Ξέρατε ότι στην αρχαία Αθήνα υπήρχε φιλομακεδονικό κόμμα;

Το κείμενο προέρχεται αυτούσιο από το βιβλίο του Ρώσου καθηγητή του πανεπιστημίου του Λένιγκραντ Β. Σ. Σεργκέγιεφ το οποίο έγραψε πριν το 1948.

Η δεύτερη μετάφραση έγινε από τον Αντρέα Σαραντόπουλο.

Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας  

Η ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ Η ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ

  Η ακμή της Μακεδονίας

Ή Μακεδονία ήταν πολύ καιρό απομονωμένη άπό την Ελλάδα. Στήν Ιστορική στιγμή εμφανίζεται άργότερα από τις ελληνικές πό­λεις. Ή νότια Μακεδονία είναι πεδιάδα ενώ ή βόρεια είναι ορεινή περιοχή. Το έδαφος τής Μακεδονίας ήταν κατάλληλο για τη γεωργία, βασικός όμως πλούτος της ήταν τα δάση τα οποία σκέπαζαν τεράστιες εκτάσεις της την εποχή πού αυτά είχαν σχεδόν καταστραφεί στην κυρίως Ελλάδα.

‘Η ιστορία των πρώτων χρόνων τής Μακεδονίας βασικά μοιάζει με την Ιστορία των πιο γνωστών μας αρχαίων κοινωνιών. Από εθνική άποψη οι Μακεδόνες, σύμφωνα με τη γνώμη πού επικρατεί στην επιστήμη, είναι συγγενείς των Ελλήνων. Ο πληθυσμός τής Μακεδονίας αποτελούσε ένα μείγμα ελληνικών, κυρίως θεσσαλικών και ϊλλυρο – θρακικών φυλών, του βορά. Ή μακεδονική διάλεκτος ήταν συγγενική με τη θεσσαλική.

Τό κοινωνικοπολιτικό καθεστώς τής Μακεδονίας στο τέλος του 5ου και τον 4ο αιώνα διατηρούσε ακόμα πολλά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του καθεστώτος τής ομηρικής εποχής. Επί κεφαλής του κράτους ήταν ο βασιλιάς πού στηριζόταν στη στρατιωτική αριστοκρατία των γενών—στούς ονομαζόμενους εταίρους—στούς γαιοκτήμονες και κτηνοτρόφους. Τη βασική μάζα του πληθυσμού τής Μακεδονίας την αποτελούσαν βοσκοί και γεωργοί—άλλου ελεύθεροι και άλλου εξαρτημένοι. Στη Μακεδονία αναπτύχθηκε συγκριτικά νωρίς ή εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου. Έκτος άπ αυτό, από τη Μακεδονία εξάγονταν ξυλεία και προϊόντα δασικής βιοτεχνίας, δηλ. κατράμι και ρετσίνι. Οι κάτοικοι τής παράκτιας ζώνης καταγίνονταν μ΄επιτυχία στο ψάρεμα και στο εμπόριο. Στην κλασσική περίοδο ή Μακεδονία δεν έπαιξε σχεδόν κανένα ρόλο στις πανελλήνιες υποθέσεις.

