Σπήλαιο Αλιστράτη
Γενικά
Το σπήλαιο Αλιστράτης βρίσκεται έξι (6) χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της ομώνυμης κοινότητας, στη θέση “πετρωτό”. Σε απόσταση 250 μέτρων από το νότιο μέρος της εισόδου του σπηλαίου, περνά η σιδηροδρομική γραμμή Σερρών-Δράμας.
Παράλληλα με τη σιδηροδρομική γραμμή και νότια, σε μικρή απόσταση, υπάρχει ο ποταμός Αγγίτης. Το σπήλαιο βρίσκεται περί τα 50 χλμ. Ν. Α. των Σερρών, 25 χλμ. Ν.Δ. της Δράμας και περί τα 55 χλμ. Β.Δ. της Καβάλας.
Θεωρείται ένα από τα ωραιότερα και μεγαλύτερα της Ελλάδας, πιθανόν και της Ευρώπης, όπου η φύση θέλησε να δείξει τη μεγαλύτερη δύναμη της δημιουργίας στολισμών και σχηματισμών.
Ιστορικά
Το σπήλαιο ήταν γνωστό από πολλών ετών στους κατοίκους της γύρω περιοχής και κυρίως στους κυνηγούς, γιατί στην είσοδο υπήρχαν πολλά αγριοπερίστερα. Στη Σπηλαιολογική Εταιρεία (Ε.Σ.Ε.) έγινε γνωστό στις 19/5/75, έπειτα από σχετικό έγγραφο της
Κοινότητας Αλιστράτης. Στη συνέχεια, το Διοικητικό Συμβούλιο της Ε.Σ.Ε., κατά το μήνα Σεπτέμβριο του 1975, απέστειλε ομάδα Σπηλαιολόγων προς μελέτη. Τον Οκτώβρη του 1976 επισκέφθηκαν το σπήλαιο Αυστριακοί γεωλόγοι, στο πλαίσιο κοινού ερευνητικού προγράμματος με το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι εντυπώσεις ήταν υπέρ το δέον ενθαρρυντικές.
Το Μάιο του 1977 στάλθηκε από την ΕΣΕ εξερευνητική ομάδα Επιστημόνων, με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Συμεωνίδη, η οποία βρέθηκε προ εκπλήξεων, εξερευνώντας ένα από τα ωραιότερα σπήλαια της Ευρώπης.
Παλαιοντολογία
Τo σπήλαιο έχει μέχρι τώρα γνωστή επιφάνεια τουλάχιστον 25.000 m2, και σε πολλά σημεία της επιφάνειάς του υπάρχουν ιζήματα μικρού και μεγάλου πάχους.
Τα ιζήματα αυτά, όπως και τα ιζήματα όλων των σπηλαίων της Ελλάδας, ανήκουν στο τεταρτογενές και φυσικά η μέσα στα ιζήματα εγκλειόμενη πανίδα, ανήκει στο τεταρτογενές, δηλ. χρονολογείται περίπου από 2.000.000 έτη μέχρι σήμερα.
Σε ελάχιστα σημεία της επιφάνειας του σπηλαίου βρέθηκαν περιασβεστωμένα οστά, που ανήκουν, με μία πρόχειρη εξέταση, σε σημερινά ζώα. Πάντως στα πλούσια ιζήματα του σπηλαίου είναι πιθανόν να αντιπροσωπεύονται παλαιοντολογικά και προϊστορικά ευρήματα, κι αυτό θα αποδειχθεί αν γίνουν έρευνες, οι οποίες μπορούν να γίνουν χωρίς να παρεμποδισθεί η τουριστική αξιοποίηση του σπηλαίου.
Περιγραφή του Σπηλαίου
Πρωταρχική αιτία της γένεσης του σπηλαίου είναι η διαλυτότητα των ασβεστόλιθων της περιοχής “πετρωτού”. Η ύπαρξη διακλάσεων και επιπέδων στρώσεων διευκόλυναν τη δημιουργία του σπηλαίου με υψηλούς διαδρόμους και θαυμάσιο διάκοσμο.
Ο προθάλαμος του σπηλαίου είναι μια ωραία αίθουσα ύψους 8m. Από την αίθουσα αυτή ξεκινούν διάφορες στοές με μεγάλο ύψος και πλουσιώτατο διάκοσμο από σταλακπτες και σταλαγμίτες.
Οι κύριοι κλάδοι του σπηλαίου αναπτύσσονται δεξιά και αριστερά της εισόδου και αρχίζουν από ένα μεγάλο θάλαμο, το θάλαμο υποδοχής, που έχει διαστάσεις 60m. πλάτος, 100m μήκος και 20-30m ύψος.
Στο θάλαμο αυτό η φύση θέλησε να δείξει τη μεγαλύτερη δύναμή της σε δημιουργία στολισμών στον Ελλαδικό χώρο ή ακόμα τον Ευρωπαϊκό.
