Η κηδεία στις Αρχάνες στα τέλη της δεκαετίας του 1980

Η κηδεία στις Αρχάνες στα τέλη της δεκαετίας του 1980 

Κάθε φορά που χτυπούσε πένθιμα η καμπάνα στις άνω Αρχάνες, μερικά παιδιά μαζί τους και εγώ, κινητοποιούμασταν, υπήρχαν ένα δύο παιδιά που ήξεραν καλά τη δουλειά, και επειδή υπήρχε ανάγκη για μερικά ακόμη παιδιά, κάπου εκεί χώρεσα κι εγώ. Βλέπετε αυτή η δουλειά γίνονταν κυρίως από παιδιά που είτε περνούσαν πολλές ώρες στους δρόμους, είτε έχοντας την συγκατάθεση, η την ανοχή των γωνιών τους.

Τα παιδιά που ήξεραν καλά την δουλειά, ήταν όλη τη μέρα στην αγορά και έκαναν θελήματα με το ανάλογο προσυμφωνημένο αντίτιμο, μερικές από αυτές τις δουλειές ήταν να μεταφέρουν τις εφημερίδες και τα περιοδικά από το λεωφορείο μόλις έφθανε, στα περίπτερα και τα βιβλιοπωλεία των Αρχανών, να πηγαίνουν παραγγελιές στα σπίτια, να μεταφέρουν τις φιάλες υγραερίου για τα πετρογκάζια στα σπίτια ηλικιωμένων γυναικών, να πουλάνε στα καφενεία εποχιακά προϊόντα όπως φρούτα και λαχανικά, τα οποία τους τα έδιναν οι ίδιοι οι παραγωγοί συνήθως το βράδυ όταν γύριζαν από τα χωράφια τους και τα καφενεία ήταν γεμάτα.

Από αυτά τα παιδιά έμαθα και εγώ την δουλειά που θα περιγράψω, σε αυτή την δουλειά δεν είχαμε ιδιαίτερο ανταγωνισμό, διότι απλά κανείς γονιός δεν ήθελε το παιδί του να ανακατεύετε με κηδείες, και εμένα δεν ήθελαν οι δικοί μου, αλλά το χαρτζιλίκι ήταν ισχυρό δέλεαρ για ένα παιδί. 

Μόλις λοιπόν ακούγαμε την καμπάνα να χτυπά πένθιμα, και αυτό συνέβαινε συχνά, γιατί ο πληθυσμός στις Αρχάνες υπερβαίνει τις 3.500, φροντίζαμε αμέσως να μάθουμε σε πιο σπίτι είναι ο νεκρός, τα κακά νέα μαθαίνονταν αστραπιαία, οπότε δεν είχαμε ιδιαίτερη δυσκολία, πηγαίναμε στο σπίτι βρίσκαμε το αφεντικό, δηλαδή εκείνον που είχε το γενικό πρόσταγμα, και του λέγαμε, εγώ θα πάρω ένα στεφάνι, άλλος θα πάρει τις ανθοδέσμες, αλλά το καλύτερο και σίγουρο ήταν το τυρί με το ψωμί και το κρασί, δεν ξέρω για άλλα μέρη, αλλά στις Αρχάνες αμέσως μετά το κατευόδιο του θανόντος, οι παρευρισκόμενοι τεθλιμμένοι στο κοιμητήριο, περνούν για να πάρουν ένα κομμάτι τυρί με ψωμί και να ποιούν ένα ποτηράκι κρασί κόκκινο για τον συχωρεμό.

Η χαρά ήταν μεγάλη όταν τα στεφάνια ήταν πολλά, γιατί χρειάζονταν περισσότερα παιδιά για να τα σηκώνουν, κάποιες φορές το κοράκι φόρτωνε μερικά από αυτά η και όλα τα στεφάνια πάνω στην νεκροφόρα, και τότε στερούσε ένα καλό χαρτζιλίκι από μερικά παιδιά, ήταν πάλι φορές που βρίσκαμε το κοράκι και του λέγαμε να μην φορτώσει τα στεφάνια που θέλαμε να κουβαλήσουμε εμείς, γιατί έτσι ήθελαν οι συγγενείς του νεκρού, και αν πέφταμε σε καλό κοράκι μας άφηνε τα στεφάνια να βγάλουμε και εμείς ένα χαρτζιλίκι, που θα καταθέταμε αργότερα στην καφετέρια του Σκαρβέλη στην Πλατεία.

Σε κάθε κηδεία μαζεύονταν πολλές ανθοδέσμες, αυτές τις έπαιρναν δύο η τρία παιδιά και της κουβαλούσαν μέχρι το κοιμητήριο, και με τα στεφάνια γίνονταν το ίδιο πράγμα κάνοντας πομπή.