Η άνοδος τής Μακεδονίας άρχισε από τον καιρό του πελοποννησιακού πολέμου σαν συνέπεια τής εσωτερικής ανάπτυξής της και τής εξαιρετικά ευνοϊκής διεθνούς κατάστασης. Στο τέλος τού 5ου και στις αρχές του 4ου αιώνα, την εποχή του βασιλιά Αρχέλαου 419-399), ή Μακεδονία κατέχει πια περίβλεπτη θέση ανάμεσα στα ισχυρά ελληνικά κράτη τής ηπειρωτικής ,Ελλάδας. “Όπως και άλλοι βασιλιάδες και τύραννοι έτσι κι Αρχέλαος διατηρούσε πλούσια αυλή κι έδειχνε ενδιαφέρον για τον ελληνικό πολιτισμό θεωρώντας τον εαυτό του γνώστη και προστάτη του. Στην αυλή του Αρχέλαου ζούσε μιά περίοδο ανάμεσα σ’ άλλους και ο σοφότερος απ όλους τούς Έλληνες—ο άθηναίος τραγικός Ευριπίδης πού έγραψε και το δράμα Αρχέλαος, αφιερωμένο στο Μαικήνα—βασιλιά τής Μακεδονίας. Συνεχιστής του έργου του Αρχέλαου ήταν—ο Φίλιππος ο 2ος (359— 336)— ο δημιουργός του μακεδονικού κράτους. Με το όνομα του Φίλιππου συνδέονται ή στρατιωτική μεταρρύθμιση, ή δημιουργία τής  περίφημης μακεδονικής φάλαγγας (πυκνή φάλαγγα πεζικού και ιππικού) και ή νομισματική του μεταρρύθμιση ο Φίλιππος καθιέρωσε το διμεταλλισμό, δηλ. το ασημένιο και το χρυσό νόμισμα. Το πρώτο  επικρατούσε στον ελληνικό κόσμο και το δεύτερο στο περσικό βασίλειο. Ο Φίλιππος εξίσωσε το ασήμι με το χρυσάφι κι έτσι κατέβασε την αξία τού δεύτερου. Ήταν ένας ιδιόμορφος νομισματικός πόλεμος μεταξύ Περσίας κι Ελλάδας πού κατά την αυθεντική γνώμη του Μόμσεν καθόρισε σε σημαντικό βαθμό την έκβαση τής κατοπινής εκστρατείας εναντίον τής Περσίας.

Πυρήνας του μακεδονικού στρατού την εποχή του Φίλιππου του 2ου ήταν ή φάλαγγα των βαριά οπλισμένων πεζών οι οποίοι στρατολογούνταν από τούς πιο εύπορους πολίτες. Ή μακεδονική  φάλαγγα πού είχε βάθος είκοσι γραμμές αποτελούσε μιά χιονοστιβάδα τρομερή πού προχωρούσε Επιβλητικά κατά του εχθρού. Οι άντρες τής φάλαγγας ήταν οπλισμένοι με μακριά ακόντια—τις σάρισσες. Για να προασπίζουν τα πλευρά τής φάλαγγας οι μακεδόνες χρησιμοποιούσαν το ελαφρό πεζικό και ιππικό πού το στρατολογούσαν από τις γειτονικές θρακο-ιλλυρικές φυλές. Παράλληλα με το ελαφρό ιππικό στη Μακεδονία υπήρχε και το βαρύ ιππικό πού απαρτιζόταν μόνο από Αριστοκράτες—τούς βασιλικούς εταίρους. Ή μεταρρύθμιση του Φίλιππου του 2ου εντοπιζόταν στο συντονισμό των διαφόρων οπλών και τον καλύτερο τεχνικό εφοδιασμό του στρατού. Ο μακεδονικός στρατός αποτελούνταν λίγο-πολύ από μισθοφόρους τούς οποίους διοικούσαν ντόπιοι βασιλιάδες.

Ό Φίλιππος ο 2ος χρησιμοποιώντας τη δύναμη του στρατού του κατάκτησε σε σύντομο χρόνο ολόκληρη τη μακεδονο-θρακική ακτή πού την κατείχαν οι ελληνικές αποικίες—περιοχή πλούσια σε μεταλλεύματα και ναυπηγήσιμη ξυλεία, με πόλεις όπως ή Αμφίπολη και ή Πύδνα και με τη χρυσοφόρα ορεινή περιφέρεια του Παγγαίου. Στα 348 έπεσε στην εξουσία της Μακεδονίας ή Όλυνθος πού ήταν επί κεφαλής τής συμμαχίας των θρακο-χαλκιδικών πόλεων και σύμμαχος τής Αθήνας. Ύστερα από πεισματώδη αντίσταση ο βασιλιάς τής Μακεδονίας κατέλαβε την πόλη και την κατάστρεψε από τα θεμέλια. Οι κάτοικοί της πιάστηκαν αιχμάλωτοι και πουλήθηκαν για δούλοι.

Ή κατάχτηση των χρυσωρυχείων του Παγγαίου έδωσε τη δυνατότητα στο Φίλιππο να πραγματοποιήσει τη νομισματική μεταρρύθμισή του.

