Ή όνομασία τής Ίεράπετρας

Σύμφωνα μέ τό γεωγράφο Στράβωνα, πρώτος οικιστής της θεω­ρείται ό Κύρβας, ένας άπό τούς Κορύβαντες, τούς πρώτους δηλα­δή μυθολογικά άνθρώπους, γι’ αύτό καί τό πρώτο της όνομα ήταν Κύρβα ή Κορύβα:

«Οί Κουρήτες Αιός τροφεΐς λέγονται· Κορύβαντα δέ τούτων έταϊρον Ίεραπύτνης όντα κτίστην παρά Ροδίοις παρασχεΐν πρόφασιν τοϊς Πραισίοις…» (Βιβλ. I’ κεφ. Γ’ παρ. 19 έδαφ. 472)

Ή λατρεία τών Κορυβάντων ήταν πολύ διαδεδομένη στή Μι­κρά ’Ασία καί τη Ρόδο πολλές δέ φορές ταυτίστηκαν μέ τούς Κου­ρήτες καί έτσι λατρεύτηκαν στήν Κρήτη άν καί σέ όρκους συνθη­κών τών Ίεραπυτνίων ξεχωρίζονται μέ σαφήνεια. Στή Ρόδο άπό τήν όποια ήλθε ό Κύρβας, οί Κορύβαντες ταυτίζονται μέ τούς Τελχίνες. Ό ίδιος γεωγράφος μιλώντας γιά τήν Ίεράπυτνα – τήν άρχαία δηλαδή Ίεράπετρα – καταλήγει:

«…τής δέ Ίδης λόφος Πύτνα, άφ’ ου Ίεράπυτνα ή πόλις…»

Προφανώς ό Στράβων κάνει σύγχυση καί μιλά γιά Ίδη άντί Δί­κτη.

Ό Στέφανος Βυζάντιος πού έζησε τόν 6ο μ.Χ. αιώνα γράφει στό Γεωγραφικό Λεξικό του:

«Ίεράπυτνα πόλις Κρήτης, ή πρότερον Κύρβα, εϊτα Πύτνα, είτα Κάμιρος εΐθ’ ούτως Ίεράπυτνα. Τό έθνικόν Ίεραπύτνιος» προσθέτοντας έτσι καί τίς όνομασίες Πύτνα καί Κάμιρος στήν πό­λη. Μέ τό όνομα Κάμιρος γίνεται κάτι περισσότερο άπό βέβαιη ή άνάμιξη τών Ροδίων στήν κτίση τής πόλης καί μάλιστα τών κα­τοίκων τής άρχαιότατης αύτής πόλης τής Ρόδου πού φέρνει τό ί­διο όνομα.

Άλλες παραδόσεις θέλουν κτίστες τής πόλης τούς Σημίτες,
τούς Φοίνικες, τούς Αιγύπτιους καί αύτούς τούς Δωριείς.

’Ετυμολογικά ή ιστορική όνομασία τής ‘Ιεράπετρας παράγεται άπό τό «Ιερά» καί τό «Πύτνα» πού είναι Πελασγική όνομασία τού λόφου, τής πέτρας καί άναμφίβολα δείχνει τή λατρευτική ση­μασία τού χώρου γύρω άπό τόν όποιο δημιουργήθηκε ό πρώτος οίκισμός. Δωρική άπόδοση τού όνόματός της είναι «Ίαράπυτνα». ’Αναφέρεται έπίσης άπό τόν Πλίνιο, τόν Πτολεμαίο, τόν Συνέκδη­μο τού Ιεροκλή, τά Notitiae Graecorum Episcopatum, στούς κα­ταλόγους δηλαδή τού Οικουμενικού Πατριαρχείου. ’Ακριβέστατη εϊναι ή άναφορά στήν Ίεράπετρα των Σταδιασμών, βιβλίου ναυτι­κού πού γράφτηκε στά βυζαντινά χρόνια:

«Άπό Σαμώνιον εις Ίεράν Πύδναν στάδιοι π’· πόλις έστίν

έχει όρμον έχει δε καί νήσον (ή) καλείται Χρυσέα- έχει λιμένα καί ΰδωρ».

Προφανώς έδώ τό στάδιο έχει τή σημασία τού χιλιομέτρου καί πράγματι τό Σαμώνιο, ό σημερινός Κάβο Σίδερος, άπέχει άπό τήν Ίεράπετρα περίπου 80 χιλιόμετρα.

Ή Ίεράπετρα δέν λείπει άπό κανένα κατάλογο τών 100 πόλεων τής Κρήτης, πού συνέταξαν έπώνυμοι καί άνώνυμοι συγγραφείς τό μεσαίωνα, κυρίως προσπαθώντας νά προσδιορίσουν τήν ‘Ομη­ρική «έκατόμπολη». ’Εκεί όπου παρατίθενται στοιχεία περισσότε­ρα άπό τήν παράθεση τού όνόματός τής πόλης, αύτά είναι παρμέ­να άπό τόν Στράβωνα καί τόν Στέφανο τόν Βυζάντιο. Τέλος, θά πρέπει νά άναφερθέΐ ότι σέ όρισμένους συγγραφείς ή Ίεράπετρα άπαντάται σάν Ίεράπολις καί Ιερά Πόλις.

Το κείμενο αντλήθηκε από το βιβλίο: Ιεράπετρα η νύμφη του Λιβυκού. Έκδοση Δήμου Ιεράπετρας 1982. Νίκου Π.Παπαδάκη αρχαιολόγου.

Να αναφέρω σε αυτό το σημείο ότι, δεν λέγετε πλέον το πέλαγος νότια της Κρήτης Λιβυκό, έχει μετονομαστεί σε Νότιο Κρητικό Πέλαγος.