Τα ονόματα των Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν στις Αρχάνες πριν και μετά το 1923

ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΗΚΑΝ ΩΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΑΝΕΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 1922, ΣΤΗ ΘΕΣΗ «ΣΕΡΑΪ ΤΟΥ ΠΑΣΑ-ΚΉΠΟΣ ΤΟΥ ΧΟΥΧΪΝ»

Η αναφορά γίνεται με τη σειρά των κατοικιών, αρχίζοντας από τη Δυτική πλευρά του Ναού της Αγίας Τριάδος και καλύπτοντας έτσι κυκλικά, μετά, όλη την έκταση του προσφυγικού οικι­σμού των Αρχανών.

1. Οικογένεια Σκαμάγκα Ιωάννου του Μιχαήλ (1877), καταγό­μενη από τον Τσεσμέ Μ. Ασίας. Ήρθε με την αδερφή του, τη Μα­ρία (1868) και την κόρη της Ειρήνη (1912).
2. Νικολιδάκης Γεώργιος του Νικολάου (1900), καταγόμενος από τα Αλάτσατα της Μ. Ασίας. Παντρεύτηκε αργότερα την συντοπίτισσά του Κλειώ Χριστοφιδάκη (1905) κι απέκτησε τα παι­διά: Μαρία (1927), Νικόλαο (1930), Εμμανουήλ (1933) και Σταύρο (1943).
3. Σπίρτσης Χρηστός του Παναγιώτη (1873) από το Κουρκουτσί Σμύρνης με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα Τσαπάρα (1882) και τα παιδιά του: Παναγιώτη (1912), Ελένη (1920) και Σταματία (1928).
4. Γαλανός Νικόλαος του Κυριάκου (1865) καταγόμενος από τα Αλάτσατα της Μ. Ασίας. Ήρθε στις Αρχάνες ως χήρος με τα ορφανά του, Μαρία (1900), Δέσποινα (1903), Ευγενία (1911), Γεώργιος (1913) και Αναστασία (1915). Ο Νικόλαος Γαλανός απεβίωσε στις 31/7/1938.

5. Καπνάς Θεόδωρος, καταγόμενος από το Αϊ Βαλί της Μ. Ασίας, χήρος με τα παιδιά του Γεώργιο (1908) και Ευστράτιο (1914).

 6. Κορνίλης Νικόλαος του Εμμανουήλ (1887) καταγόμενος από τη Γαλίφα Ηρακλείου, αλλά επειδή όταν υπηρετούσε στρατιώτης στη Μ. Ασία παντρεύτηκε με την Χαλέπη Βασιλική του Κωνστ/νου (1898) απέκτησε μετά το διωγμό δικαιώματα πρόσφυ­γα και εγκαταστάθηκε στις Αρχάνες με τους υπόλοιπους. Μαζί του ήρθαν και τα παιδιά Έλλη (1916) και Αννα (1920), ενώ στις Αρχάνες απέκτησε ακόμη το Χριστόφορο (1924), τον Παναγιώτη (1925), τη Δήμητρα (1926), τη Μαρία (1929) και τη Μυρσίνη (1931) που γκρεμίστηκε από το Γιούχτα ύστερα από μια ερωτική απογοή­τευση όπως ακούστηκε τότε να λένε.

