Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και σημαντικές ημερομηνίες.

Βενιζέλος Ελευθέριος

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο μεγαλύτερος πολιτικός της νεότερης Ελλάδας, γεννήθηκε στις Μουρνιές Χανιών Κρήτης, στις 23 Αυγούστου 1864. Η οικογένειά του εξορίστηκε, 2 χρόνια μετά, στη Σύρο, επειδή είχε λάβει μέρος στην κρητική επανάσταση του 1866, κατά των Τούρκων. Εκεί, ο Ελευθέ­ριος Βενιζέλος έμαθε τα πρώτα του γράμματα. Πατέρας του ήταν ο Κυριάκος και μητέρα του η Στυλιανή Βενιζέλου. Ο πατέρας του ήταν έμπορος και σχεδίαζε να τον κρατήσει στη δουλειά του. Όμως, ο πρόξε­νος της Ελλάδας στα Χανιά, Γεώργιος Ζυγομαλάς, ο οποίος είχε παρακολουθήσει το νεαρό Ελευθέριο, είπε στον Κυριάκο ότι έτσι θα αδικούσε το γιο του και ότι έπρεπε να τον αφήσει να συνεχίσει τις σπουδές του. Έτσι, τον έστειλε στην Αθήνα, για να σπουδάσει Νομικά. Σε ηλικία 23 ετών, ο Ελευθέριος έγινε διδάκτορας Νομικής. Μετά, επέστρεψε στην Κρήτη, όπου ασχολήθη­κε με τη δικηγορία.

Το 1891, παντρεύτηκε τη Χανιώτισσα Μαρία Ελευθερίου, η οποία πέθανε 3 χρόνια μετά, αφού, στο μεταξύ, απέκτησαν 2 γιους, τον Κυριάκο και το Σοφοκλή. Το 1921, ξαναπαντρεύτηκε την Έλενα Σκυλίτση, κόρη ενός πάρα πολύ πλούσιου Χιώτη, εγκατεστημένου στο Λονδίνο.

Μετά την κατάργηση των προνομίων της Κρήτης από το Σουλ­τάνο, ο Βενιζέλος ανέλαβε την ηγεσία της επανάστασης, η οποία είχε ως αίτημα την παραχώρηση, από τους Οθωμανούς, αυτονο­μίας στο νησί, με ύπατο αρμοστή τον πρίγκιπα Γεώργιο. Ακολού­θησαν εκλογές. Ο Βενιζέλος εξελέγη βουλευτής και ανέλαβε το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Παραιτήθηκε, όμως, το 1901, γιατί δια­φώνησε με τον πρίγκιπα, ως προς την εκπόνηση φιλελεύθερου Συντάγματος. Ο Βενιζέλος, με έδρα το Θέρισο, κήρυξε επανά­σταση (1905). Νέος αρμοστής διορίστηκε ο Αλέξανδρος Ζαίμης, ο οποίος αναγκάστηκε να αποχωρήσει, γιατί η Κρητική Βουλή κήρυξε την ένωση της νήσου με την Ελλάδα (1908). Μετά τις εκλογές, τον Απρίλιο του 1909, ο Βενιζέλος έγινε πρόεδρος της Κρητικής Πολιτείας. Τον ίδιο χρόνο, μετά από πρόσκληση της ηγεσίας του Στρατιωτικού Συνδέσμου, αναμείχθηκε ενεργά στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας (Γουδί-1909).

Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1910, παραιτήθηκε από το ανώτατο αξίωμα της Κρητικής Πολιτείας, ίδρυσε το κόμμα των Φιλελευ­θέρων και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, σχημάτισε την πρώτη του κυβέρνηση. Μεταξύ των ετών 1910-1920, άρχισε να δημιουργείται μια περίοδος επιβλητικής ανόδου του Ελληνισμού, που ήταν από τις λαμπρότερες του εθνικού μας βίου. Μέσα στη δεκαετία αυτή, ο Βενιζέλος πέτυχε, με τη διορατικότητά του, ό,τι δεν ήταν δυνατόν ούτε να ονειρευτεί η ελληνική ψυχή, πριν την εποχή του μεγάλου πολιτικού. Από τον Οκτώβριο του 1910 μέχρι την κήρυξη του Α’ Βαλκανικού πολέμου (1912), πέτυχε να αναδιοργανώσει τη δικαιοσύνη και τη διοίκηση, να εδραιώσει την τάξη και την αγροτική ασφάλεια, να εξυγιάνει την οικονομία, να εφαρμόσει δικαιότερη κατανομή των φόρων και να λάβει μέτρα προστασίας των εργατών και των αγροτών. Με την εφαρ­μογή ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων, ικανοποίησε τα κοινωνικά αιτήματα της επανάστασης στο Γουδί, εξάλειψε τα υπολείμματα του φεουδαρχισμού και έδωσε νέα πνοή και κατεύθυνση στην πνευματική, κοινωνική και οικονομική εξέλιξη του ελληνικού λαού.

Στις 5 Οκτωβρίου 1912, η Ελλάδα μπήκε στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο και τα πολεμικά γεγονότα επαλήθευσαν πλήρως τις προ­βλέψεις του Βενιζέλου, τις οποίες είχε ήδη διατυπώσει 5 μήνες νωρίτερα. Στις 14 Οκτωβρίου 1913, η Κρήτη πέτυχε, τελικά, την ένωσή της με την Ελλάδα. Στο φρούριο του Φιρκά στα Χανιά, την 1η Δεκεμβρίου 1913, σε τελετή στην οποία πρωτοστάτησαν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η ελληνι­κή σημαία υψώθηκε πάνω από την Κρήτη. Οι επιτυχίες του Βενιζέλου συνεχίστηκαν. Έτσι, σε διάστημα λιγότερο από 10 μήνες, η Ελλάδα απέκτησε την Ήπειρο και τη Μακεδονία, η εδαφική της έκταση διπλασιάστηκε και ο πληθυσμός της από 2,5 εκατομμύ­ρια, πλησίασε τα 5.

Την 1η Αυγούστου 1914, κηρύχθηκε ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, που τάραξε τα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα. Ο Βενιζέλος ζήτη­σε να ταχθεί η Ελλάδα με το μέρος των συμμάχων της Αντάντ, αλλά ο νέος βασιλιάς Κωνσταντίνος διαφώνησε. Έτσι, την 21η Φεβρουάριου 1915, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε και απομακρύνθη­κε από την Ελλάδα. Κατά τα έτη 1916 και 1917, δραματικές πολι­τικές εξελίξεις έλαβαν χώρα (ο λεγόμενος διχασμός).

Την 1η Οκτωβρίου 1916, συμμαχικά στρατεύματα της Αντάντ αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Με την υποστήριξή τους, βενιζελικοί στρατιωτικοί και πολιτικοί παράγοντες συγκρότησαν την «Επιτροπή Εθνικής Αμυνας» και πραγματοποίησαν στρατιω­τικό κίνημα. Έτσι, δημιουργήθηκε το «Κράτος της Θεσσαλονί­κης» (καλοκαίρι 1916-Μάιος 1917), με ηγέτες τους Ελ. Βενιζέλο, Π. Κουντουριώτη και Π. Δαγκλή. Με την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου (20 Μαΐου 1917), την οποία επέβαλαν οι σύμμαχοι, επικράτησε η Επανάσταση της Θεσσαλονίκης και ο Βενιζέλος συμφιλιώθηκε με το βασιλιά Αλέξανδρο που διαδέχθηκε τον πατέρα του. Έτσι, η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο, με το μέρος της Αντάντ.