Έτσι στα μέσα του 4ου αιώνα ή Μακεδονία από δευτερεύουσας σημασίας μισοβάρβαρο κράτος μετατράπηκε σε δύναμη πρώτης γραμμής ή οποία διεκδικούσε το δικαίωμα τής παγκόσμιας ηγεμονίας—πράμα πού τελικά και πέτυχε.

Στη γρήγορη άνοδο τής Μακεδονίας συντέλεσε ή γειτνίασή της με τούς Έλληνες αποίκους τής Χαλκιδικής και ή εσωτερική αδυναμία τής Ελλάδας. Ή Μακεδονία αναμίχτηκε στις υποθέσεις των Ελλήνων αποίκων, έγινε χώρα εμπορική και δουλοκτητική και προχώρησε προς τη θάλασσα. Τον ίδιο καιρό δυνάμωσε ή εξουσία του βασιλιά κι εξ ασθένησε ή αριστοκρατία των γενών. Οι βασιλιάδες των φυλών (φύλαρχοι) πού εμπόδιζαν τη συνένωση τής Μακεδονίας έχασαν σιγά-σιγά την προηγούμενη ανεξαρτησία τους και μεταβλήθηκαν σε σωματοφύλακες του βασιλιά (εταίροι). Παράλληλα, την παλιά έδρα των μακεδόνων βασιλιάδων —Αίγαί— αντικαθιστά τώρα ή καινούργια  πρωτεύουσα τής Μακεδονίας—ή Πέλλα—ή οποία βρισκόταν κοντά στη θάλασσα.

Ή διεθνής κατάσταση ήταν ξανά πολύ ευνοϊκή για τη Μακεδονία. Προηγούμενα αναφέραμε πώς οι παλιές ελληνικές πόλεις συντέλεσαν οι ίδιες στο χαμό τους και τι σκληρός αγώνας κουφόκαιγε στο εσωτερικό ανάμεσά τους. Οι αδιάκοποι πόλεμοι και οι εσωτερικές ανατροπές εξάρθρωσαν τελικά το οικονομικό και πολιτικό καθεστώς των πόλεων. Στην Αθήνα, τη Σπάρτη, τη Θήβα και σ άλλες ελληνικές πόλεις υπήρχαν αρκετοί οπαδοί του βασιλιά τής Μακεδονίας ο όποιος έπρεπε κατά τη γνώμη τους να σώσει την Ελλάδα από την εσωτερική αναρχία και την πολιτική Αδυναμία. Αν δε μπορείς να χειριστείς μόνος σου τα όπλα, τότε πρέπει να έχεις φίλο κείνο που ξέρει να τα χειρίζεται—αυτό ήταν το σύνθημα των οπαδών τής ισχυρής εξουσίας.

Απ όλα τα ελληνικά κράτη ο πιο επικίνδυνος ανταγωνιστής τής Μακεδονίας ήταν ή Αθήνα. Ή άνοδος τής Μακεδονίας, όπως είπαμε πιο πάνω, μπορούσε να γίνει μόνο με την υποστήριξη των Ελλήνων μακεδονόφιλων και των οπαδών του βασιλιά Φίλιππου από τούς όποιους υπήρχαν πολλοί στην Αθήνα. Ή πλειοψηφία των φιλών τής Μακεδονίας ανήκε στις πλούσιες τάξεις, στη δουλοκτητική αριστοκρατία—δηλ. στους πλοιοκτήτες, στους δουλοκτήτες και τούς πλούσιους δημιουργούς. Τη συμπάθεια των Αθηναίων ολιγαρχικών προς το μακεδόνα βασιλιά την προκαλούσε ο φόβος επαναστατικών εκρήξεων μέσα στην ίδια την Αθήνα—ή σφαγή των πλουσίων πωλητών του Αργούς τούς ήταν εφιάλτης.

Ή εσωτερική κατάσταση των ελληνικών πόλεων στην περίοδο πού μελετούμε παρουσιάζεται αρκετά καθαρά στους χαρακτηρισμούς πού έκαναν οι Πλάτων και Ισοκράτης—σύγχρονοι με τα γεγονότα αυτά.