6. Νικόλαος Γούναρης του Δημητρίου (1885) από τα Αλάτσατα Μ. Ασίας. Ήρθε με τη σύζυγό του Αικατερίνη Παπαντώνη του Νι­κολάου (1880) και τα παιδιά του Αριστείδη (1915) και Κυριακούλα (1920).
7. Νικολιδάκης Γεώργιος του Ιωάννου (θείος του προηγούμενου Γ. Νικολιδάκη) καταγόμενος από τα Αλάτσατα Μ. Ασίας και παντρεμένος με την Καλλιόπη Τζίτζιρα του Γεωργίου (1880).
8. Μαυρομάτης Συμεών του Σάββα (1893), καταγόμενος από το Ικόνιο της Μ. Ασίας και παντρεμένος με την Δήμητρα Γιατίλη του Δημητρίου (1904). Όλα του τα παιδιά γεννήθηκαν στις Αρχάνες. Ήτοι: Αννα (1923), Γεώργιος (1925), Μαρία (1927), Αργυρή (1929), Νικόλαος (1932), Ευθυμία (1934) και Ευάγγελος (1936).
9. Χατζηανδρέου Σπυρίδωνας, καταγόμενος από το Ικόνιο Μ. Ασίας, ήρθε με τη γυναίκα του Όλγα Ζερβού του Αντωνίου (1880). Στις Αρχάνες έκαμε τα παιδιά Ευφροσύνη (1925) και Ελένη (1929).
10. Ζερβός Στυλιανός του Αντωνίου (1889) που παντρεύτηκε στις Αρχάνες τη συντοπίτισσά του (Βουρλά Μ. Ασίας) Μερσινά Μαρία του Αθανασίου (1903) και έκαμε μαζί της την Ευαγγελία (1928), τον Αντώνιο (1933) και τον Κυριάκο (1937). Ο Στυλιανός σκοτώθηκε στη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης το 1941.
11. Χατζηβασιλείου Στυλιανός του Εμμανουήλ (1891). Παντρεύτηκε τη Φιλία Κεφαλά του Θεοδώρου (1893) και απέκτησαν τα εξής παιδιά: τον Εμμανουήλ (1923), τη Μαρία (1924), την Ειρή­νη (1927), το Νικόλαο (1930) και την Κυριακή (1934).
12. Ιατρού Παναγιώτης του Δημητρίου (1880) καταγόμενος από τις Φώκιες Μ. Ασίας, παντρεμένος με τη Μαρία Μαγιάρα του Γρηγορίου (1890) και τα παιδιά τους Γεωργία (1913), Αικατερίνη (1918), Δημήτριο (1919) και Στυλιανή (1923).
13. Γιατίλης Αντώνιος του Κων/νου χήρος (1867) με τους γιους του Ιωάννη (1900) και Δημήτριο (1908) που σπούδασαν δάσκαλοι.
14. Τσαπίνου Βενετώ χήρα του Σταύρου, το γένος Νικολάου Βαρβάνου (1875), με τους γιους της Νικόλαο (1900) που παντρεύτηκε την Αικατερίνη Κεπετζή του Ιωάννου (1902), τον Αντώνιο (1912) που παντρεύτηκε την Αυγουλά Μαρία του Γεωργίου (1913) και τη Σταματία (1911) που παντρεύτηκε τον Αρχανιώτη Μιχαήλ Καλοψικάκη του Γεωργίου (1908).
15. Τσαλδάρης Στυλιανός του Θεοδώρου (1877), παντρεμένος με την Αφροδίτη Κομνηνού του Γεωργίου (1888) και τα παιδιά τους, Ιωάννη (1909), Μιχαήλ (1916), Ευαγγελία (1919) και Δήμητρα (1924).
16. Καφφετζηγιάννης Αλέξανδρος του Σοφοκλή καταγόμενος από τα Σόκια Μ. Ασίας με τη γυναίκα του Σουλτάνα Μπιρμπουντζούκη του Ιωάννου (1878) και τα παιδιά τους, Κωνσταντία (1904), Σοφοκλή (1907), Αριστέα (1911) και Στυλιανό (1923).
17. Μπόλκας Παναγιώτης του Δημητρίου (1878) με τη γυναίκα του Αμυγδαλή Καβούκη του Μιχαήλ (1898) και τα παιδιά τους Σταύρο (1924), Γεωργία (1925), Αγγελική (1928), Ειρήνη (1928) (δί­δυμα) και Δημήτριο (1934). Επίσης μαζί τους ήρθε και ο γιος τους Σωτήρης (1913) έγγαμος καταγόμενοι από τα Σόκια της Μ. Ασίας.
18. Κουσαδιανός Εμμανουήλ του Νικολάου (1870) καταγόμενος από τα Σόκια Μ. Ασίας με τη σύζυγό του Ευαγγελία Μπόλκα του Δημητρίου (1888) και τη κόρη τους Ειρήνη (1928).
19. Αυγουλάς Γεώργιος του Θεοδώρου (1880) καταγόμενος από τα Αλάτσατα της Μ. Ασίας με τη σύζυγό του Δέσποινα Χατζαλέξη του Νικολάου (1900) και τα παιδιά τους Μαρία (1913), Μαλαματένια (1926) και Στυλιανό (1929).
