Τι σημαίνει η λέξη Λαχανιάζω;

ΤΟ ΆΣΘΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΛΆΧΑΝΑ.

Τα τσιγάρα είχαν λείψει από τη συντροφιά μας, κι ο καφετζής του μικρού χωρίου, που έκανε και τον παντοπώλη, μας δήλωσε ότι «περιμένει να του στείλουν». Βρέθηκε αμέσως ένας πρόθυμος πιτσιρίκος, για να πεταχτεί στο κοντινότερο χωριό ενάμιση χιλιόμετρο να μας αγοράσει. Του υποσχεθήκαμε δέκα κουτιά σπίρτα, για να γομώνει το κλειδί του τη νύκτα της Αναστάσεως, και του δώσαμε την κλασική παραγγελία όλων των βιαστικών:

• Σαν το πουλί!

Κ ’ ύστερα παραδοθήκαμε στη σιωπηλή προσδοκία της επιστροφής του κοιτάζοντας κάθε τόσο το ρολόι. Υπολογίζαμε πως θα επιστρέψει σε μισή ώρα. Έγύρισε σ’ ένα τέταρτο κατακόκκινος και μ’ ένα στήθος που φούσκωνε και ξεφούσκωνε μ’ επικίνδυνη ταχύτητα. Απόθεσε τα τσιγάρα στα χέρια του πιο θεριακλή και δικαιολόγησε την εμφάνισή του:

• Έγλάκουνα κ’ έλαχάνιασα. Μόνο δώσετε μου τα σπίρτα!

Του δώσαμε αντί δέκα, είκοσι κουτιά, γιατί κι αυτός είχε διπλασιάσει την ταχύτητά του. Ύστερα από το κάπνισμα, ξαναβρήκαμε τη γλώσσα μας. Κ’ ένας από τη συντροφιά είχε τη μοιραία απορία:

Ήθελα να ξέρω, τι σχέση έχουν τα λάχανα με το λαχανιάζω!

Η απορία είναι εύλογη. Μοιάζουν τόσο πολύ οι δύο λέξεις μορφολογικά κ’ είναι τόσο ανόμοιες στη σημασία! Κάθε προσπάθεια να συνδεθούν θα ήταν οπωσδήποτε μια γέφυρα σοφιστικής αμαρτίας. Ας ξεχάσουμε λοιπόν, τα λάχανα κι ας εξετάσουμε, ανεξάρτητο απ  αυτά, το Λαχανιάζω. Και πρώτα τη σημασία του, που είναι: αναπνέω γρήγορα με ανοιχτό το στόμα. Απ αυτή μπορούμε να οδηγηθούμε στο αρχαίο ρήμα αναχάσκω κι απ αυτό στον αόριστο του της υποτακτικής: αναχάνω. Από τον τύπο αυτό προήλθε το μεσαιωνικό αναχανιάζω. (Ανάλογα: καταχώνω – καταχω­νιάζω, ξεχώνω – ξεχωνιάζω.)

 Υπολείπεται τώρα να δούμε, αν από το αναχανιάζω, μπορεί να προέλθει το λαχανιάζω. Θα επικαλεσθούμε και πάλι τον νόμο της ανομοιώσεως. Μέσα στις περιπτώσεις του αναφέρεται και η, όχι αναγκαστική, τροπή του ν σε λ, όταν στην ίδια λέξη υπάρχει και άλλος όμοιος φθόγγος: κανοναρχώ – καλοναρχώ, μήνιγγας – μήλιγγας, ανωνίδα – αλωνίδα. Όμοια, λοιπόν, με τα παραπάνω και το αναχανιάζω θα μπορούσε να εξελιχθεί σε λαχανιάζω.

Το κείμενο είναι από το βιβλίο του Μενέλαου Παρλαμά, ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ ΤΩΝ ΛΈΞΕΩΝ, Εκδόσεις Δόμος.