Στην εποχή μας—γράφει ο Πλάτων—καθεμιά απ’ αυτές τις πόλεις είναι πάμπολλες μαζί κι όχι μιά πόλη, όπως του φαίνεται κανενός. Όποια κι αν πάρουμε, βρίσκουμε πάντα μέσα σ ΄αυτή δυο πόλεις  εχθρικές αναμεταξύ τους. “Η μιά είναι των φτωχών και ή άλλη των πλούσιων. Και σε καθεμιά απ΄αυτές τις δυο υπάρχουν πάρα πολλές  (Πλάτων, «Πολιτεία», 422ε—423α).

Την ίδια σκοτεινή εικόνα τής ζωής των ελληνικών μαζών ζώ ζωγραφίζει και ο Ισοκράτης—Αθηναίος συγγραφέας του 4ου αιώνα. Ο Ισοκράτης ανάμεσα στις πολυάριθμες συμφορές του λαού αναφέρει και την ανεργία των ελεύθερων βιοτεχνών και γεωργών, την αλητεία και τη μισθοφορία.

   Τα κόμματα μακεδονικό και αντιμακεδονικό τής Αθήνας

Εκφραστές των φιλομακεδονικών διαθέσεων και φορέας τής μακεδονικής πολιτικής στην Αθήνα ήταν ο γνωστός Αθηναίος συγγραφέας  και δάσκαλος της ρητορικής “Ισοκράτης (456-338).

Ο Ισοκράτης έζησε περίπου εκατό χρόνια και ήταν αυτόπτης μάρτυρας και σύγχρονος τής πιο πολύπλοκης κι ενδιαφέρουσας περιόδου τής ελληνικής ιστορίας. Διασώθηκαν πολλά έργα του Ισοκράτη με βάση τα οποία μπορούμε ν΄αναπαραστήσουμε την ελληνική ιστορία και την ιστορία τής ελληνικής σκέψης στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα. Για το σκοπό μας τη μεγαλύτερη σημασία έχουν τα παρακάτω έργα του Ισοκράτη (Πανηγυρικός) (Αρεοπαγιτικός) και (Έπιστολαί προς Φίλιππον) Ο Ισοκράτης δεν έγινε μονομιάς ιδεολογικός αρχηγός των οπαδών του μακεδονικού προσανατολισμού και θεωρητικός του Μακεδόνα βασιλιά—για να φτάσει σ’ αυτό το σημείο πέρασε πολύπλοκο δρόμο.

    Ύστερα από την Ανταλκίδεια Ειρήνη ή Ελλάδα έζησε το αίσθημα τής βαθιάς εθνικής ταπείνωσης και ντροπής. Το Αιγαίο βρέθηκε στην εξουσία του πέρση βασιλιά και των φοινικικών πόλεων τις οποίες προστάτευε και πού ήταν παλιές ανταγωνίστριες τής Ελλάδας.

Ο Ισοκράτης νόμιζε ότι μοναδική διέξοδος άπ αυτή την κατάσταση μπορούσε να είναι μόνο ένας νέος πανελλήνιος πόλεμος κατά των Περσών. Ο πόλεμος αυτός—έτσι σκεφτόταν ο Ισοκράτης—θα ήταν ιερός πόλεμος, εκδίκηση των Ελλήνων εναντίον των Περσών για τη βεβήλωση των ιερών και την ταπείνωση τής εθνικής φιλοτιμίας. Ταυτόχρονα ο πόλεμος αυτός θα γλίτωνε την Ελλάδα από τις εσωτερικές συμφορές, από την οικονομική και ηθική κρίση και θα την έβγαζε από το αδιέξοδο στο όποιο βρισκόταν την εποχή αυτή.

Η πατρίδα μας—έγραφε ο Ισοκράτης—ερημώθηκε. Πολλοί εξοντώθηκαν βίαια, άλλοι περιπλανιόνται στα ξένα μέ τις γυναίκες και τα παιδιά τους και πολλοί άλλοι υποχρεώνονται εξαιτίας τής καθημερινής ανάγκης να βοηθούν τούς εχθρούς και να σκοτώνουν τούς φίλους τους (Ισοκράτης, Πανηγυρικός, 168).

