Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Μηνά
Ο Άγιος Μηνάς τιμάται στις 11 Νοεμβρίου
Διαβάστε και δείτε φωτογραφίες σχετικά με τον νέο Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά Ηρακλείου.
Η αποδεκατισμένη χριστιανική κοινότητα του Ηρακλείου αναπτύχθηκε κυρίως μετά την περίοδο της αιγυπτιακής κατοχής (1830-1840) και μετά τις παραχωρήσεις του Χάττι Χουμαγιούν το 1856. Δύο χρόνια αργότερα, το 1858, ο Σουλτάνος παραχώρησε στην Κρήτη θρησκευτικά, διοικητικά, φορολογικά και δικαστικά προνόμια. Αυτό το γεγονός των προνομίων, η συνεχής αύξηση του πληθυσμού, του οποίου τη θρησκευτική ζωή δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει πια ο μικρός ναός του Αγίου Μηνά, και ο καταστροφικός σεισμός του 1856 έκαναν επιτακτική την ανάγκη ανέγερσης νέου μεγάλου μητροπολιτικού ναού. Πριν από όλα αυτά, το θαύμα του 1826 έπαιξε τον πιο καθοριστικό ρόλο για την οικοδόμηση του νέου ναού ως έκφραση ευχαριστίας προς τον προστάτη άγιο Μηνά. Οι χριστιανοί του Χάνδακα ζήτησαν από τον Οθωμανό πασά την παραχώρηση παρακείμενου κήπου για την επέκταση του ναού που ήταν ετοιμόρροπος και μικρός. Όμως η οθωμανική διοίκηση απέρριψε το αίτημα τους και παραχώρησε μόνο την άδεια στερέωσης και αποκατάστασης του υπάρχοντος ναού.
Το όραμα των ορθόδοξων χριστιανών πραγματοποίησε ο Μητροπολίτης Κρήτης Διονύσιος Χαριτωνίδης (1858-1868), ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης (1881-1891). Στις 11 Νοεμβρίου 1861 συγκρότησε μεγάλη συνέλευση και ανακοίνωσε επίσημα την πρόταση του, η οποία έγινε δεκτή με Ενθουσιασμό. Ανοίχτηκε κατάλογος συνδρομητών και ορίστηκε Επιτροπή ανέγερσης του ναού από εξέχοντα πρόσωπα του Ηρακλείου. Παράλληλα, εξασφαλίστηκε ο χώρος ανέγερσης του νέου ναού και επιλέχθηκε ως ο πιο κατάλληλος αρχιτέκτονας για την εκπόνηση του έργου ο Αθανάσιος Μούσης από την Ήπειρο που δραστηριοποιούνταν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αθ. Μούσης έφτασε από την Κωνσταντινούπολη στο Ηράκλειο στις 19 Μαρτίου 1862 με τα σχέδια του νέου ναού που εγκρίθηκαν ομόφωνα από την Επιτροπή στις 20 Μαρτίου 1862 και οι εργασίες άρχισαν αμέσως. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε στις 25 Μαρτίου 1962. Η κολοσσιαία δαπάνη της ανέγερσης ενισχύθηκε σημαντικά από τους πιστούς, τους ναούς και τα μοναστήρια της Κρήτης, Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Σουλτάνος Αμπτουλ Αζιζ Χάν έθεσε το έργο υπό την προστασία του και χορήγησε μεγάλο χρηματικό ποσό.
Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866-1869 είχε ως συνέπεια τη διακοπή των εργασιών. Μετά την επανάσταση του 1878 και την υπογραφή της σύμβασης της Χαλέπας, η οποία παραχώρησε νέα προνόμια, οι συνθήκες έγιναν πιο ευνοϊκές. Ο Μητροπολίτης Κρήτης Τιμόθεος Καστρινογιαννάκης (1882-1897) πρωτοστάτησε στη συνέχιση των οικοδομικών εργασιών που άρχισαν ξανά τον Ιανουάριο του 1883. Παρά τις δυσκολίες που προέκυπταν, οι εργασίες προχωρούσαν χωρίς διακοπή. Το έργο ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1895. Η τελετή των εγκαινίων στις 16 Απριλίου 1895 ήταν το λαμπρότερο γεγονός στην ιστορία της Κρήτης κατά την οθωμανική περίοδο και προσέλαβε χαρακτήρα πάνδημου εορτασμού. Ο ναός αφιερώθηκε στον Άγιο Μηνά (κεντρικό κλίτος), στον Απόστολο Τίτο (νότιο κλίτος) και στους Αγίους Δέκα μάρτυρες της Κρήτης (βόρειο κλίτος). Ο ναός, με μνημειακές διαστάσεις (43μ. μήκος, 30μ. πλάτος, 33μ. ύψος), διατηρεί την αρχική του αρχιτεκτονική μορφή. Συνδυάζει στοιχεία σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλλο εξωτερικά και τρίκλιτης βασιλικής με πειόσχημο υπερώο εσωτερικά. Δύο κωδωνοστάσια υψώνονται στην ανατολική πλευρά του. Τα αρχιτεκτονικά μέλη διακοσμούνται με κλασικού, αναγεννησιακού, ισλαμικού, ανατολίτικου και νεοκλασικού τύπου στοιχεία. Αρχιτεκτονικά πρότυπα του είναι μνημεία της Κωνσταντινούπολης και της Αθήνας. Στο εσωτερικά τα παλαιότερα ξύλινα στοιχεία του τέμπλου και του επισκοπικού θρόνου αντικαταστάθηκαν από μαρμάρινα που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Αναστάσιος Ορλανδος (1927-1930). Ήδη το 1920 είχε προστεθεί ο μαρμάρινος άμβωνας. Οι τοιχογραφίες του ναού έγιναν τη δεκαετία του 60 από τον αγιογράφο Στυλιανό Καρτάκη.
Κάθε χρόνο στις 11 Νοεμβρίου, ημέρα εορτής του Αγίου Μηνά, εκτίθεται σε προσκύνηση το ιερό λείψανο του και τελείται στη μνήμη του αρχιερατικό Συλλείτουργο των Αρχιερέων της ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το φυλλάδιο: Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Μηνά Ηρακλείου Κρήτης.