20. Σεβδαλή Δήμητρα χήρα Νικολάου το γένος Κρέκα Κων/νου (1882) και το γιο της Γεώργιο (1905), που παντρεύτηκε τη Ραλλού Σταμπουλή του Ευστρατίου (1904) και την κόρη της Αρχοντιά (1909) που παντρεύτηκε τον Αρχανιώτη Εμμ. Γεργεριτάκη του Σταύρου (1903).
21. Λαζάρου Κων/νος του Χη Λαζάρου (1885) καταγόμενος από το Ικόνιο παντρεμένος με την Ελισσάβετ Ελέζογλου του Σωτηρίου (1897).
22. Λαζάρου Αθανάσιος του Χη Λαζάρου, αδελφός του προηγουμένου (1874), παντρεμένος με την Καλλιόπη Παράσχου του Γεωργίου (1897).
23. Λαζάρου Ηλίας του Χη Λαζάρου (1876) αδελφός των προηγουμένων, παντρεμένος με την Αικατερίνη Γιάνναρη του Μιχαήλ (1896). Ήταν ζεύγος δασκάλων.
24. Η οικογένεια των 5 αδελφών Στάθογλου από τα Βουρλά της Μ. Ασίας που πήραν όλοι μαζί ένα μεγάλο μετόχι στη θέση “Αραμπαγά” στα Σπήλιά. Απ’ αυτούς ο Νικόλαος του Κυριάκου (1893) παντρεύτηκε στις Αρχάνες την Μαρία Εμμανουήλ Μαρκομιχελάκη (1903) και ο Γεώργιος (1902) επίσης στις Αρχάνες την Ειρήνη Εμμ. Κουτουλάκη ή Γκιουλιά (1909).
25. Πουλάκης Γεώργιος του Σταματίου (1885) παντρεύτηκε στις Αρχάνες την Ειρήνη Χαραλαμπάκη του Αντωνίου (1905), καταγόμενος από τον Τσεσμέ.
26. Λουτράρης Ιωάννης του Αλεξάνδρου (1875) από τον Τσεσμέ, παντρεύτηκε στις Αρχάνες την Αικατερίνη Αντωνίου Μπουνάκη (1888).
27. Τσαπάρα Αγγελική του Νικολάου (1882), παντρεύτηκε το στρατιώτη Ελευθέριο Βαρδάκη και έκαμε τα παιδιά, Χρυσή (1909) δασκάλα, Γεώργιο (1910) και την Όλγα (1917). Καταγόταν από το Κουρκουτσί Σμύρνης.
28. Κεφαλά Ευμορφούλα του Στυλιανού (1888), παντρεύτηκε στις Αρχάνες το Μανανεδάκη Γεώργιο του Εμμανουήλ (1873). Αυ­τή καταγόταν από τις Φώκιες Μ. Ασίας, κι αυτός από τις Καλύβες Αποκορώνου και είχε εγκατασταθεί στις Αρχάνες κάνοντας το επάγγελμα του βαφέα υφασμάτων (μπογιατζής).
29. Κωνσταντινίδης Γεώργιος του Μιχαήλ (1879) καταγόμενος από τη Σμύρνη παντρεύτηκε στις Αρχάνες, ως δεύτερη σύζυγο, την Αθηνά Αντωνίου Ουσταμανωλάκη (1889). Πρώτη του γυναίκα ήταν η μητέρα των παιδιών του Καλλιόπη Τζαγκαράκη, ψυχοκόρη και ανηψιά της γυναίκας του Γεωργίου Χη Σπυρίδωνος Μπετεινάκη.
30. Πατηνιώτου Γεωργία του Ιωάννου (1909), παντρεύτηκε στις Αρχάνες το Χαράλαμπο Νικολάου Γενειατάκη (1902).
31. Επίσης το 1923 ήρθαν για λίγο διάστημα στις Αρχάνες ο I. Μεταξάς με τα παιδιά του Δημήτριο, Νικόλαο και Κλεονίκη (1876). Η τελευταία παντρεύτηκε στις Αρχάνες τον ξυλουργό Δημήτριο Κονταξάκη του Κωνστ. (1855), αλλά οι άλλοι δύο εγκαταστάθηκαν στο Ηράκλειο.
32. Το 1923 ακόμη ήρθαν για λίγο διάστημα στις Αρχάνες οι πρόσφυγες Σωτήρης Τσικιρτζής, Ευστράτιος Ταμπηγλής, Δημήτριος Παυλίδης, Αγγελική Βουργουτσή κ.ά., αλλά μετά αυτοί εγκαταστάθηκαν μόνιμα αλλού.
33. Στις αρχές του 20ού αιώνα, μαζί με τον Κωνσταντινίδη (σημ. 30), ήρθαν, ο Βουρλιώτης Στέφανος Γρατσέας γεωπόνος και ο Δημήτριος Σταματίου καταγόμενος αυτός από τη Σμύρνη. Πα­ντρεύτηκαν δύο αδελφές, τη Μαρία και την Ελένη Ιωάννου Μηναδάκη αντίστοιχα. Αργότερα ο Γρατσέας μετοίκησε στο Ηράκλειο και μετά στην Αίγυπτο. Επανερχόμενος από την Αίγυπτο εγκατα­στάθηκε μόνιμα πια στο Ηράκλειο. Ο Σταματίου όμως είχε εγκα­τασταθεί μόνιμα από την αρχή στις Αρχάνες και απέκτησε τα εξής παιδιά: α) τη Μαρία (1913) που σπούδασε μαία και παντρεύτηκε τον από το Σκαλάνι καταγόμενο Ιωάννη Συμεάκη, β) τη Στυλιανή