Ο νικηφόρος πόλεμος εναντίον των Περσών—και γι αυτό ο Ισοκράτης δεν αμφέβαλλε—έπρεπε κατά τή γνώμη του ν ανοίξει πλατύ δρόμο στο επιχειρηματικό πνεύμα, ν απαλλάξει την Ελλάδα από τη μάζα των άστεγων ανθρώπων και να δώσει εργασία στα περιπλανώμενα στοιχεία πού απειλούσαν την ύπαρξη του ελληνικού κράτους και τον πολιτισμό. Η Ανατολή είχε Ανυπολόγιστα και Ανεξάντλητα πλούτη πού σε περίπτωση νίκης θα περνούσαν στα χέρια τού ελληνικού λαού. Ο Εμπνευσμένος από την πατριωτική ιδέα στρατός ας κάνει την Ελλάδα κάτοχο των Ανεξάντλητων οικονομικών πόρων της Ανατολής, κέντρο των παγκόσμιων ανταλλαγών. Ας μεταφέρουμε τον πόλεμο στην Ασία και την ευτυχία τής Ασίας, στον τόπο μας!… (Ισοκράτης, Φίλιππος,).

Έμπαινε το ζήτημα ποιός θα πάρει την πρωτοβουλία να οργανώσει και να διευθύνει τον πόλεμο, πράμα πού για την τοτεσινή κατάσταση του ελληνικού κόσμου δεν ήταν καθόλου δευτερεύον ζήτημα. Στην αρχή ο Ισοκράτης, όπως και γενικά όλοι οι Αθηναίοι πατριώτες στήριζε τις ελπίδες του στις δυνάμεις τής ίδιας τής Αθήνας είτε σε συνασπισμό τής Αθήνας, τής Σπάρτης και τής Θήβας. Γρήγορα όμως υποχρεώθηκε να παραιτηθεί απ αυτή τη φαινομενικά απλούστατη και φυσικότατη ιδέα. Ο πόλεμος τής Θήβας με τη Σπάρτη και ή αποτυχημένη απόπειρα να δημιουργηθεί πανελλήνια ομοσπονδία έπεισαν τούς Αθηναίους πατριώτες ότι ή Ελλάδα δε μπορούσε ν αναγεννηθεί με τις δικές της δυνάμεις και να οργανώσει τον πόλεμο εναντίον των Περσών.

Γι αυτό έπρεπε ν αναζητήσουν ένα συνενωτή και αρχηγό προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Μοναδικός σοβαρός μνηστήρας για την ηγεμονία τής Ελλάδας παρουσιαζόταν ό Μακεδόνας βασιλιάς. Σ αυτόν τώρα στρέφουν τα βλέμματα όλοι εκείνοι οι Έλληνες πατριώτες κι ομοϊδεάτες τού Ισοκράτη πού έλπιζαν με τη βοήθεια του βαρβάρου βασιλιά να ενώσουν την κομματιασμένη Ελλάδα και να οργανώσουν την εκστρατεία στην Ανατολή.

Αν πραγματικά είσαι άξιος απόγονος τού ‘Ηρακλή —έγραφε ο Ισοκράτης στο βασιλιά Φίλιππο— κάνε όλα αυτά και τότε όλοι θα σου χρωστούν μεγάλη ευγνωμοσύνη—οι Έλληνες για την ευεργεσία πού θα τούς κάνεις, οι μακεδόνες, αν τούς διοικείς σαν βασιλιάς και όχι σαν τύραννος, και όλο το υπόλοιπο ανθρώπινο γένος, αν, άπελευθερώνοντάς το από το βαρβαρικό δεσποτισμό, θα βρει την ελληνική φροντίδα (Ισοκράτης «Πρός Φίλιππον).

Σε περίπτωση πού ο Φίλιππος Αρνιόταν να εκπληρώσει τη μεγάλη ιστορική του αποστολή, την Ελλάδα αναπόφευκτα την απειλεί εσωτερική καταστροφή. Θα χαθεί από τ αλήτικα στοιχεία, τούς συκοφάντες και τούς καινούς ρήτορες και δημαγωγούς.

