Τι είπε ο Πλάτωνας για την Κρήτη;
Πλάτων και Κρήτη.
Ο Πλάτων αναφέρεται στην Κρήτη σε πέντε διαλόγους του: τον «Κρίτωνα», τον «Πρωταγόρα», τον «Φαίδωνα», την «Πολιτεία» και τους «Νόμους». Στην Κρήτη επίσης αναφέρεται και ο ψευδοπλατωνικός διάλογος «Μίνως». Ο φιλόσοφος επαινεί την κρητική «ευνομία» και την αγωγή των παιδιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κρητική ιστορία παρουσιάζει ο τελευταίος διάλογός του «Νόμοι», του οποίου μάλιστα το σκηνικό τοποθετείται στην Κρήτη. Τα διαλεγόμενα πρόσωπα είναι ο Κρητικός Κλεινίας, μέλος επιτροπής για την οργάνωση μιας νέας κρητικής πόλης, που κτίζεται, ο Σπαρτιάτης Μέγιλλος και ένας ανώνυμος Αθηναίος, ασφαλώς ο ίδιος ο φιλόσοφος σε πρεσβυτική ηλικία. Ο διάλογος γίνεται με την ευκαιρία της ίδρυσης της νέας κρητικής πόλης και θέμα του είναι η σύνταξη των νόμων, που πρόκειται να ισχύσουν σ’ αυτήν.
Το ενδιαφέρον του διαλόγου αυτού, που χρονολογείται στα τελευταία χρόνια της ζωής του Πλάτωνα και εκδόθηκε το 347 π.Χ., είναι μεγάλο. Οι πληροφορίες του είναι κυρίως ανθρωπογεωγραφικές και πολιτικές. Η φύση της χώρας και η προσαρμογή των ηθών και των θεσμών σ αυτήν έλκει το πλατωνικό ενδιαφέρον. Το σημαντικό όμως ζήτημα του διαλόγου είναι η παιδεία και η νομοθεσία. Κρίνεται γενικά το πνεύμα της κρητικής και της σπαρτιατικής πολιτείας και τονίζεται ο μονομερής χαρακτήρας τους, αφού όλη η νομοθεσία αποσκοπεί μόνο στην πολεμική αρετή, στην ανδρεία. Όλοι οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί θεσμοί αποβλέπουν, κατά τον Κρητικό Κλεινία, στην απόκτηση πολεμικής ανδρείας. Και είναι τούτο σύμφωνο με την ιδιοτυπία της κρητικής κοινωνίας, αφού εδώ η ζωή είναι ένας ατέλειωτος πόλεμος όλων προς όλους. Ο σκοπός βέβαια του φιλοσόφου είναι να προβάλει τις προσωπικές του ιδέες για την ευνομία και την ευδαιμονία των πόλεων. Και η ευδαιμονία αυτή δεν στηρίζεται στη μονομερή ανάπτυξη πολεμικής αρετής, αλλά στη σύμμετρη και αρμονική ανάπτυξη όλων των αρετών, της σοφίας, της σωφροσύνης, της δικαιοσύνης και της ανδρείας. Ωστόσο πρέπει να παρατηρήσουμε ότι από την κρητική πολιτεία δανείζεται πολλά ο Πλάτων για την οργάνωση της δικής του πολιτείας.
Οι πληροφορίες έχουν ληφθεί από το βιβλίο του Θεοχάρη Δετοράκη, Ιστορία της Κρήτης.
