Ο Ναπολέων και η Ιεράπετρα

Ο Ναπολέων και η Ιεράπετρα

Ακόμα και σήμερα οι ερευνητές στέκονται με σκεπτικισμό στα διάφορα στοιχεία προσπαθώντας να δώσουν απάντηση σε ένα ιστορικό πρόβλημα που έχει σχέση με το μεγάλο Γάλλο στρατη­λάτη Ναπολέοντα Βοναπάρτη και τον συνδέει με την Ιεράπετρα. Είναι θρύλος η πραγματικότητα το ότι ο Ναπολέων, πηγαίνοντας προς την Αίγυπτο για την εκστρατεία του κατά των Μαμελούκων, στάθμευσε στην Κρήτη και πέρασε μια νύκτα στη Γεράπετρα χωρίς να δηλώσει την ταυτότητά του παρά την άλλη μέρα το πρωί με λακωνικό σημείωμα στο μαξιλάρι του, όταν ήδη είχε αποπλεύσει.

Πολλοί ερευνητές που ασχολήθηκαν με το θέμα απορρίπτουν κατηγορηματικά μια τέτοια εκδοχή ενώ άλλοι την αποδέχονται με βεβαιότητα. Εμείς μακριά από του να λάβουμε μέρος στην έ­ρευνα αυτή θα θέσουμε απλώς στον αναγνώστη το πρόβλημα και τα σχετικά στοιχεία αφού αυτό έχει δεθεί αναπόσπαστα με την το­πική παράδοση.

Ήδη από το 1823, μερικά δηλαδή χρόνια μετά την ιστορική τοποθέτηση του γεγονότος αυτού, ο Αυστριακός περιηγητής Sieber αναφέρει σαφέστατα το πόσο έντονη και λεπτομερής ήταν η τοπική παράδοση για τη διανυκτέρευση του Ναπο­λέοντα στην Ιεράπετρα όταν ο ίδιος επισκέφτηκε την περιοχή. Στα τέλη του ίδιου αιώνα ο ιστοριοδίφης και Επίσκοπος Ιεροσητείας Γρήγοριος Παπαδοπετράκης, γράφοντας την «’Ιστορία των Σφακιών» που ήταν η ιδιαιτέρα του πατρίδα, το 1888, παραθέτει νέα στοιχεία που θέλουν τον Ναπολέοντα να έχει αποβιβαστεί και στα Σφακιά. Το 1904 ο Γυμνασιάρχης Ηρακλείου και διερμηνέας των Γάλλων Ανδρέας Βουρδουμπάκης υποβάλλει έκθεση στο Υ­πουργείο Παιδείας της Κρητικής Πολιτείας που αναφέρει λεπτο­μέρειες κυρίως από την προφορική παράδοση, για το πέρασμα του Βοναπάρτη από την Ιεράπετρα.

Ο Γάλλος στρατηγός Ρ. Bor­deaux σε ομιλία του υποστηρίζει την άποψη του Βουρδουμπάκη, το ίδιο και ο καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωνσταντίνος Ράδος. Το 1908 ο Γάλλος ιστορικός Μ.Α. Schuermant στο βιβλίο του Itineraire general de Napoleon παραθέτει την έκθεση του ναυάρχου Jurien de la Graviere που αναφέρει «παρέκ­κλιση της πορείας του Γαλλικού στόλου στην Κρήτη μετά την αναχώρησή του από την Τουλώνα για την Αίγυπτο και πιο κάτω γράφει, ότι «ο ναύαρχος Fr. Brueys αποβίβασε τον αρχιστράτηγο που ήταν κατάκοπος από το ταξίδι του σε μια μικρή πόλη την Ιεράπυτνα η Γεράπετρα όπως λέγεται σήμερα».

Από την άλλη μεριά, τα ημερολόγια των πλοίων της Γαλλικής Αρμάδας δεν αναφέρουν τίποτα για το γεγονός αυτό και ο Γάλ­λος ναύαρχος Bellon που μετάφερε τον Ναπολέοντα από την Αί­γυπτο στην Ευρώπη, το θεωρεί απλή επινόηση. Το ίδιο υποστηρίζουν και οι νεότεροι ερευνητές Ρ. Faure και Ν. Σταυρινίδης.