Στο πρόσωπο τού Ισοκράτη έχουμε τον τυπικό υπέρμαχο τής στρατιωτικής δικτατορίας, έτοιμο να παραδώσει τη χώρα του στην εξουσία τής Μακεδονίας για να σωθεί ή Ελλάδα από τ αλήτικα στοιχεία.

Ο Ισοκράτης εξωτερίκευσε τις σκέψεις, τα αισθήματα και τις διαθέσεις των οπαδών του μακεδονικού προσανατολισμού πού ήταν εχθροί τής δημοκρατίας και υπερασπιστές του καθεστώτος των προγόνων.

Έκτος από τον Ισοκράτη, από τούς άλλους επιφανείς άντρες τής αθηναϊκής κοινωνίας υπέρ τής συμμαχίας με τη Μακεδονία ήταν ο Εύβουλος, ο Αισχίνης, ο Φωκίων κ.ά. Ο Εύβουλος ήταν γνωστός Αθηναίος οικονομολόγος, λογογράφος και δημαγωγός. Αυτός είχε προτείνει να ψηφιστεί ο νόμος για να μοιράζονται τα περισσεύματα απ όλα τα ταμεία στο λαό με τή μορφή των θεωρικών. Ανήκε στη μετριοπαθή ολιγαρχική μερίδα και πίστευε ότι ή συμμαχία με τη Μακεδονία θα είχε ευεργετική επίδραση στα δημόσια οικονομικά τής Αθήνας, θ άμβλυνε την οικονομική κρίση και θα έδινε τη δυνατότητα ν αυξηθούν οι διανομές.

Την άποψη του Εύβουλου τη συμμεριζόταν κι ο Ασχίνης—γνωστός άθηναϊος λογογράφος, δημόσιος παράγοντας και ρήτορας, ένας από τούς πιο θερμούς φίλους τής Μακεδονίας. Προς τη φιλομακεδονική παράταξη έκλεινε και ο Φωκίων—περίφημος άθηναϊος στρατηγός και πολιτικός παράγοντας κ.ά. Από ορισμένη άποψη ανάμεσα σ αυτούς πού συμπαθούσαν το φιλομακεδονικό κόμμα ήταν κι ο Αριστοτέλης.

Το μακεδονικό κόμμα τής Αθήνας είχε στενές σχέσεις με το μακεδόνα βασιλιά ο οποίος το βοηθούσε με συμβουλές και κυρίως με χρήματα. Για να πετύχει τούς καθορισμένους πολιτικούς και προσωπικούς σκοπούς του ο Φίλιππος δε λυπόταν χρήματα. Ένας γάιδαρος φορτωμένος χρυσάφι—έλεγε—μπορεί να καταλάβει το πιο απόρθητο φρούριο.

Το μακεδονικό κόμμα το άντιπάλευε το άλλο κόμμα—το άντιμακεδονικό. Και δω τα οικονομικά συμφέροντα είχαν αποφασιστική σημασία. Προς το άντιμακεδανικό κόμμα έκλιναν όλοι κείνοι πού τα συμφέροντά τους δεν ταίριαζαν με την πολιτική μεγάλης δύναμης των μακεδόνων βασιλιάδων. Πρώτ άπ όλα σ αυτό το κόμμα ανήκε το εμπορικό στοιχείο πού συνδεόταν με τη Μαύρη Θάλασσα και δεν ήθελε να φύγουν από τα χέρια του τα Στενά και ή βορειοανατολική αγορά (Μαύρη Θάλασσα). Ακόμα στο άντιμακεδονικό κόμμα ανήκαν οι Αθηναίοι οπλοποιοί και, τέλος, ή μεσαία και μικρή δημοκρατική μάζα ή οποία φοβόταν το βάρβαρο του βορά σαν καταλύτη των ιερών παραδόσεων των δημοκρατικών θεσμών, Στα μάτια τής δημοκρατικής μάζας ή νίκη τής Μακεδονίας σήμαινε το τέλος του δημοκρατικού πολιτεύματος τής Αθήνας μαζί μέ τις διανομές του, τα λαϊκά δικαστήρια, τα θεωρικά και την καθολική ψηφοφορία. Για πολλούς Αθηναίους ή δημοκρατική πόλη ήταν ή κύρια πηγή τής συντήρησής τους και ή αντικατάσταση των δημοκρατικών θεσμών θα ισοδυναμούσε με τη στέρηση αυτής τής πηγής.

