήδη λειτουργούντος σχολείου.
Το υπουργείο όμως επέμενε απειλητικά και μάλιστα σε περίοδο που δεν είχε ακόμη επιβληθεί η δικτατορία Μεταξά,οπότε το Κοινοτικό συμβούλιο ενέδωσε κι άλλαξε την αρχική του απόφαση,παίρνοντας την παραπάνω υποσχόμενο μάλιστα ότι όχι μόνο θα βρεί την απαιτούμενη γη,αλλά θα προσφέρει και χρήματα για τη λειτουργία του εν λόγω σχολείου.(δηλ.σε τρεις μήνες άλλαξε γνώμη!).
Το σχολείο αυτό στεγάστηκε στον όροφο του Πετρόκτιστου, όπου προηγουμένως στεγαζόταν και το ημιγυμνάσιο,αλλά με την έναρξη του πολέμου και στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής,που το σχολείο είχε επιταχτεί από τους Γερμανούς, μετεστεγάστηκε στο ισόγειο του κτιρίου «Ακρόπολις» ιδιοκτησία Ιωάννου Βλαχάκη (Βλαχογιάννη).
Η λειτουργία αυτού του σχολείου κράτησε ουσιαστικά περίπου 10 χρόνια,από τον Οκτώβριο του 1936 έως στις 14/1/1946.Τυπικά όμως μέχρι το 1950.Στο μεταξύ είχε αυτοδιαλυθεί ελλείψει μαθητών,αφού ουδέποτε το αποδέχτηκε η κοινωνία,αλλά κι αυτό το ίδιο φάνηκε κατώτερο των προσδοκιών του ιδρυτικού του νόμου.
Το αντικατέστησε το Γυμνασιακό Παράρτημα του Γυμνασίου Αρρένων Ηρακλείου,το οποίο, σε τρία χρόνια,είχε αποκτήσει τις τρεις πρώτες τάξεις.
Το τριτάξιο αυτό ημιγυμνάσιο το 1964 άρχισε να αναπτύσεται και να λειτουργεί σ’ ένα πλήρες εξατάξιο Γυμνάσιο,μέχρι που χωρίστηκε σε Γυμνάσιο και Λύκειο με τα γνωστά του μέχρι σήμερα ευεργετικά του αποτελέσματα.(βλ. «Το Πετρόκτιστο Διδακτήριο Αρχανών»,-έκδοση Συλλόγου Γονέων 1ου Δημοτικού Σχολείου Αρχανών 2003-όπου αναφέρονται και τα ονόματα των μαθητών που φοίτησαν στο Αστικό Σχολείο Αρχανών, όλα τα χρόνια της λειτουργίας του).
Θέλουμε ακόμη να προσθέσουμε ότι το 4/τάξιο Αστικό Σχολείο ήταν ανεξάρτητο, με δική του Σχολική Εφορεία και με διευθυντή τον εκάστοτε αρχαιότερο καθηγητή του.
Καθηγητές της Αστικής Σχολής Αρχανών χρημάτισαν,κατά καιρούς,η φιλόλογος Ζαφειρώ Δαφνομύλη,σύζυγος αργότερα του δασκάλου Ιωάννου Κουκουράκη,ο φυσιογνώστης Δημήτριος Τσικριτζής σύζυγος αργότερα της Ευαγγελίας Δ.Φραγκουλάκη,ο Αρχανιώτης φιλόλογος Ιωάννης Παπανικολόυ,ο μαθηματικός Μιλτιάδης Σεργάκης,ο Αρχανιώτης θεολόγος Κυριάκος Μαργαρίτης,ο Γεωπόνος Εμμανουήλ Γωνιωτάκης,ο μαθηματικός Γεώργιος Φθενάκης,σύζυγος της Πόπης Σταματάκη,ο φυσιογνώστης Ιωάννης Χουρδάκης και ο Αρχανιώτης φιλόλογος Ευάγγελος Δασκαλάκης,με την υπογραφή του οποίου, στις 7/10/1946, κλείεται οριστικά το μαθητολόγιο της εν λόγω Σχολής.
Επιστάτισσα της Σχολής η Στυλιανή Καπετανάκη, προερχόμενη από το ημιγυμνάσιο του 1920-1936.
Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής είχε επιβληθεί στους μαθητές της κι η διδασκαλία της Γερμανικής γλώσσας.
Σημείωση: Η φωτογραφία είναι του σχολ.έτους 1942-43 από το οικογενειακό αρχείο του Ηρακλή Αλ.Ουσταμανωλάκη,η οποία έχει δημοσιευθεί και στο βιβλίο του Πετρόκτιστου ,σελ.148.-
Την ίδια φωτογραφία δημοσίευσε πρόσφατα στο διαδίκτυο και ο Βαγγέλης Ψαραδάκης,από το αρχείο της μητέρας του,που υπήρξε μαθήτρια της σχολής τα έτη αυτά.
Νίκος Γ.Χριστινίδης