Ξεκινώντας από το θάλαμο αυτό και ακολουθώντας τη δεξιά στοά, συναντά κανείς μια νέα στοά, πλάτους 2 – 3m, όπου ο διάκοσμος εντυπωσιάζει και γίνεται διαρκώς πλουσιότερος. Εντυπωσιάζουν κυρίως οι τεράστιοι σταλακτίτες και οι μορφής παραπετάσματος στα τοιχώματα της στοάς, που είναι κατάλευκοι. Εντύπωση προκαλεί το τελείως επίπεδο του διαδρόμου. Κατά μήκος της στοάς υπάρχουν θάλαμοι με αρκετά μεγάλη επιφάνεια και πλουσιότατο διάκοσμο. Το ύψος των θαλάμων διατηρείται σταθερό, άνω των 8 – 10m, εκτός ελάχιστων περιπτώσεων.
Στο τμήμα αυτό του σπηλαίου υπάρχουν σε αφθονία λεπτές σωληνοειδείς μορφές σταλακτιτών, που προέκυψαν απ’ την ταχεία ροή του νερού. Επίσης υπάρχουν εκκεντρίτες με πολυπίκοιλα σχήματα, αναπτυσσόμενοι προς πολλές κατευθύνσεις.(άνω, κάτω, πλάγια) καθώς και διπλές ή ροπαλοειδείς ή πεπλατυσμένες ή διακλαδιζόμενες μορφές με το όνομα ελικτίτες. Στο τέλος της στοάς αυτής υπάρχει μεγάλος διάδρομος, ενώ στον τελευταίο θάλαμο παρατηρείται ένα τεράστιο συγκρότημα από σταλαγμίτες ύψους μεγαλυτέρου των 10m και πλάτους 7m.
Από την τεράστια αίθουσα (τον θάλαμο υποδοχής που αναφέρθηκε προηγουμένως) και προς τα δεξιά, ξεκινά ένας δεύτερος διάδρομος, σχεδόν παράλληλος προς τον προηγούμενο, μεγαλύτερος και πλουσιότερος σε διάκοσμο και ποικιλία μορφών.
Στη στοά αυτή συναντιόνται και μερικοί κόκκινοι σταλακτίτες, οι οποίοι έχουν χρωματισθεί από υλικά των επιφανειακών πετρωμάτων. Το ύψος της στοάς είναι και εδώ τεράστιο και φθάνει σε μερικά σημεία τα 35m περίπου. Κάπου ο διάδρομος αυτός έχει ένα μεγαλοπρεπές φράγμα από κολώνες. Σε κάποιο σημείο οι δύο μεγάλοι κύριοι διάδρομοι ενώνονται και συνεχίζουν με διαρκώς αυξανόμενο πλάτος και ύφος, ενώ από την οροφή κρέμονται τεράστιοι και μεγαλοπρεπείς σταλακτίτες, μήκους μεγαλύτερου των 15m σε ορισμένα σημεία. Σε άλλα σημεία οι σταλαγμίτες συναντούν τους πάνω απ’ αυτούς σταλακτίτες, σχηματίζοντας έτσι στήλες, άλλοτε μεμονωμένες και άλλοτε διατεταγμένες κατά σειρές.
Περπατώντας το μεγάλο διάδρομο, συναντά κανείς σε ορισμένα σημεία του τεράστιες κολώνες να σχηματίζουν φράγματα, ή διόδους εξαιρετικής ομορφιάς. Πίσω από ένα τέτοιο φράγμα υπάρχει μια νέα στοά.
Σε κάποιο σημείο υπάρχει ένας πολύ χαμηλός μικρός θάλαμος διαστάσεων 2m. πλάτους, 3m μήκους και ύψους 50 – 60cm, που είναι καταστόλιστος από πλήθος μικρών λευκών εκκεντριτών και σταλακτιτών. Πλησίον αυτού υπάρχει και άλλος μικρός θάλαμος διαστάσεων 3m X 2m X 1,5 – 2m με τον ίδιο πλούσιο διάκοσμο. Το πλήθος των μικρών κατάλευκων εκκεντριτών και σταλακτιτών εντυπωσιάζει.
Το συνολικό μήκος των γνωστών κύριων διαδρόμων, καθώς και των δευτερευόντων του σπηλαίου, ανέρχεται σε 3 χλμ. περίπου. Το δάπεδό του είναι σχεδόν οριζόντιο με μικρές κλίσεις +10% κατά μέσο όρο σε ορισμένα σημεία.
Βιοσπηλαιολογία
Υπάρχουν στο σπήλαιο οι εξής σπηλαιόβιοι οργανισμοί:
α)Δολιχόποδα, β)Μυριάποδα γ)Νυχτερίδες κ.α.
Κλιματολογικά Στοιχεία
Έπειτα από μελέτη των κλιματολογικών συνθηκών του σπηλαίου, βρέθηκε ότι επικρατεί θαυμάσιος φυσικός εξαερισμός σ’ όλα τα τμήματα αυτού. Η θερμοκρασία μέσα στο σπήλαιο, κατά μήνα Μάιο, μετρηθείσα σε πολλά σημεία του, βρέθηκε σταθερή σχεδόν στους 20° C, ενώ η υγρασία του 70 – 75%.
Το κείμενο και η φωτογραφία αντλήθηκαν από ένα φυλλάδιο της Νομαρχίας Σερρών.