Επί κεφαλής του άντιμακεδονικού κόμματος ήταν ο διάσημος άθηναϊος ρήτορας Δημοσθένης (384-322). Ο Δημοσθένης ήταν θερμός θιασώτης των αθηναϊκών δημοκρατικών θεσμών και παράλληλα ιδιοκτήτης μεγάλου εργαστηρίου κατασκευής όπλων. Εκτός από το Δημοσθένη στο άντιμακεδονικό κόμμα από τούς επιφανείς παράγοντες ανήκαν ο γνωστός Αθηναίος οικονομολόγος Λυκούργος—ανταγωνιστής του Εύβουλου—ο λογογράφος Υπερείδης και μερικοί άλλοι αντιπρόσωποι τής αθηναϊκής διανόησης. Βασική διεκδίκηση του άντιμακεδονικου κόμματος ήταν ή διατήρηση του δημοκρατικού πολι­τεύματος. Ο αρχηγός του κόμματος Δημοσθένης στους λόγους του και στις αγορεύσεις του θύμιζε αδιάκοπα το μεγάλο παρελθόν τής

              Αθήνας, τη δύναμη και το μεγαλείο τής πολιτικής ελευθερίας. 01 λόγοι του Δημοσθένη μας οδηγούν στο βάθος τής κοινωνικοπολιτικής ζωής τής’Αθήνας αυτής τής εποχής δείχνοντάς μας την εικόνα τής εσωτερικής αποσύνθεσης και γενικά τής αθηναϊκής δημοκρατίας στις παραμονές τής μακεδονικής κατάκτησης.

Στις αγορεύσεις του ο Δημοσθένης συγκρίνοντας την κλασσική δημοκρατία με τη σύγχρονη του έφτανε σε θλιβερά συμπεράσματα. Η προηγούμενη αγάπη των Ελλήνων για την ελευθερία είχε διαλυθεί σαν καπνός. Τα μεγάλα πολιτικά θέματα ανήκαν στο παρελθόν είχαν χαθεί τα αισθήματα τής εθνικής περηφάνιας και ή μαχητι­κότητα πού τόσο πολύ ξεχώριζαν τούς Έλληνες από τούς βάρβαρους Όλα τώρα πωλούνταν στην αγορά! Το ενδιαφέρον για τις δημόσιες υποθέσεις, ο πατριωτισμός, ή αντρεία, ή αυτοθυσία, ή αυτοκυριαρ­χία των παλιών Αθηναίων είχαν αντικατασταθεί στη σύγχρονη του Δημοσθένη εποχή με τή μοναδική επιθυμία του συμφέροντος: να μην πληρώνουν φόρους, να μην εκτελούν τη στρατιωτική θητεία, να παίρνουν κρατικά βοηθήματα. Ο εγωισμός και ο ατομικισμός είχαν αποσυνθέσει την παλιά ενότητα τής πόλης πού χαρακτήριζε την Αθήνα τού προηγούμενου αιώνα.

Τώρα όλα αυτά πουλιούνται σαν εμπορεύματα και αντικαταστάθηκαν με κείνα πού εξαιτίας τους παρέλυσε και χάθηκε ή Ελλάδα. Και ποιά είναι αυτά; Ζήλεια αν κανένας πήρε κάτι, ειρωνεία αν ομολογεί, επιείκεια σ΄αυτούς πού τούς γίνεται έλεγχος, μίσος αν κανένας κατηγορεί, Όμως και τριήρεις, και πλήθος ανθρώπων, και χρήματα και Αφθονία πραγμάτων κάθε είδους πού μ΄αυτά σαν μέτρο κρίνουμε την ισχύ τής πόλης υπάρχουν σε μας σήμερα πολύ περισσότερα απ ότι υπήρχαν προηγούμενα. Άλλα όλα αυτά τα κατάντησαν άχρηστα, ανώφελα, αζήτητα, (Δημοσθένης, «Κατά Φιλίππου Γ’», 89—40).