• που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Καλαθάκη ή Συλαμιανάκη (1911) και γ) την Ελευθερία (1917) που παντρεύτηκε το Δημοσθένη

Αγκριθαράκη (1920) και πέθανε πρόωρα χωρίς να αποκτήσει παιδιά.

Όλους αυτούς οι Αρχανιώτες τους περιέβαλαν με αγάπη και στοργή. Ο Δήμος είχε οργανώσει επιτροπή υποδοχής και περίθαλ­ψης προσφύγων για να απαλύνει όσο το δυνατό ανώδυνα τον πό­νο τους για τον άδικο ξεπατρισμό τους από την όμορφη Ιωνία μας. Ότι χειρότερο μπορούσαν να πάθουν, γιατί πολλοί από τους παραπάνω ξεπατρίστηκαν δύο φορές, μία το 1914 και η άλλη, η οριστική, το 1922.

Στις Αρχάνες υπήρχαν προπολεμικά ακόμη δύο προσφυγικές οικογένειες, του Δημητρίου Παπάζογλου και Αλέξανδρου Μπικώφ. Αλλ’ αυτές ήρθαν αργότερα όταν τους κάλεσε η Ηλ. Εταιρεία Αρχανών ως στελέχη της.

Οι άνθρωποι αυτοί άφησαν στην Ιωνία τους τάφους των προγόνων τους, τις περιουσίες τους, το βιό τους. Πολλά μέλη των οι­κογενειών τους δεν πρόλαβαν να φύγουν και πότισαν με το αίμα τους το καθαγιασμένο εκείνο χώμα της Μ. Ασίας, αλλά και αυτοί που γλίτωσαν έμειναν ακριβώς με το φόβο και τη φρίκη σημαδεμέ­νοι για τα όσα είδαν και για τα όσα τράβηξαν μέχρι να διασωθούν. Οι άνθρωποι αυτοί είναι άξιοι θαυμασμού για το πόσο γρήγορα επούλωσαν τις πληγές τους και ενσωματώθηκαν στην Αρχανιώτικη κοινωνία. Επίσης, σαν υγιά στοιχεία, άριστοι καλλιεργητές της γης ή καλοί επαγγελματίες, βοήθησαν την ανάπτυξη του τόπου με τις δυνάμεις τους. Υπήρξαν δυστυχώς τα αθώα θύματα κακών χειρισμών και συγκυριών. Ας ευχηθούμε η πατρίδα μας να μη ξαναδεί ανάλογες τραγικές περιόδους.

Πηγές του 4ου μέρους:

• Το Δημοτολόγιο της Κοινότητας Επ. Αρχανών 1928-1930.

2. Κατάστιχο Προϋπολογισμών Δήμου Αρχανών 1911-1926.
3. Πληροφορίες Μανώλη Γ. Νικολιδάκη, γιου πρόσφυγα, Αρχάνες 1998 και Ιωάννου Γ. Μηναδάκη, τους οποίους και από τη θέση αυτή θερμά ευχαριστώ.
4.  
5. Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Νίκου Γ. Χριστινίδη, Η ύδρευση των Αρχανών, τον οποίο ευχαριστούμε πολύ. 
6. Η φωτογραφία είναι ενδεικτική, έργο τέχνης του Γιάννη Παρμακέλη στο Ηράκλειο.
7. Στον παρακάτω χάρτη μπορείτε να δείτε την περιοχή με το όνομα Συνοικισμός, που δόθηκε και κατοίκισαν οι πρόσφυγες Μικρασιάτες των Αρχανών. 

8. 

9.