Πάντως, χρονολογικά το γεγονός τοποθετείται στις 26 Ιουνίου του 1798, λίγο προτού ο Ναπολέων φθάσει στην Αίγυπτο και υπογράψει τη διακήρυξή του εναντίον των Μαμελούκων.

Η ίδια παράδοση έχει διανθιστεί με λεπτομέρειες και παραλλα­γές που φυσικά από την πρώτη στιγμή στερούνται πραγματικότη­τας. Σε γενικές γραμμές η όλη ιστορία έχει ως έξης: Μετά την παρέκκλιση του δρομολογίου του Γαλλικού στόλου ο σπουδαίος ξέ­νος βγήκε στην Ιεράπυτνα με μια βάρκα και πέντε ναύτες για να πάρουν νερό για το πλοίο του, ο ίδιος δε, για να δει τον τόπο. Εκεί γνωρίστηκαν με τον Γεραπετρίτη προύχοντα Ανδρέα Περουλιό ο οποίος τους υπέδειξε πηγάδι για να πάρουν νερό.

Στη συνέχεια ο Ναπολέων έκανε μια βόλτα στα Βιγλιά και μετά πέρασε μαζί με τον Περουλιό από το σπίτι του τελευταίου, στο οποίο μπήκαν για να καθίσουν λιγάκι. Γευμάτισαν μαζί και ο Γεραπετρίτης παρακάλεσε τον ξένο του να κοιμηθεί στο σπίτι του, πράγμα που ο τε­λευταίος αποδέχτηκε και έδιωξε το ναύτη που σε λίγο ήλθε να τον πάρει λέγοντάς του να περάσει ξανά προτού να ξημερώσει, πράγμα που δεν κατάλαβε ο Περουλιός, έτσι την άλλη μέρα το πρωί όταν προχώρησε η μέρα και ο προύχοντας αποφάσισε να μπει στο δωμάτιο που αναπαυόταν ο ξένος, βρήκε το κρεβάτι του άδειο. Όταν έτρεξε στην παραλία είδε ότι και η βάρκα είχε φύγει.

Αργότερα όταν η γυναίκα του σήκωσε το προσκεφάλι του άγνω­στου ξένου είδε από κάτω ένα σημείωμα γραμμένο στα γαλλικά που όταν το πήγε στην πόλη και το έδωσε να του το διαβάσουν άκουσε ότι έγραφε επί λέξη «Αν θέλετε να μάθετε ποιος ήταν ο ξέ­νος σας μάθετε ότι είμαι ο Ναπολέων Βοναπάρτης». Το σπίτι που φιλοξενήθηκε ο Ναπολέων δείχνεται σήμερα με καμάρι από τους Γεραπετρίτες σε κάθε περαστικό ξένο που έχει η δεν έχει ακουστά την πιο πάνω ιστορία. Βρίσκεται στην παλιά πόλη, έχει χαρακτη­ριστεί διατηρητέο και έχει αναστηλωθεί συστηματικά από την αρμόδια υπηρεσία. Είναι ιδιοκτησία του Δήμου Γεράπετρας που το αγόρασε από τον τελευταίο κληρονόμο Χαρίδημο Τζωρτζακάκη απόγονο της κόρης του Περουλιού Ευγενίας.

Μακριά από τις ιστορικές έριδες και τις επιστημονικές συζητήσεις νομίζουμε ότι όποια κι αν θα ’ναι η τελεσίδικη επιστημονική αλήθεια, ο Γεραπετρίτης δεν θα πάψει πότε να καμαρώνει για το μεγάλο φιλοξενούμενο του συντοπίτη του και να δείχνει τό σπίτι του Περουλιού που δεν το βρίσκεις αλλιώς σήμερα παρά σαν «το σπίτι του Ναπολέοντα». Πιστεύουμε ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες θα πρέπει να το αξιοποιήσουν π.χ. σαν επιστημονικό ξενώνα η σαν μικρό μουσείο και όχι να παραμείνει κλειστό οπότε οι φθο­ρές του χρόνου θα είναι εντονότερες.

Το κείμενο αντλήθηκε από το βιβλίο: Ιεράπετρα η νύμφη του Λιβυκού, έκδοση Δήμου Ιεράπετρας 1982, Νίκου Π.Παπαδάκη αρχαιολόγου.