Στην κριτική του για το μακεδονικό κόμμα και για το Φίλιππο ο Δημοσθένης δε λυπήθηκε ούτε λόγια ούτε ενεργητικότητα. Ο μακεδόνας βασιλιάς—έλεγε σ έναν από τούς φιλιππικούς του ο Δημοσθένης — δεν έχει καμιά σχέση μήτε με την Ελλάδα μήτε με τον Ελληνικό πολιτισμό. Είναι βάρβαρος, τύραννος, σατράπης ο οποίος δε θα σώσει αλλά θα πνίξει τα τελευταία υπολείμματα τής ανεξαρτη­σίας, τής Αγάπης στην ελευθερία, του ελληνικού πολιτισμού γενικά.

Όλοι οι οπαδοί του μακεδονικού κόμματος πού βεβαίωναν τούς Αθηναίους για το φιλελληνισμό του μακεδόνα βασιλιά συντηρούνταν απ αυτόν ενώ με το μακεδονικό χρήμα και με απάτες προσπαθού­σαν νά διαφθείρουν το δυστυχισμένο αθηναϊκό δήμο πού είχε αρχίσει να παραπαίει.

Δε μπορεί να υπάρξει καμιά αμφιβολία σχετικά με τις ύπουλες προθέσεις του Φίλιππου. Μοναδικός σκοπός προς τον οποίο τείνει ο Φίλιππος είναι ή λεηλασία τής Ελλάδας, ή Αρπαγή του φυσικού της πλούτου, ή κατάληψη των κυριότερων εμπορικών και στρατηγικών της σημείων. Για την πραγματοποίηση των άτιμων σκοπών του ο Φίλιππος χρησιμοποιεί τις φιλονικίες και την ασυμφωνία πού επικρατεί ανάμεσα στους Έλληνες. Χωρίς να μιλούμε για την Όλυνθο, τη Μεθώνη, την Απολλωνία, τις τριανταδυό πόλεις τής Θράκης πού τις κατάστρεψε με τέτοια σκληρότητα ώστε αν τις ιδεί κανείς ξένος είναι δύσκολο να νομίσει πώς δεν είχαν κατοικηθεί ποτέ, χωρίς να μιλήσουμε για την εξόντωση των Φωκέων—άρπαξε και τη λευτεριά τών θεσσαλικών πόλεων και διόρισε τετραρχίες, διόρισε τυράννους στην Εύβοια, σ ένα νησί πού είναι τόσο κοντά στην Αθήνα και στη Θήβα (Δημοσθένης, «Κατά Φιλίππου Γ’.», 25—26).

Το θετικό μέρος του προγράμματος του άντιμακεδονικού κόμματος Απόβλεπε στο σχηματισμό συμμαχίας των Ανεξάρτητων ελληνικών πόλεων και στον πανελλήνιο πόλεμο κατά τής Μακεδονίας πού προσχέδιασμένα είχε Καταλάβει το βορά και προχωρούσε προς το βάθος τής Ελλάδας. Αναμφισβήτητα—τόνιζε ο Δημοσθένης ή σημερινή κατάσταση είναι κρίσιμη, όμως υπάρχει ακόμα δυνατότητα να σταματήσουμε την προώθηση των μακεδόνων. Όσο τα αθηναϊκά πλοία είναι σώα όλοι, μικροί και μεγάλοι, πρέπει να ριχτούν στη δράση. Όταν όμως τα κύματα θ αρχίσουν να χτυπούν τα πλευρά του πλοίου, τότε όλα θα είναι χαμένα και όλες οι προσπάθειες θ αποδειχτούν άσκοπες. Έτσι λοιπόν ο Δημοσθένης, σ αντίθεση με το μακεδονικό κόμμα, καλούσε σε αγώνα για την ανεξαρτησία τής πατρίδας κατά τής Μακεδονίας, για τη διατήρηση του δημοκρατικού καθεστώτος κι Εναντίον τής στρατιωτικής δικτατορίας του βασιλιά της Μακεδονίας.

Αν βρήκατε ενδιαφέρον το θέμα δηλώστε ότι σας αρέσει, ευχαριστώ.