Τα πράγματα είχαν ως εξής, σε αυτή την πρώτη επαφή με την εργασία και την αμοιβή, από το σπίτι που είχε διανυκτερεύσει ο νεκρός, παίρναμε τα στεφάνια, τις ανθοδέσμες, και το ψωμί το τυρί με το κρασί, συνήθως αυτό το έπαιρναν δύο παιδιά, τα παιδιά που είχαν τα στεφάνια και τις ανθοδέσμες πήγαιναν στην εκκλησία πίσω από την νεκροφόρα, εκεί περίμεναν ώσπου να τελειώσει η εξώδιος ακολουθία, μετά ακολουθούσαν την νεκροφόρα ξανά μέχρι το κοιμητήριο, ενώ πίσω τους ακολουθούσαν οι συγγενείς και οι φίλοι του θανόντος, τα στεφάνια και τις ανθοδέσμες τα άφηναν επιμελώς κάπου δίπλα στον τάφο που θα δέχονταν τον νεκρό, ύστερα που όλοι είχαν απομακρυνθεί τα έπαιρναν και τα έβαζαν σε ένα μέρος όπου ξεραίνονταν και νομίζω πως μετά καίγονταν η τα έπαιρνε το απορριμματοφόρο, το καλύτερο όμως ήταν το ψωμοτύρι με το κρασί, αυτό είχε την θέση του, πάντα στο ίδιο μέρος και το ήξεραν όλοι οι Αρχανιώτες, αυτή η θέση ήταν βόρεια του ναού του κοιμητηρίου του Αγίου Πνεύματος δεξιά λίγο πριν κατηφορίσουμε τα σκαλιά και να μπούμε στον διάδρομο με τα ψηλά κυπαρίσσια, το τυρί ήταν γραβιέρα η κεφαλοτύρι κομμένο σε κομμάτια πάντα εξαιρετικής νοστιμιάς, το ψωμί ήταν αυτό το ψωμί που μόνο στις Αρχάνες έχω συναντήσει και αυτό μοναδικής γευστικότητας που το λέγαμε μαύρο, και αυτό σε φέτες, το κρασί ήταν μέσα σε γυάλινη μποτίλια μεγάλη γεμάτη με κατά κόκκινο Αρχανιώτικο κρασί, το ψωμί ήταν συνήθως σε πάνινο ντρουβά ενώ το τυρί σε κάποιο μεταλλικό σκεύος, καθώς και μία κούπα η πλαστικά ποτηράκια μίας χρήσης για να πίνουν κρασί όποιοι ήθελαν.

Η πληρωμή γίνονταν στο σπίτι του νεκρού αμέσως μετά την κηδεία, εκεί τις πρώτες φορές, λέγαμε ότι εγώ έκανα αυτή την δουλειά η την άλλη, και μας έδιναν ότι είχαν ευχαρίστηση, πότε φεύγομε ευχαριστημένοι για την καφετέρια με τα ηλεκτρονικά, και πότε με ένα κέρασμα και κατεβασμένο το κεφάλι, ύστερα όμως γίναμε (επαγγελματίες) παζαρεύαμε την τιμή από πρώτα, η όταν έρχονταν η ώρα της πληρωμής, ζητούσαμε συγκεκριμένο ποσό, αν ο θανών ήταν φτωχός ζητούσαμε από 3 μέχρι 5 εκατοστάρικα το άτομο, αν κρίναμε ότι υπήρχε η δυνατότητα για περισσότερα χρήματα ζητούσαμε ένα χιλιάρικο η και παραπάνω, υπήρχαν κάποιοι που μέσα στον πόνο τους μας τα έδιναν ευχαρίστως και καμιά φορά παραπάνω, αλλά υπήρχαν και αυτοί που μας έκαναν σκληρό παζάρι, όπως και να έχει έβγαινε το χαρτζιλίκι, πότε για πάστες, για παγωτό, για μπάλα, και σίγουρα για τα ηλεκτρονικά του Σκαρβέλη.

Αυτό όμως που γίνονταν τότε ήταν μία ευκαιρία να καταλάβουμε εμείς τα παιδιά τότε, πως βγαίνει το χρήμα, εργάζεσαι και πληρώνεσαι.

Δεν σας κρύβω ότι, το να βρίσκεσαι σε ένα γεγονός που προκαλεί πόνο και θλίψη στους οικείους φίλους παριστάμενους σε ένα τέτοιο γεγονός, δεν είναι κάτι απλό και εύκολο, όσο και αν η συνήθεια αμβλύνει τα έντονα συναισθήματα.

Όλα αυτά που αναφέρω είναι μέσα στην ζωή και την πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών, τα οποία διαφοροποιούνται από τόπο σε τόπο, επίσης αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου και είναι καλό να καταγράφονται. 

Η φωτογραφία είναι πολύ πρόσφατη, και μπαίνει μόνο ως υποστηρικτική του θέματος, και όχι ενδεικτική μιας εποχής. 

Μενέλαος Α.Μαρκοδημητράκης