Το 1918, λοιπόν, ο Βενιζέλος, κύριος της κατάστασης, κατόρ­θωσε να αναδιοργανώσει και πάλι τη χώρα και το στρατό και να συντρίψει τους Γερμανοβούλγαρους στο Σκρα, στις 17 Μαΐου 1918, με αποτέλεσμα οι Βούλγαροι να ζητήσουν ανακωχή. Στις 31 Οκτωβρίου 1918, υποτάχθηκαν και οι Τούρκοι και άνοιξαν για τους συμμάχους τα Στενά. Τη 13η Νοεμβρίου 1918, το θρυλικό «Αβέρωφ» διέσχιζε τον Κεράτιο Κόλπο. Στις 22 Μαΐου 1919, οι τσολιάδες αποβιβάζονταν στη Σμύρνη και ο εθνομάρτυρας μητροπολίτης Χρυσόστομος ευλογούσε τους αποβιβαζόμενους ευζώνους.

Στις 14 Νοεμβρίου 1919, υπογράφηκε η συνθήκη του Νεϊγί και στις 28 Ιουλίου 1920, η περίφημη συνθήκη των Σεβρών. Με τις συνθήκες αυτές, ο διπλωματικός δυναμισμός και ο μεγάλος πατριωτισμός του Βενιζέλου εξασφάλισαν στην Ελλάδα τη δυτι­κή και ανατολική Θράκη και την κατοχή της δυτικής Μ. Ασίας. Έτσι, έγινε η Ελλάδα “των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών”, γεγο­νός που, δυστυχώς, δεν κράτησε για πολύ. Καθώς ο Βενιζέλος επέστρεφε, δέχτηκε δολοφονική απόπειρα από 2 απότακτους βασιλόφρονες αξιωματικούς, στο σιδηροδρομικό σταθμό του Παρισιού. Ευτυχώς, απέβη άκαρπη και έτσι ο Βενιζέλος επέ­στρεψε στην Αθήνα, όπου του έγινε αποθεωτική υποδοχή.

Στις 14 Νοεμβρίου του 1920, με πίεση των Άγγλων, προκηρύ­χθηκαν εκλογές, τις οποίες ο Βενιζέλος πίστευε ότι θα κέρδιζε, με τις επιτυχίες που διέθετε εκείνο τον καιρό. Όμως, στις 14/11/1920, ηττήθηκε και έφυγε πικραμένος για το εξωτερικό. Αποτέλεσμα της ήττας του Βενιζέλου ήταν η τρομερή κατα­στροφή του 1922. Είναι πιθανόν ότι, αν ήταν εκείνος πρωθυ­πουργός, δεν θα ακολουθούσε την πολιτική των Άγγλων και κατά συνέπεια, δεν θα είχαμε αυτή τη θλιβερή κατάληξη.

Μετά την επάνοδό του στον ομαλό πολιτικό βίο και την εκλο­γική νίκη του, το 1928, η μεγάλη προσπάθεια για την ανανέωση των κρατικών θεσμών συνεχίστηκε με ιδιαίτερη φροντίδα. Το 1933, μετά την εναντίον του δεύτερη απόπειρα δολοφονίας, ο Βενιζέλος αποσύρθηκε στα Χανιά. Από εκεί, μετά την αποτυχία του στρατιωτικού κινήματος οπαδών του, το 1935, έφυγε από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου και πέθανε το 1936. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και τάφηκε στο Ακρωτήρι Χανίων.

Η Μεγάλη Ελλάδα και ο Ελευθέριος Βενιζέλος είναι 2 ονόματα αχώριστα στην εθνική συνείδηση όλων των Ελλήνων. Πέρα από τα όρια που χαράχτηκαν από τον εθνάρχη, Ελευθέριο Βενιζέλο, ελάχιστα είχε πια να ποθήσει ο ελληνικός λαός, καθότι όλα του σχεδόν τα εθνικά όνειρα έγιναν πραγματικότητα.

Ο δήμος Ηρακλείου, όπως και πολλοί άλλοι δήμοι, σε όλη την Ελλάδα, για να τιμήσει τον κορυφαίο αυτό πολιτικό άνδρα, έστη­σε, το 1963, το άγαλμά του, στην πλατεία Ελευθερίας. Γλύπτης του είναι ο Ιωάννης Παππάς.

Το κείμενο αντλήθηκε από το βιβλίο: Κορυφαίοι Κρήτες όλων των εποχών, του Στυλιανού Νικ. Παπαδογιαννάκη δασκάλου Νοέμβριος 2009.